"هاوپەیمان گرنگ".. ئایا هەرێم کوردستان دەورانیگ لە یەکخستن کورد سوریا رانێد؟
شەفەق نیوز/ لەوەر رووشنایی ئاڵشتکاریەیل زویوەزوی جیۆپۆلەتیکی خوەرهەڵات ناوڕاس، هەرێم کوردستان جویر بازیگەرەیگ سەرەکی سەرهەڵدەێد لەو رویداوەیل ئەمنی و ستراتیجیە کە رخداری لەبان ئارامی ناوچەگە دروس کەن، هەر لە نواگیریکردن داعشەو تا ڕۆڵ لە یەکخستن هێزە کوردییەیل لە سوریا.
گۆڤار "فۆربس" ئەمریکی، لە راپۆرتیگ کە ئاژانس شەفەق نیوز هەڵگەردانی کرد، وت: "هەرێم کوردستان سەرەڕای گشت ئەو ئاڵشتبویەیل میژووییە لە ناوچەگە رویدەن و هاوسەنگی هێزەیل ناوی، تا ئیسەیش گرنگییگ گەورە دیرێد ئەرا ئەمریکا و. بەرژەوەنیەیلی، لە بنەمای لێدوانەیل مەسعوود بارزانی، سەرۆک پارت دیموکرات کوردستان لەباوەت سوریا و کوردەیل ناوی، وە توانای هەرێم تا ڕۆڵ یەکخستنیان بوود، یەیش بیجگە لە ئەگەر سەرهەڵدان داعش، چ لە عراق یا سوریا، کە ڕۆڵی لە ناوچەگە قایمتر کەێد لە دەسمیەتیدان هێزەیل ئەمریکا ئەرا دووارە نواگیریکردن”.
ڕاپۆرتەگە قسەیل مەسعوود بارزانی هاوردە یاد کە وەی دویاییە لە ناو چەوپیکەفتن دویرودرویژیگ کە وە سەرکردەی دێرین پارت دیموکرات کوردستان باسی کرد، کە لەناوی هوشداری دا لە وەردەوامی هەڕەشەیل داعش، هەمیش باس ئەوە کرد کە “هێز پێشمەرگە لە ناوچەگە ئامادەس تا جاریگ ترەک نواگیری ریخریاگ داعش بکەێد ئەگەر دووارە هێز خوەی گردەو”.
لە ڕاپۆرتەگە باس ئەوە کرد کە “فراکسیۆنە سیاسییەیل لایەنگر ئیران لە بەغدا کە بەشداربوین لە حکومەت ئیسەی بەغدا، لە زویەو زوور کردنە ئەرا کیشانەوەی تەواوەتی هێزەیل ئەمریکا لە عراق، هێزیگ کە وە ئامانج هاوکاریکردن جەنگ داعش هاتیە، و ئەرک جەنگی لە مانگ کانوون دویەم ٢٠٢١ وە فەرمی کۆتایی هات، بەڵام ئەرا ڕاهێنان و سڵاکاری هێزە ئەمنییەیل عراق و کورد مەنیەسەو.
لە ڕاپۆرتەگە دەسنشان کرد کە “ لە مانگ ئەیلول 2024، ئەمریکا پلانیگ ڕاگەیان ئەرا کیشانەوەی سەدان سەرباز ئەمریکی لە عراق تا مانگ ئەیلول 2025، و بەشیگیان لە هەولێر میننەو ئەرا پاڵپشتیکردن ئۆپەراسیۆنەیل دژە داعش لە سوریا تا لەلای کەمەو ئەیلوول ٢٠٢٦ .”
ڕاپۆرتەگە لە درویژەی قسەیلی وتیش: "رمیان بەشار ئەسەد، سەرۆک سوریا لە کانوون یەکەم 2024 بەشداری کرد لە کەمکردن رکداری لە بەغدا ئەرا دویرخستن هێزەیل ئەمەریکا، چوینکە ئەحمەد ئەلشەرع، سەرۆک دەسەی ئازادکردن شام، ئیرنگە سەرۆکایەتی دەسەڵاتەگەی لە دیمەشق کەێد، کە نیگەرانی لە بەغدا دروس کرد”.
هەرلیوا لە ڕاپۆرتەگە باس لە بویین هەزاران چەکدار داعش و خیزانەیلیان لە کەمپ و ناوەندەیل دەسوەسەرکردن و زیندانەیل کریا کە لەلایەن هێزەیل سوریای دیموکرات (هەسەدە) لە باکوور خوەرهەڵات سوریا وەڕێوبریەن و داعش تەقەلای ڕزگارکردنیان و گردەوکردنبان دەێد، وتیش: هێزەیل سوریای دیموکرات لە گوزەشتە هووشداری دانە کە پەلاماردان ناوچەیلیان لەلایەن میلیشیایل لایەنگر تورکیا و خود تورکیا هاتێ سەرچەوە سنووردارەیلیان لە پاسەوانیکردن ئی کەمپەیلە دویرەو بخەن.
دیاری کرد کە “هێز پێشمەرگە کە لە زویەو لەلایەن بەغداو لە چەک نوو بیبەش بویە، لە باکوور لە کڕ نواینەی داعش وسیا هەناێ ریخریایەگە عراق و سوریا داگیرکرد، و مقیەتی لە ناوچەی کەرکوک دەوڵەمەن وە نەفت کرد، و بەشداری لە ئەرک رزگارکردن عراق و شار دویەمی موسڵ کرد”.
لە ڕاپۆرتەگە ئاشکرا کرد کە “هێزەیل (هەسەدە) لەلایەن تورکیا و میلیشیا سوورییەیل دڵسووزی، وە ناو سوپای نیشتمانی سوریا، پەلاماریل دریەێد و لە خود وەختەگە دەسەڵاتە نووەیل وە سەرکردایەتی شەرع ئامادە نیین رازی بوون هەر حکومیگ هوەیەنی یا خوەی وەڕیەوبردن ئەرا کورد لە سوریا، و رازی نەوین کە هیزەیل هەسەدە جویر هیزیگ لە دەیشت سوپای نوو سوریا بمینێد و نەیش هویچ پێکهاتەیگ سەربازی تایبەتیان بوود.”
لە ڕاپۆرتەگە باس ئەوە کرد کە “پارتەگەی بارزانی واتە پارت دیموکرات کوردستان و پارت سیاسی دەسەڵاتدار لە ناوچەی کوردی لە سوریا واتە پارتی یەکێتی دیموکرات لە گوزەشتە ناکۆکی داشتنە”، دیاری کرد کە “یەکەیل پاراستن گەل لەلایەن ئەنقەرە جویر هەڕەشەیگ ئەمنیە وەمدوو پەیوەندییان وەرد پەکەکە، وەلێ ماوەی فرەیگ لە جەنگ داعش وەرد ئەمریکا کار کرد.
لە ڕاپۆرتەگە هاتیش، “بارزانی لەی دویاییە میوانداری مەزلوم عەبدی کرد، لە دیداریگ دووسانە لەباوەت ئایندەی کورد لە سوریا لە بارەگاگەی لە هەولێر”، وتیش: “بارزانی لە چەوپیکەفتن ئی دویاییە راگەیان کە تەمەی فەرماندەی هێزەیل (هەسەدە) کرد کە پەیڕەو ڕێباز گفتوگۆ و دانوسەنین بکەن، و دویر بگرن لە هەر کاریگەرییگ دەرەکی، و یەکخستن هەڵوێستەگە، ئەو وەختە هات کە واز لە پەکەکە بارێد تا بانان خوەیان بڕیار بیەن، چوینکە پەکەکە بویەسە دەسپیچگ ئەرا دەسوەردان تورکیا."
لە ڕاپۆرتەگە هوشداری دا لەوە ئەگەر تورکیا و باڵە چەکدارەیل سوریا وەردەوام بوون لە پەلاماردان هەسەدە ئەوە رخداری گلەوخواردن داعش دیرێد کە هاتی هەڕەشە لە سوریا و ناوچە فراوانیل زیاتر بوود، وتیش؛ تورکیا داوا لە دیمەشق کەێد کە ئەو کەمپ و زیندانەیلە کە ئەندامەیل داعش هانە ناویان کە وەلایەن هەسەدە وەڕیەو بریەن کۆنتڕۆڵ بکەێد.
بەڵام لە راپۆرتەگە وتیش: دیار نییە دیمەشق چوین توەنێد ئی کارە بکەێد وەبی ئەوەگ سەرەتا وەرد هێزەیل هەسەدە بڕەسنە ڕێککەفتن و هەماهەنگی، مەگەر ئامادەبوود ئەرا سیناریۆیگ رخدار کە هاتێ فرە لەو زیندانیەیل بتوەنن بووان.
لە درویژەی راپۆرتەگە هاتگە کە "کوردەیل سوریا هەس وە نیگەرانی کەن کە هاتێ دووارە ناوەندگەرایی دەسەڵات ئەرا ئەوان و دەسکەفتە وەزەحمەت هاتگەیل چ مانایگ داشتوود"، وتیش: "بارزانی، لە چەوپیکەفتن ئی دویاییە راگەیان کە هەرێم کوردستان توەنێد رۆڵیگ بنەڕەتی بڕانێد لە دەسمیەتیدان لایەنە سیاسییە کوردەیل سوریا ئەرا یەکگرتن و دانوسەنین لەباوەت بانان خوەیان لە سوریای نوو وەرد دیمەشق."
لە ڕاپۆرتەگە ئەوەیش خستەڕوی کە “هەناێ پرسیار لە بارزانی کریا کە ئایا لە روی سەربازییەو هاوکاری کەێد، باس ئومید خوەی کرد کە نە ئەوان و نە ئیمە ناچار نەویمن پەنا وە جویلەکردن هێز سەربازی بیەیمن، و هەناێ پرسیار لەلی کریا کە ئایا پێشمەرگە کل کەێد ئەرا دەسمیەتیدان کورد سوریا ئەگەر جاریگ ترەک تویش ستەم یا نادادپەروەری هاتن، بارزانی وەڵام دا و وت: "وەڕاسیەو نەک هەر کورد، بەڵکم هەر مرۆڤیگ تویش نادادپەروەری بوود، و ئەگەر توەنستیمن دەسمیەتی بیەیمن، وەبی دوودڵی دەسمیەتییان دەیمن".
لە ڕاپۆرتەگە هوشداری دا کە "ئیجویر لێدوانەیلە زوور لەبان وەردەوامی گرنگی ستراتیژی هەرێم کوردستان و ڕۆڵ ئەرێنی هەرێم کوردستان کەن، لە سەقامگیرکردن ناوچەگە"، وتیش: "شایەت هەولێر ڕۆڵ دیپلۆماسی گەورە بڕانێد لە چارەسەرکردن کێشەیل ناوەین کوردەیل سوریا و دیمەشق و تورکیا".
وتیش: بەدترین سیناریۆ، ئەگەر جاریگ ترەک جەنگ لە سوریا سەرهەڵبەێد و داعش تەقەلای دووارە ڕێکخستن رزەیلی بەێد، هەرێم کوردستان ئامادەش تا جاریگ ترەک هاوکاربوود ئەرا جەنگ.
لە کۆتایی راپۆرتەگە هات: “لەوەر ئی مدووەیلە هەرێم کوردستان جویر یەکیگ لە بنچینەیل ستراتیژی هەمیشەیی و هاوبەشیگ دڵنیا ئەرا واشنتۆن لەی ناوچەی پڕ لە گیژاوەی جەهانە مینێد”.
