سه‌در ئه‌راچه ياخێ بويه له حزبه‌يل شيعه‌و بويه‌سه دووس شيوعيه‌يل؟
شه‌فه‌ق نيوز/ موقته‌دا سه‌در سه‌ركرده‌ى ره‌وت سه‌درى گشت پيشبينيه‌يليگ خسته‌لا و سوپرايزيگ تازه ته‌قانه‌و هه‌ناى ك هاوپه‌يمانى وه‌ل چه‌ن حزبيگ چه‌پ و مه‌ده‌نى ئاشكرا كرد ئه‌را هه‌ڵوژاردن په‌رله‌مان ئاينده، ئه‌ويش چيه ناو ياداشته‌يل پڕ له سوپرايزه‌گه‌ێ له ماوه‌ى ئى چن ساڵ دوياخره ك ئاخرينيان ده‌رچگنى بوى له‌ژير عاباێ ئيران و ياخيبوين له حزبه‌يل فه‌رمانڕه‌واێ شيعه، يه‌يش له وه‌ختيگ ك سه‌در خاوه‌ن يه‌كه‌م فكره‌ى دامه‌زرانن ميليشياێ چه‌كدارێ"سوپای مه‌هدی" بوى وه پشتیوانی ئێران له دويای ساڵ 2003.
سه‌در له‌جياێ ناو "ئه‌حرار" بڕیار دا وه دامه‌زراندن حزبيگ تازه وه‌ناو"ئستقامه" به‌شدارى هه‌ڵوژاردن ئاينده بكا، وه‌ل ئه‌وه‌يشا له چوارچيوه‌ى هاوپه‌يمانيه‌گه وه‌ناو"سائرون نه‌حوه لئسڵاح"نزيكه‌و بوى له جزبه‌يل چه‌پ و ليبراڵێ، ئه‌و ناويشه هه‌مان ئه‌و دروشمه‌سه كه سه‌در به‌رزيه‌و كردوێد هه‌ناى كه بڕيار دا بچێده پاڵ ئه‌و خوه‌ينيشانداينه‌يل ئارام سێ ساڵ وه‌رجه ئيسه ك حزب شيوعى و چه‌ن بزووتنه‌وه‌يگ مه‌ده‌نى رابه‌رايه‌تى كرديان.
وه يه‌يش سه‌در داوڕيانى له حزبه‌يل شيعه تازه‌وه كرد و په‌لامار ئه‌و هاوپه‌يمانى وه‌ختى حه‌يده‌ر عه‌بادى سه‌رۆك وه‌زيره‌يله دا ك وه‌ل گرووپه‌يل شيعه گرده‌وبوين و تاريفيان وه تايفى كرد، وه‌لێ له‌وه‌رانوه‌ر ئه‌وه‌يش سه‌در له‌لايه‌ن لايه‌نگره‌يل و دوژمنه‌يليه‌و دوچار شه‌پۆليگ ره‌خنه‌ى تون هات وه بوونه‌ێ ئه‌نجامداين هاوپه‌يمانى وه‌ل شيوعيه‌يل.
سه‌در له به‌ياننامه‌يگ جواو ئه‌و ره‌خنه‌يله داره‌وه‌و وت: هه‌ناى هاوپه‌يمانى وه‌ل شيعه كرديم وتيان تايفيه، وه‌ختيگيش هاوپه‌يمانى وه‌ل سنى ئه‌نجام دايك وه‌پيمان وتيان وه‌هابى و سعودى و به‌عسيه، وه‌ختيگيش وه‌ل مه‌ده‌نيه‌يل هاوپه‌يمانى كرديم وتن بويه‌سه شيوعى، وه‌ختيگيش وه‌ل حزبه‌يل نزيك له ئيران هاوپه‌يمانى كرديم وتن سه‌فه‌وى ئيرانيه، وه‌ختيگيش وه‌ل حزبه‌يل نزيك له عه‌ره‌ب هاوپه‌يمانى دروس كرديم وتن وه‌كراگيرياگه، من له‌وه‌ر خاتر عراق و دويره‌وخستن ده‌نگه‌يل تونڕه‌و و پشتگيريكردن له ده‌نگه‌يل ميانڕه‌و به‌شدارى هه‌ڵوژاردن ئه‌كه‌م ئه‌را پشتيوانى خاسسازى و له‌ناوبردن گه‌ناته‌كارێ و تيرۆر.
هاوپه‌یمانی "سائرون نه‌حوه لئسڵاح" ك سه‌در رابه‌رایه‌تی ئه‌كا، شه‌ش حزب له‌خوه‌ى گرتگه ك ديارترينيان حزب"ئستقامه"و حزب دێرين شيوعى عراقى و"گردبوينه‌وه‌ی كۆمار عێراقی" وه‌سه‌رۆكایه‌تی سعه‌د عاسم جه‌نابی بزنسمان سنى ك ناسرياگه وه ئه‌ڕاێ چوينه‌يل نه‌ته‌وه‌يى، ك گشت ئى هيزه‌يل نه‌گونجياگيشه له‌ڕوێ فكرييه‌و له يه‌ك هاوپه‌يمانى يه‌كه‌و گرتنه.
جاسم حلفى سه‌ركرده له حزب شيوعى وت: ئامانج له دامه‌زرانن هاوپه‌يمانى سائرون ئاڵشتكردن ته‌رازوێ هيزه وه ئاراسته‌ى كزكردن حزبه‌يل تايفى و گه‌مارۆداين گه‌ناته‌كاره‌يل و گرده‌وكردن بنگه‌يگ كۆمه‌ڵايه‌تى كه به‌رژه‌وه‌ندێ له ئاڵشتكارى داشتوود، ئى ئامانجه‌يل گرنگه‌يله‌سه ك چه‌ن حزبيگ جياواز له‌ڕوێ فكرييه‌و له يه‌ك هوپه‌يمانى گرده‌و كردنه.
وتيش: هاوپه‌يمانيه‌گه هه‌وڵ ئه‌ياد داواكارى خوه‌ينيشانداينه‌يل سێ ساڵ وه‌رجه ئيشه له‌خوه‌ێ بگرێد و داكووكى له به‌رژه‌وه‌نديه‌يل مه‌ردم بكا، چوينكه خوه‌ينيشانده‌ره‌يل وه دريژايى چه‌ن ساڵ گوزه‌يشت نوێنه‌رايه‌تييگ سياسى كاريگه‌ر له حكومه‌ت و په‌رله‌مان نه‌ياشتن و هه‌ر له‌وه‌يش ئه‌وه‌يش هويچ كه‌س گووش وه‌پيان نه‌يا.
له 31 ته‌مموز ساڵ 2015 خوه‌ينيشانداين مه‌ردمى فراوان له مه‌يدان ته‌حرير له ناوڕاس به‌غداى پايته‌خت ده‌سوه‌پيكرد وه پشتگيرى حزب شيوعى و هيزه‌يل سياسى مه‌ده‌نى وڵاته‌گه ك داواى خاسسازى له پرووسه‌ێ سياسى و كووتاييهاوردن وه به‌شبه‌شايه‌تى تايفى و گه‌ناته‌كارێ كرديان، دوياتريش ناڕه‌زايه‌تيه‌يل پاريزگايه‌يل باشوور وڵاتيش گرته‌و.
دوياى چه‌ن مانگيگ له خوه‌ينشانداينه‌يل، شماره‌ى خوه‌ينيشانده‌ره‌يل كه‌مه‌و بوى و ئه‌وه‌نه‌ێ نه‌مه‌ندوێد بووسيه‌نه‌و، وه‌لێ موقته‌دا سه‌در هاوكيشه‌گه ئاڵشت كرد، ئه‌ويش هه‌ناى ك له نيسان ساڵ 2016 داوا له هه‌زاران له لايه‌نگره‌يلى كرد بچنه پاڵ خوه‌ينيشانده‌ره‌يل، هه‌ر وه‌و خاتريشه ناڕه‌زايه‌تيه‌يل له گوزه‌يشته وه‌هيزتر بوين تا له رويداگيگ مێژوويى كه عراقيه‌يل فه‌رامووشى ناكه‌ن، ره‌سينه ناو ناوچه‌ێ سه‌وز مقه‌يه‌تيكرياێ، دى له‌و وه‌خته‌و نيشانه‌ێ هاوپه‌يمانييگ ده‌گمه‌ن له‌ناونى بزووتنه‌وه‌يگ ئسلامى شيعه‌و بزووتنه‌وه‌يگ مه‌ده‌نى هه‌ڵگر بنه‌ماى عه‌لمانيه‌ت و ده‌وڵه‌ت مه‌رده‌نى ده‌ركه‌فت.
ته‌ها ره‌شيد ئه‌ندام حزب شيوعى ئه‌وه پشتڕاس كرد و وت: هاوپه‌يمانى ناونى حزبه‌گه‌مان و ره‌وت سه‌در له‌ناكاو دروس نه‌وێ، به‌ڵكوو دوياى خه‌باتيگ هاوبه‌ش له‌دژ گه‌ناته‌كارى هات له مه‌يدان خوه‌ينيشانداينه‌يل له‌وه‌ر خاتر كاركردن ئه‌را وه‌ديهاوردن خاسسازێ راسه‌قينه‌و ده‌وڵه‌ت مه‌ده‌نێ.
وه‌ل ئه‌وه‌يشا چه‌ن خاڵيگ هاوبه‌ش هه‌ردوگلايان گرده‌و كردگه ك ديارترينيان دژايه‌تيكردن نورى مالكى سه‌رۆك وه‌زيره‌يل وه‌رينه، چوينكه ره‌وت سه‌در وه سه‌رسه‌ختترين دوژمن مالكى دانريه‌ێد و موقته‌دا سه‌در هه‌ميشه وه ديكتاتۆر تاريفى ئه‌كا، جوور ئه‌وه‌گ ليژنه‌يل هه‌ماهه‌نگى خوه‌ينيشانداينه‌يل كويه‌نه دوژمنايه‌تييگ وه‌ل مالكى ديرن ك مێژووه‌گه‌ێ ئه‌چێده‌و ئه‌را يه‌كه‌م جموجويل مه‌ردمى ك له 25ی شوبات 2011 وه‌ڕيه‌و چێ له وه‌ختيگ ك سه‌رۆك وه‌زيره‌يل سوپاو ته‌ياره وه‌كار هاورد ئه‌را له‌ليداين خوه‌ينيشانده‌ره‌يل بى چه‌ك و ده‌سگيركردنيان.
وه‌لێ هاوپه‌يمانى ناونى سه‌در و شيوعيه‌يل كاريگه‌رى لاوه‌كييش داشتگه، بڕيگ هيز و حزب مه‌ده‌نى ك له‌هه‌ڵوژاردن وه‌رين په‌رله‌مان له‌پاڵ حزب شيوعى بوين، دامه‌زرانن هاوپه‌يمانى وه‌ل ره‌وت سه‌در ره‌تكردنه‌وه‌و بڕيار دان وه‌شيوه‌يگ راسه‌وخۆ به‌شدارى هه‌ڵوژاردنه‌يل بكه‌ن ك ديارترين سه‌ركرده‌يانيش پيكهاتن له هه‌ردوگ په‌رله‌مانتار فايه‌ق شێخ عه‌لى و شروق عه‌بايچى ك باوه‌ڕيان ئه‌وه بوى زه‌حمه‌ته ره‌وتيگ ئايينى وه‌ل بزووتنه‌وه‌يگمه‌ده‌نى گرده‌و بوون.
ئه‌و حزبه‌يل شيعه له‌دوياى ساڵ 2003وه ده‌س گرتنه‌سه بان حوكم عراق و شانازى ئه‌وه ئه‌كه‌ن ك زوورمينه‌ێ په‌ره‌له‌مانيه‌يليان له‌و سێ هه‌ڵوژاردن په‌رله‌مانه وه‌ده‌س هاوردنه ك له‌ساڵه‌يل (2005، 2009، 2014) ئه‌نجام دريان و له دويا هه‌ڵوژاردنيش ئه‌و حزبه‌يله 178 كورسى له جه‌م 328 كورسى په‌رله‌مان وه‌ده‌سهاوردن.
هاوپه‌یمانی شیعه پێكهاتگه له ره‌وت سه‌در (34 كورسی)و ئیئتلاف "مواتن" وه سه‌رۆكایه‌تی عه‌مار حه‌كیم (30 كورسی)و ره‌وت "خاسسازی نیشتمانی" وه سه‌رۆكایه‌تی ئبراهیم جه‌عفه‌ری وه‌زیر خارجى (6 كورسی)و ئیئتلاف "فه‌زیله" (6 كورسی)و ئیئتلاف "ده‌وڵه‌ت یاسا" (101 كورسی) و كوتله‌ی "سادقون" سه‌ر وه بزووتنه‌وه‌ی "عه‌سائیب ئه‌هل حه‌ق" (یه‌ك كورسی).
جیابوينه‌وه‌ی ره‌وت سه‌در له "هاوپه‌یمانی شیعه" مانای له‌ده‌سچگن نزیكه‌ی 30 كورسی په‌رله‌مانه‌‌و وه‌ئه‌وه‌يش هاوپه‌یمان سیاسی شیعه ئه‌و زوورمینه‌ى سیاسییه له‌ده‌س ئه‌ياد ك دويای هه‌ر هه‌ڵوژاردنيگ وه‌ده‌سی هاوردياد، له هه‌مان وه‌خت سه‌در وه‌ره‌و ئه‌وه ئه‌چێد هاوپه‌يمانى وه‌ل مه‌ده‌نيه‌يل و هيزه‌يل تر سياسى دامه‌زرنێد، له‌وانه‌يش ئيئتلاف "وه‌ته‌نییه" وه سه‌رۆكایه‌تی ئه‌یاد عه‌لاوی جێگر سه‌رۆك كۆمار كه ستایش هه‌ڵوێسته‌يل سه‌در ئه‌‌كا‌و وه‌دويریش نه‌زانستگه له هه‌ڵوژاردن هاوپه‌یمانی وه‌ليا دامه‌زرنێد.
جه‌عفه‌ر موسه‌وی سه‌ركرده له ره‌وت سه‌در وت: "ئێمه بڕیار دايمنه به‌شداری هه‌ڵوژاردن ئاينده بكه‌یم له‌وه‌ر خاتر وه‌ديهاوردن ئامانجه‌يلمان له له‌ناوبردن به‌شبه‌شايه‌تى تايفى و پشتگيريكردن كه‌سايه‌تيه‌يل ته‌كنۆكرات ئه‌را وه‌ده‌سگرتن پۆسته‌يل باڵاێ وڵات.
موسه‌وى وت: ره‌وت سه‌در ئاماده‌گى ده‌رخستگه ئه‌را دامه‌زرانن هاوپه‌يمانى وه‌ل هه‌ر حزبيگ سياسى ك ئه‌و ئامانجه‌يله داشتوود وه چه‌وپووشين له پاشخانه ئايدۆلۆجيه‌گه‌ێ ك مادام ئامانجه‌گه بنياتناين ده‌وڵه‌ت و له‌ناوبردن ئه‌و گه‌ناته‌كارييه‌سه ك وڵات ويران كردگه.
هاوپه‌يمانى سه‌در و شيوعيه‌يل ته‌نيا روێداگيگ سياسى مه‌يلكيش نه‌وێ، به‌ڵكوو ياخيبوينيگ مێژووييشه له باوه‌ڕ ئايين ئسلام ك وه‌خته‌يليگه شيوعيه‌يل وه كافر دانه‌ێد و وه‌خواست زانێده‌ى دژايه‌تى بكريه‌ن.
له ساڵ 1961 موحسین حه‌كیم دیارترین پیاو ئایينی شیعه له نه‌جه‌ف (ك باپیر عه‌مار حه‌كیم سه‌رۆك حزب "حیكمه"س) فه‌توایگ ئایينی ئاشكرا ده‌ركرد ك له‌تى وت"نادێ كه‌س بدێده ئه‌ندام حزب شیوعی، چونكه ئه‌وه كوفر‌و بێ باوه‌ڕییه".
له ئه‌نجام فراوانبوين شيوعيه‌ت له كۆمه‌ڵگاى عراقى و ره‌سينى وه پاريزگايه‌يل باشووريش يه‌كه‌م فكره له مێژوو مه‌زه‌و شيعه له‌شار نه‌جه‌ف سه‌رهه‌ڵدا سه‌باره‌ت وه دامه‌زرانن حزبيگ سياسى ك زويتر به‌شداريكردن له كار سياسى ره‌ته‌و كردياد، له‌ساڵ 1960یش حزب "ده‌عوه‌ی ئسلامی" دامه‌زريا ك له‌دويای ساڵ 2003وه ره‌سيه ده‌سڵات.
تائيسه‌يش ناتويه‌نريه‌ێد پيشبينى ئه‌و كورسيه‌يل په‌رله‌مانه بكريه‌ێد ك هاوپه‌يمانى ناونى سه‌در و حزب شيوعى له هه‌ڵوژاردن ئه‌يه‌رنه‌ێ ده‌س، چوينكه فريه‌يگ له لايه‌نگره‌يل سه‌در ره‌خنه له هاوپه‌يمانيه‌گه گرتنه، وه‌لێ وه‌ل ئه‌وه‌يشا فريه‌يگ له عراقيه‌يل ئى هاوپه‌يمانيه وه ده‌رفه‌تيگ مێژوويى دوينن ئه‌را شكانن وه‌ربه‌س ئه‌و هاوپه‌يمانێ تايفيه ك ماوه‌ێ پانزه ساڵه رێچگه‌ێ پرووسه‌ێ سياسى له وڵات ديارێ ئه‌كه‌ن.
