خستنه خواره‌وه‌ی ته‌ياره رووسيه‌گه له‌ڕوی ئابووريه‌و مانای چه‌س؟
فلاديمێر بۆتين خستنه خواره‌وه‌ی ته‌ياره‌ی رووسی سو – ٢٤ له سوريا وه ده‌سوه‌شاننيگ له پشته‌و له‌لايه‌ن پشتگير و لايه‌نگره‌يل ترۆره‌و تاريف كرد ك ئاماژه‌يگه وه برين په‌يوه‌نديه‌يل ئابووری ناونی روسياو توركيا، ك يه‌يش وه ته‌نيا كاريگه‌ری خراو نه‌يريد له‌بان ئه‌و په‌يوه‌نديه‌يله له ئاينده، به‌ڵكوو ئاشكراس ك مه‌سه‌له‌ی گه‌شتيارييش ئه‌كه‌فێده مه‌ترسی وه‌تايبه‌ت دويای وشداريداين ده‌سڵاته‌يل رووسی له مه‌سه‌له‌ی قه‌يه‌غكردن گه‌شت رووس وه‌ره‌و توركيا، ك له‌ی باوه‌تيشه‌و دو سه‌رچه‌وه له حكمه‌ت رووسی باس له‌وه كردن ئی كاره له ئاست سه‌رۆكايه‌تی رووسی باس كرياگه.
وه‌لێ ديمتری ميدفيديف سه‌رۆك وه‌زيره‌يل رووسی ئاشكرای ئه‌وه كرد ك خستنه خواره‌وی ته‌ياره‌ی وڵاته‌گه‌ی له‌لايه‌ن توركياوه ئه‌دێده هووكار نه‌مه‌ندن بڕيگ پرووژه‌يل هاوبه‌ش ناونی هه‌ردوگ وڵات و ئاماژه وه‌يه‌يش دا ك كومپانيايه‌يل توركی به‌شه‌يل خوه‌يان زه‌ره‌د ئه‌كه‌ن له بازاڕه‌يل رووسی.
ئی مه‌سه‌له ئه‌دێده هووكار زه‌ره‌د داين نزيكه‌ی ٤٤ مليار دۆلار، چوينكه بر ئاڵشت و ئوڵشت بازرگانی ناونيان ره‌سيه‌سه فيشتر له ٣٠ مليار دۆلار ساڵانه و بڕ وه‌به‌رهاوردن كه‌ڵه‌كه كرياگيش ئه‌چێده بانی وه فيشتر له ٢ مليار دۆلار.
توركيا وه يه‌كيگ له گه‌وراترين په‌نجه‌مين شه‌ريك بازرگانی روسيا شماريه‌ێد وه به‌ش ٤.٦% له جه‌م بازرگانی ده‌ره‌كی رووسی، يه‌يش وه گووره‌ی ئاماره‌يل ئداره‌ی گومرگه‌يل رووسی ئه‌را ماوه‌ی ناونی يه‌ناير/ كانوون دويه‌م و سپته‌مبه‌ر/ ئه‌يلوول گوزه‌يشت ئمساڵ، ك توركيا دويای چين و ئه‌ڵمانياو هۆڵه‌نداو ئيتاڵيا ئه‌ياد.
ئالشت وئوڵشت بازرگانی ناونی مۆسكۆ و ئه‌نقه‌ره له ساڵ گوزه‌يشت ره‌سيه ٣١ مليار دۆلار، له ٩ مانگ گوزه‌يشت ئمساڵيش ره‌سيه ١٨.١% مليار دۆلار، ك ١٥ ملياری كلكرده‌ی روسياس ئه‌را توركيا ك داهات وزه‌ی به‌ش شير له‌تی پيك ئه‌يه‌رێد و روسيايش فيشتر له نيمه‌ی هه‌وه‌جه‌يل غاز له توركيا دابين كردگه.
ئمجا ئه‌گه‌ر وه ته‌مامی ته‌ماشا بكه‌يم دوينيم ك بازرگانی خزمه‌تگوزاريه‌يل گشتی(كاڵاو خزمه‌ت) له‌ساڵ ٢٠١٤ ره‌سيه نزيكه‌ی ٤٤ مليار دۆلار.
له‌وه‌خت سه‌ردان ره‌جه‌ب ته‌يب ئه‌ردوغان سه‌رۆك توركييش ئه‌را روسيا وه‌رجه ماوه‌يگ، جه‌خت له‌وه كرد ك ئه‌نقه‌ره و مۆسكۆ هه‌وڵ زيايكردن ئاست ئاڵشت وئوڵشت بازرگانی ناونيان ئه‌يه‌ن ك ئه‌را ساڵ ٢٠٢٣ ئه‌ڕه‌سێده ١٠٠ مليار دۆلار، وه‌لێ ئی ئامانجه ده‌رنه‌كه‌فت ئه‌ويش دويای ئه‌وه‌ك توركيا ره‌تيه‌و كرد بچێده ناو ده‌وڵه‌ته‌يل خوه‌رئاوا.
ئيسه‌يش گه‌ورا كومپانيايه‌يل رووسی له فرووشتن تكت گه‌شته‌يل گه‌شتياری ئه‌را توركيا وسيان، ئه‌ويش دويای رينمايی يه‌كێتی گه‌شتياری رووسی ئه‌و كومپانيايه‌يله ئه‌و برياره دان ك گه‌شته‌ليان بووسنن ئه‌را توركيا، ك يه‌يش زه‌ره‌د گه‌ورايگ ئه‌ياد له ئه‌نقه‌ره، يه‌يش له‌وه‌ختيگ ك گه‌شتياری له توركيا يه‌كيگه له ستوينه‌يل ئابووری ك ملياره‌ها دۆلار داهاتيه ئه‌را وڵاته‌گه.
له ساڵ ٢٠١٤ شماره‌ی ئه‌و گه‌شتيار رووسيه ك روی له توركيا كردن ره‌سيه نزيكه‌ی ٤.٣٨ مليۆن كه‌س، ئه‌ويش له جه‌م ٤٢ مليۆن گه‌شتيار ك نزيكه‌ی ٣٦ مليار دۆلار بردنه بان ئابووری توركی.
ئه‌گه‌ريش ته‌ماشا بكه‌يم دوينيم ك گه‌شتياره‌يل رووس ئه‌را توركيا له پله‌ی دويه‌م ئه‌ياد دويای ئه‌ڵمانيا ك پاره‌كه نزيكه‌ی ٥.٤ مليۆن گه‌شتيار كلكرد.
ئايا ويستگه‌ی "ئه‌ك كويو" ئه‌تۆمی ئه‌دێده يه‌كه‌م زه‌ره‌د توركيا دويا خستنه خواره‌وی ته‌ياره جه‌نگيه‌گه‌ی رووسی؟
له‌ی باوه‌تيشه‌و، ديمتری بيسكۆف قسه‌كه‌ر فه‌رمی وه‌ناو سه‌رۆكايه‌تی رووسی وت/ روسيا وه شيوه‌ی پر دقه‌تيگ ته‌ماشای گشت پرووژه‌يل هاوبه‌ش ئه‌كا وه‌ل توركياو له‌وانه‌يش ويستگه‌ی"ئه‌ك كويو" يه‌كه‌م پرووژه‌ی ويستگه‌ی ئه‌تۆمی له توركيا، زه‌مانه‌ت دامه‌زرانن ٤ مه‌فاعل كردگه وه توانای ١٢٠٠ ميگا وات.
له‌ی لايه‌نيشه‌و، شيه‌وكه‌ره‌يل ئابووری له‌يوا دوينن ك خستنه خواره‌وه‌ی ته‌ياره روسيه‌گه هه‌ڕه‌شه له په‌يوه‌ندی دولايه‌نی هه‌ردوگ وڵات ئه‌كاو چاره‌نويس پرووژه‌ی جيوازكردن غاز رووسی ئه‌را توركيا ناديار ئه‌كا.
