باڵە چەکدارەیل پشت خوەیان وە حەشد شەعبی قایم کەن و هەڕەشەی چارەنویسی دەن
شەفەق نیوز/ پسپۆڕەیل ئەو کارەیل گورجە دوینن کە محمد ئەلحەسان ئەمیندار گشتی نەتەوە یەکگرتگەیل لە عراق جیوەجی کەێد، و سەردانەیلی کە دویاتریان ئەرا تەهران بوی، دویای بڕیگ دیدار وەرد وەرپرسەیل عراقی، وەرجە ئەوە دوو سەردان ئەرا مەرجعیەی ئاینی لە نەجەف، ئەرا رەسین وە بڕیاریگ کۆتایی تیەێد لەبان شیوەی چگن وەرەو بانان وەبی رویوەڕویبوین و ژاوەژاو لە خوەرهەڵات ناوڕاس.
ئەو پسپۆڕەیلە ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز باس کردن کە هیزەیل ناودەوڵەتی تەقەلا کۆتاییهاوردن وە گشت شیوەیل هازداری و چەکداری لە دەیشت چوارچیوەی دەوڵەت لە خوەرهەڵات ناوڕاس دەن، عراقیش لەناویان، ئەراوە نوینەر تایبەت ئەمیندار گشتی نەتەوە یەکگرتگەیل لە عراق روی وەرەو مەرجعیەی ئاینی نەجەف کرد تا رای ئەو بزانێد لە باوەت چەک لە دەیشت چوارچیوەی دەوڵەت، کە ئەویش دووپات لەبان ئەوە کرد کە چەک تەنیا وەدەس دەوڵەت بوود، تا دی کارەگە کەفتە لای تەنیا محمد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرەیل، لە پەڵپ وازهاوردن لە چەک لە باڵە چەکدارەیل.
ئویشنیش؛ ئەمریکا پەڵپ پویچەڵکردن باڵە چەکدارەیل و حەشد شەعبی یا چاکسازی لە حەشد و ئیدارەی گرێد، لە فەرماندەیگ سەربازی پەیوەندی وەرد فەرماندەی گشتی هیزە چەکدارەیل بیاشتوود، نەک وە لایەنەیل سیاسی، و مەزەنە کەن حەشد لە دەزگایگ سەربازی بکریەێدە دەزگایگ ئەمنی.
نووڕین نوویگ
دکتۆر عەلا نشوع پسپۆڕ ئەمنی و سەربازی ئویشێد: جموجویل نەتەوە یەکگرتگەیل لە عراق، نوقڵانە کەێد کە بڕیاریگ ناودەوڵەتی ئەرا پویچەڵکردن حەشد هەس، لە بنەمای ئەوە کە باڵەیل چەکدار لە عراق لایەنگر ئیران هەس، و ئەوەگ لە لوبنان و سوریا رویدا، و ئەو پەلامارەیلە ناوەین ئیران و ئیسرائیل نشانەی نووڕین نوویگ ئەرا ناوچەگەس.
نشوع لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: بڕیار ناودەوڵەتی وە پویچەڵکردن حەشد شەعبی لەوە تیەێد کە حەشد شەعبی جویر هەڕەشەیگ ئەرا ئاسایش و ئارامی ناوچەگە دریەێدە قەڵەم، چوینکە چەن پەلاماریگ سەربازی وە فڕۆکەیل دڕۆن وەرەو شوینەیلیگ لەناو ئیسرائیل.
نشوع دیاری کەێد کە حەشد هەڕەشەی ئاسایش دەوڵەت و ئاسایش نەتەوەیی عێراقی لە ناخەو دەێد، چوینکە کردەوەیلیگ هەس، هەکاتی دهوڵ جەنگ، و یەیش عراق لە ناوچەگە و وەگەرد کۆمەڵگای ناودەوڵەتی دەسپاچە کەێد، لە سای نووڕین نوویگ لە ناوچەی خوەرهەڵات ناوڕاس، دویای کۆتایی ئەوەگ وەپی ئویشن (مانگ شیعی) لەناوی، و ئارەزوو هیزەیل ناودەوڵەتی وە کۆتاییهاوردن وە گشت شیوەیل هازداری و چەکداری، تا خوەرهەڵات ناوڕاس ئارامتر و ئاسایشتر بوود.
جیاوازی ناوەین باڵە چەکدارەیل و حەشد شەعبی
لەلای خوەییش؛ دکتۆر ئەحمەد شرێفی، پسپۆڕ ئەمنی و ستراتیژی، ئویشێد: یەی جیاوازییگ ناوەین حەشد شەعبی و باڵە چەکدارەیل هەس، و ئەمریکا پەڵپ پویچەڵکردن باڵەیل گردنە نەک حەشد.
شرێفی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز مەزنە کەێد چاکسازی لەناو حەشد شەعبی بوود، دویای داواکردن ئەمریکیەیل کە ئیدارەی وەدەس فەرماندەیگ سەربازی بوود پەیوەندی وە فەرماندەی گشتی هیزە چەکدارەیل بیاشتوود، و لە لاییگ سیاسی وەڕیەو نەچوود.
لە باوەت بالە چەکدارەیل، شرێفی دوینێد کە ئەوانە لە سای حەشد شەعبی خوەیان قایم کەن، و ئویشن حەشد یاسا دیرێد و لە دەزگایل دەوڵەت جیا نییە، و ئویشنیش گوایە سەید سیستانی رازی نەوینە چەک لەدەس دەوڵەت وەتەنیا بوود، یەیش راس نییە.
یەسە کە هیشت محمد ئەلحەسان ئەمیندار گشتی نەتەوە یەکگرتگەیل خوەی بچوودە لای سیستانی دا بزانێد چە ئویشێد لەبان ئەوە کە چەک تەنیا وەدەس دەوڵەت بوود.
باڵە چەکدارەیل بەشیگن لە هاوکیشەی جەنگ هەرێمی
ئەو پسپۆڕ ستراتیژیە ئویشێدیش: باڵە چەکدارەیل بوینە بەشیگ لە هاوکیشەی جەنگ هەرێمی، کە بویە باڵیگ لە باڵەیل وەرخودان ئیسلامی، و چگە ناو جەنگ ئیسرائیل و ئەمریکا، لە وەختیگ عراق جویر دەوڵەتیگ هاوپەیمان ستراتیژی ئەرا ئەمریکا دانریەێد.
دیاری کرد کە سودانی سەرۆک وەزیرەیل عراق وەرجە وەرگردن پۆستەگەی، لەناو دانیشتنیگ وەرد خانمە نوینەر نەتەوە یەکگرتگەیل و خانمە باڵیۆز ئەمریکا داوای بڕیگ پابەندی و پەیمان لەلی کریا، کە ئەویش پەیمان دا، لەناویان ئەوە بوی کە چەک باڵە چەکدارەیل نیەوود پەلامارەیل ئەودیم سنوور، و بەرژەوەنیەیل ئەمریکا نیەکەێدە ئامانج، وەلێ دویای رویداوەیل غەززە ئەو باڵەیلە دەسپیچگ پەیا کردن، و دەسکردنە جویلەکردن لە دەیشت پەیمانەیل سودانی.
شرێفی نووڕێد کە ئیرنگە رەسیمنە ئەوە کە یا حکومەت سودانی بڕمێد، یا سودانی وەپی بکریەێد مەیدانەگە جڵەو بکەێد، و پەیمانەیلی وەجی بارێد، لە کپەوکردن باڵە چەکدارەیل، و ئی هاوکیشە نەتەوە یەکگرتگەیل و خانمە باڵیۆز ئەمریکا دەسوەپی کردن وە پەڵپگردنلە حکومەت وە کپەوکردن هەر جویلەیگ لەناو جەنگ هەرێمی.
وتیش: کار کپەوکردن باڵە چەکدارەیل کەفتیەسە دەس سودانی تەنیا، کە دویای پشتگیریکردن سیستانی لەو کارە، بایەسە سودانی قسەی خوەی بکەێد وە داوای وازهاوردن باڵەیل لە چەک، و ئەگەر ئەوە وەپی کریا، ئی قەیرانە تەواو بوود.
سەردانکردن سعودیە و ئوردن
لە ژیروەژیرەیل سەردان سودانی ئەرا سعودیە و ئوردن، پسپۆڕ ستراتیژی ئاشکرا کەێد کە سودانی زانێد ئیران زیان تاسیان هەرێمی دیرێد، و وەرخودان ئیسلامی رمیاس، و دەرچگن رووسیا نیشانەس کە دەس ئیران لە سوریا کوڵەو بویە.
وتیش: ئیران وەرجەیە لەبان رەفتار باڵە چەکدارەیل هاتە دەنگ، مە دویای کلکردن شاندیگ وەلایەن سودانی ئەرا تەهران و داوای سنووردارکردن باڵەیل لەی کرد، وت: باڵە چەکدارەیل لە رەفتار خوەیان ئازادن، و پەیوەندی وەپیەو نەیرن، واتە ئیران گەردن خوەی لە رەفتار باڵە چەکدارەیل لە عراق ئازاد کرد، و تەنیا لە گەردن سودانی مەن.
وتیش: سودانی وەپی نیەکریەێد چەک لە دەس باڵە چەکدارەیل بسینێد، ئەراوە پەنا وە سعودیە و ئوردن برد، تا زوور بارێدە مل ئەمریکا، و هەمیش تا پەیوەندی ئەو دەوڵەتە وەرد ئەمریکا وەکار بارێد، و ئەمریکایش واز لەو پەڵپە بارێد، وەلێ ئی کارەیل دیبلۆماسیە نەڕەسینە ئەنجام.
تەم و نادیارییگ لە عراق
لەلای خوەییش، پسپۆڕ سیاسی، رەمەزان بەدران وت: عراق بەشیگە لەی ژاوەژاوە لە ناوچەگە، و گریەدارە وە بەشداریکردن گرووپە چەکدارەیل ناو سوریا، و رویداو دویایین سوریا وە زیاتر لە لاییگ پەیوەندی وە عراقەو دیرێد، (هاوسایەتی، هیزەیل چەکدار عراقی لەورا جویر گرووپەیلیگ چەکدار، هەڵوێست عراق لە رژیم وەرین، پەیوەندی عراق وەرد ئەو گرووپە چەکدارەیلە کە چەکدار بوین و رەسینە دەسەڵاتداری) کە گشت ئی کەڵافەبوینە هیلن عراق زیاتر کاریگەر بوود لە ئاڵشتبوین سوریا.
بەردان لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: شاند نەتەوەیی و گشت جەهان رخداری جموجویل گرووپە چەکدارەیل زانن، و قەت خوەرهەڵاتیگ ناوڕاس ئارام وەدی نیەتێد ئەگەر کۆتایی وە جموجویل ئی گرووپە چەکدارەیلە ناێد، و کاروبار سەربازی تەنیا پەیوەندی وە دەوڵەت بیاشتوود.
بەردان نووڕێد کە عراق کەفتیەسە وەختیگ نیگەرانی، و هەڵوێستی وەرانوەر گرووپە چەکدارەیل نادیارە، و گرووپە چەکدارەیل خوەیانیش هەڵویستیان لە دەوڵەت و پەیوەندییان وەپیەو نادیارە، ئەراوە تەم و نادیارییگ لە عراق هەس.
سەختییگ لە دانوسەنین ئەرا دویرکەفتن لە جەنگ
ئەراوە تەقەلایل نوینەر نەتەوە یەکگرتگەیل لە عراق تیەێد، ئەرا دویرکەفتن لە جەنگ، کە بەدران دیاری کورد کە نوینەر نەتەوە یەکگرتگەیل کاریگ گرنگ لەی وەختە رانێد، تا وە نووڕینیگ سیاسی تەواو بوود، و کاردانەوەی گشت لایەنیگ بزانێد کە پەیوەندی وەی کارەو دیرێد، کە سەردان سیستانی کرد چوینکە پشت وە فەتوای ئەو بەسیا لە دروسکردن ئی گرووپەیلە، ئەراوە مەرجعیە کردیەسە پشت شەرعی خوەی، ئەراوە بایەسە مەرجعيەت قسەیگ لەی باوەتە بیاشتوود.
وتیش: سەردان حەسان ئەرا تەهران لەوە هات کە ئیران پشتگیریکردن رۆماڵ و چەم وەی باڵەیلە پیشکەش کەێد، ئەراوە بایەسە بزانێد چە بوود، کە هاتێ بوودە لایەنیگ زەردمەن لە جموجویل ئی گرووپەیلە، کە پاڵپشتیکردن ئیران ئەرایان نیەشارنەو.
بەدران لە کۆتایی قسەیلی وتیش: حکومەت عراق کەفتیەسە دەسپاچە و جەهانیش زانێد کە دەسپاچە بویە، ئەراوە پشت وە حکومەت نەوەسا جویر خاوەن قسەی یەکلاییکردن، بەڵکم روی وەرەو لایەنەیلیگ خاوەن پەیوەندی کرد جویر مەرجعیەت و ئیران.
سیناریۆی چارەسەر سیاسی
لەلای خوەییش، دکتۆر فیراس ئەلیاس پسپۆڕ کاروبار ئاسایش نەتەوەیی و توێژینەوەیل ئیرانی، ئویشێد: هەماهەنگی هەرێمی و ناودەوڵەتی هەس ئەرا ئەوە کە شیوەیگ لە نائارامی ئەمنی لەناو عراق دروس نیەکریەێد، چوینکە لە کۆتایی ئەمریکا گرنگی ئارامی لە عراق زانێد، چوینکە بەرژەوەنی ئەرا هیزەیلی لە عراق هەس.
وەگەرد ئەمریکا، ئەلیاس ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دووپات کەێد کە دەوڵەتەیل هەرێمی هەس نیەخوازن عراق بچوودە ناو شیواشیو ئەمنی، جویر سعودیە و ئیران و تورکیا، کە ئومید گەورە لەبان پڕۆژەی ری گەشەپیدان دیرن، ئەراوە گشتی مینەی چارەسەریگ سیاسی کەن ئەرا حەشد شەعبی.
دیاری کەێد کە قسەکردن لەباوەت حەشد شەعبی هیمان قسەی سیاسیە، و مەزەنە کریەێد ئی باوەتە یەکلاوە بکریەێد، چوینکە هەرچەگ بوود حەشد شەعبی هەر دەزگایگ عراقیە و چارەکردن عراقی خوازێد فرەتر لە نەتەوەیی.
حەشد لە سەربازی ئەرا ئاسایش
پسپۆڕەیل مەزەنە کەن چارەسەری وەوە بوود کە حەشد شەعبی لە دەزگایگ سەربازی بوودە دەزگایگ ئاسایش، کە خوەی و باڵەیل ناوی بوونە حەشدیگ عراقی و دڵیان وەگەرد عراق بوود، و چەکیان عراقی بوود، دویر لە هەر سیناریۆیگ کە خوەی لەناو عراق زاڵەو بکەێد.
وتیش: ئیسرائیل چەن جاریگ هەڕەشە دا کە پەلامار عراق دەێد لەبان پەلامارەیل باڵەیل لایەنگر ئیران، و پەلامار حووسیەیلیش وە پشتگیریکردن باڵەیل عراقی زانست.
مەزەنە کرد کە شیوەیگ لە پابەندبوین لەلایەن بەشیگ لە لایەنەیل سیاسی بوود ئەرا هەر تەمەیگ نەتەوەیی کە مەرجعیەی نەجەف دووپاتی بکەێد، وەلێ پابەندی وە پرسەیل دەرەکی نیوود، ئەراوە نەرمی فراوانیگ بوود، کە بیلێد ئی لایەنەیلە جویلە بکەن تا خوەیان لەناو قایم بکەن و هەمیش مقیەتی پەیوەندییەیل دەرەکییان وەرد ئیران بکەن.
کارەیل ئەمنی نوو
لەباوەت کارەیل ئەمنی لە ناوچەگە وە عراقەو، دویای رەسین ترەمپ ئەرا سەرۆکایەتی ئەمریکا لە ٢٠ کانوون دویەم ٢٠٢٥، مامووستای پەیوەندییەیل ناودەوڵەتی لە زانکۆی جۆرج واشنتۆن لە ئەمریکا، نەبیل میخائیل ئویشێد: ئیدارەی هاتگ ترەمپ نووڕینەیل نوویگ لە رەفتارکردن وەرد پێی عراق وەگەرد رویداوەیل سوریا چەسپنێد.
میخائیل لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: نووڕین ئیسەی ئەمریکا گریەداین ئاسایش سوریا وە ئاسایش عراقە، کە هەر جموجویلیگ لەناو سوریا کاریگەری لەبان عراق دیرێد، و وەپیچەوانەیش وەیجویرە.
دووپات کەێد کە کارەیل ئیدارەی حکومەتی لە عراق و كارەیل ئەمنی نوو و سەردانەیل نوینەر تایبەت نەتەوە یەکگرتگەیل لە عراق گشتی کارەیل گرنگە کە ئیدارەی هاتگ ترەمپ وە نووڕین ئەرێنی دوینێدەی، وەلێ گرنگترین چشت خوەی قایمکردن سنوور عراقە تا گرووپەیل تونەڕەوی لە سوریا وەرەو ناو عراق دزە نەکەن، هەمیش رەفتارکردن ئەمنی وەرد تورکیا، کە رۆڵ تورکیا وەلایەن ئەمریکا و رووسیا لە سوریا و عراق کەمەو بکریەێد.
