سه‌رده‌م كه‌ونارا
نه‌ته‌وه‌يل رووژهه‌ڵات نزيك و ناوڕاس .
له‌چه‌رخ يه‌خبه‌نان ك نزيكه‌ی نيم مليۆن ساڵ وه‌رجه ئيسه رويداو نزيكه‌ی (٢٠)هه‌زار ساڵ وه‌رجه زايين كووتاييهات زوورم ناوچه‌يل ئۆرپاو ئه‌مريكای باكووريه‌خبه‌نان گرتويگه‌ی ، ئمجا ئه‌و سه‌رده‌مه ناوچه‌يل بياوان و چووڵه‌وانيه‌يل ئه‌فريقياو مه‌ڵوه‌نه‌يل وشك عه‌ره‌بی كه‌ش وهه‌وای گونجياگيگ داشت و كوردستانيش كه‌ش و هه‌وايگ واراناو داشت .
ئاده‌ميزاد كويه‌ن په‌نا بردياگه وه‌ر ئه‌شكه‌فته‌يل ئه‌را ئسراحه‌تكردن و له‌ڕێگه‌ی راوكردنه‌وه ژيان خوه‌يان برديانه سه‌ر ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يش ناچار بوياگ وه‌سيله‌ی له‌باريگ دروس بكه‌يگ تا له‌وه‌خت راوكردن وه‌كاری باريگ ، ئه‌وه بوی له‌سه‌ره‌تاوه كوچگ تيژ و دويای ئه‌وه‌يش سقان وه‌كار هاورد و دی كه‌مه كه‌مه چشته‌يل تازه دروسكرد .
له هه‌زاره‌يل چواره‌م و سێيم وه‌رجه زايين ، مه‌ردمانيگ له كوردستان ژيان ، ك وه‌پيان وتيان قه‌فقازيه‌يل يا ئاسيايه‌يل و ئه‌يانه پيكهاتوين له له‌قه‌يريگ هووز و تيره‌ی جووراوجوور وه‌ك (لۆلۆ ، كاسی ، نايری ، ميتانی ، سۆباری .......هتد) ئه‌يانه فره‌جار وه‌ل مه‌ردم نيشته‌جای ميزوپۆتاميا هاتيانه جنگكردن .
له‌و شوونه‌وار و كه‌لاوه كويه‌نه‌يله ك له‌سه‌رده‌م بابليه‌يل وه‌ده‌سهاتگه فره‌جار باس ئی هووز و مه‌ردمانه هاتگه‌و باس جه‌نگ و مرافه‌يان وه‌ل ئه‌وانا كرياگه . دويای ئه‌وه‌يش له ده‌وروه‌ر هه‌زاره‌ی دويم وه‌رجه زايين مه‌ردمانيگ تر هندو ئۆرپی يا ئاريايی ك نيشته‌جی باشوور قه‌فقازو ده‌وروه‌رده‌ريای سيه بوين هاتنه ناوچه‌گه . ئمجا دوياخر له‌و ئاريايه‌يله مه‌ردمانيگ تازه‌تر له‌ناوچه‌گه سه‌رهه‌ڵدان وه‌ناو (ماد) .
وه‌سه‌رهه‌ڵداين (ماد)ه‌يل له‌ناوچه‌گه ئه‌وه بوی گشت مه‌ردم ئه‌و ناوچه بوينه ناويانه‌وه‌و مه‌ڵوه‌ن ماده‌يل له‌ڕوی جوگرافيای سياسيه‌وه فراوانی گرنگ يا موهميگ داشت . نزيكه‌ی (٢)هه‌زار ساڵ وه‌رجه زايين ، ناو كورد وه‌شيوه‌ی جووراو جوور له‌لايه‌ن هاوسايه‌يليه‌وه له تاريخ هاتگه ، له‌شوون ئه‌وه‌يش وه‌ماوه‌ی كه‌ميگ له ساڵه‌يل (٧٠٠ – ٨٠٠) وه‌رجه زايين باس (ماد) يا ميديه‌يل كرياگه .
