ئاوكێشه گه‌وراگه‌ی ئیسه‌و ئاینده‌ی عراق
له‌حال حازرله هه‌رچركه یاسانیه‌یگ ٢١٣ م٣ ئاوره‌سیگه عراق ویه‌یش له وه‌ختیگه ك ولاته‌گه‌مان نیازوه ٥٠٠ م٣ له‌هه‌رچركه نیازدیری ویه‌یش مه‌ترسی گه‌ورایگه ئه‌را ژیان به‌ش گه‌ورایگ له مله‌ت عراق وبیاوانی بیون زیاترخاكه‌گه‌ی وكه‌مه‌و بیون به‌رهه‌مه‌یل خومالی یامه‌حه‌لی . به‌رهه‌م سالانه‌ی ئاو فورات وه‌شیوه‌ی نورمال ره‌سیگه ٢٨ملیارم٣ و٨٨% ئاوچه‌مه‌گه له ناوخاك توركیه‌وه سه‌رچاوه گریگ . له‌وه‌ختیگیش هه‌ردو ده‌وله‌ت عراق وسوریه دامه‌زریانه كێشه‌ی ئاوئی دوولاته وه‌ل ده‌وله‌ت تازه‌ی توركیه چاره‌سه‌رنه‌كریاگه وروژ وه‌روژ كێشه‌گه گه‌وراتره‌و بووگ چیون عراق نیاززیاتریگ وه‌پی دیری له‌وه‌رئه‌وه‌گ عراق كه‌فتگه‌سه ناوچه‌ی ژینگه‌ی بی ئاوی وئه‌گه‌رهه‌ریم كوردستان له‌لی بكه‌یده‌و ئه‌وه عراق هیوچ سه‌رچه‌وه‌یگ ئاوی خومالی یامه‌حه‌لی نه‌یری . مه‌ترسیه‌یل ئاینده‌ی عراق وه‌شیوه‌ی سه‌ره‌كی ئاوه ؛ چیون وه‌گوره‌ی گشت سه‌رچاوه زانستیه‌گان كه‌ش وهه‌وا ؛ پله‌ی گه‌رمی جه‌هان وه‌ره‌و بان چوگ وبووگه مایه‌ی كه‌مه‌وبیون واران ؛ وه‌شیوه‌یگ تاسال ٢٠٢٥ واران له جه‌هان وه‌ریژه یانسبه‌ی ٣٠% كه‌مه‌وبووگ . له‌لایگتریشه‌و ولات توركیه ك شاده‌مارئاوعراق هاده‌سیه‌و چه‌ندین بنداویاسه‌د گه‌وراله‌بان ئاوهه‌ردوچه‌م دجله‌و فورات دروس كردگه وئیسه توركیه تیوه‌نیگ چوری ئاوله‌ودو چه‌مه نه‌یلی بایگه‌ئه‌را سوریه‌و عراق . وه‌كوتایی هاتن پروژه‌یل گاپ توركیه له سال ٢٠١٥ ك وه‌دروس كردن به‌نداو یاسه‌د ( ئه‌لیسو) كوتایی وه‌پی تیه‌ی ؛ توركیه گه‌وراترین كارت فشار یاوه‌ره‌قه‌ی زه‌غت كه‌فیگه ده‌سی له وه‌راوه‌ر عراق ك ئه‌ویش كارت ئاوه . نمونه‌ی ئه‌وه‌یش ئاو چه‌م فوراته ك هیوچ ئاویگ خومال نیه‌رشیه‌یگه ناوی وزیاترله هه‌یشت پاریزگا یاموحافه‌زه‌ی عراقی له بان ئه‌وئاوه ژیه‌ن ك ژماره‌ی مه‌ردم ئه‌وپاریزگایه‌یله ره‌سیگه ده ملیون نه‌فه‌ر. وه‌گوره‌ی زانیاریه‌گان به‌شه ئاوعراق له چه‌م فورات ك ئیسه سالانه زیاترله ١٥ ملیارمه‌ترسیجا یا موكه‌عه‌به ك له سال ٢٠٢٥ ئه‌و ریژه یانسبه تا ٣،٥ ملیارمه‌ترسیجا له سالیگ كه‌مه‌و بووگ ویه‌یش ئاقبه‌ته‌یل خراویگ هاشیونیه‌و له‌وانه‌یش ..............
١- ژیان مه‌ردم حه‌وز فورات سه‌خته‌و بووگ ؛ له‌وه‌ر ئه‌وه‌گ ئه‌و به‌شه ئاوه ك له‌سال ٢٠٢٥ دریه‌یگه عراق ؛ئه‌گه‌ربه‌ش خواردن وشستوشوربكه‌یگ خاسه .
٢-زه‌ره‌د گه‌ورایگ ره‌سنیگه كشتوكال وئاژه‌لداری ك گه‌وراترین سه‌رچاوه‌ی به‌رهه‌م خوراكی عراقن.
٣- له‌ئاكام یانه‌تیجه‌ی كه‌مه‌وبیون ئاوروباره‌یل دجله وفورات وكارون ئاوشرین له ( شه‌تولعه‌ره‌ب ) كه‌مه‌وبووگ وئاوشورخه‌لیج تیكه‌ل ئاوه شرینه‌گه بووگ ویه‌یش زه‌ره‌د گه‌ورایگ ره‌سنیگه ولاته‌گه‌مان وعراق بایه‌د له‌ئاینده خوه‌ی ئه‌را جه‌نگیگ حه‌یاتی ئاماده بكه‌یگ یا ئه‌وه‌سه گشت سه‌رچاوه‌یل ئاوله‌لی گیریه‌ی . له سال ١٩٩٣ وه‌ختی سولیمان دیمریل سه‌روك ئه‌وسای توركیه به‌نداویاسه‌د گه‌ورای ئه‌تاتورك وازكرد ووت : توركیه حه‌ق خوه‌یه وه‌بی هیوچ قه‌ید وشه‌رتیگ سوود له سه‌رچاوه ئاویه‌گان ناو خاك خوه‌ی وه‌ربگری هه‌ر وه‌و جوره‌گ ولاته‌یلترسوود له چاله نه‌فتیه‌گان ناوخاك خوه‌یان وه‌رگرن؛ یه‌یش نیشانه‌ی ئه‌وه‌سه ك عراق له‌ئاینده تیوش گه‌وراترین قه‌یران یائه‌زمه‌ی حه‌یاتی تیه‌ی ك ئه‌ویش ئاوه . ئمجا ئه‌را چاره‌سه‌ركردن ئی قه‌یرانه یابایه‌د عراق ریككه‌فتنیگ وه‌ل توركیه ئمزا بكه‌یگ یاتیوه‌نی له‌ناوخوه‌ی عراق وه‌گشتی وهه‌ریم كوردستان وه‌تایبه‌ت سیاسه‌تیگ داریژیگ ئه‌را سود بردن له ئاو؛ چیون تائیسه سالانه واران فه‌ره‌یگ له هه‌ریم كوردستان واریگ وده‌وله‌ت تیوه‌نی ئه‌و ئاوه‌یله كونترول بكه‌یگ وكه‌می ئاوناوچه‌یلترولات وه‌پی چاره‌سه‌ربكه‌یگ . له‌كوتایی ئیوشیم چاره‌سه‌ركێشه‌ی ئاوله‌عراق جوركێشه‌یلترنیه چیون چاره‌سه‌ركردنی ئاسان نیه ؛ وه‌ی خاتره بایه‌د سه‌ركردایه‌تی سیاسی كوردستانیش ئاگادارئی لایه‌نه بووگ وئاویش جوركارت نه‌فت ده‌یان سال نه‌سوزنیگه‌مان .
