ئاكرێ له مێژوو
و عراق وه‌گشتی .
ئاكرێ وه‌ك ناوچه‌يگ سه‌نگ شارستانی و سياسی و بازرگانی خوه‌ی داشتگه وه‌تايبه‌ت له‌سه‌ده‌ی (١٦)ی وه‌رجه زاين له‌و وه‌خته ك مير(زهند) ئاوادانی و پيشكه‌فتن زياتر له‌تی ئه‌نجامداو له‌وه‌خت ده‌سڵاتی ده‌سكرده دروسكردن شماره‌ی يه‌كجار فره‌يگ له خانگ و ماڵ و له‌بان قه‌ڵاو ناوڕاسی ك جوانی فره‌يگ به‌خشا ئاكرێ و شيوه‌ی شوونه‌وار جياوازيگ به‌خشيه ئی شاره‌و له‌هه‌مان وه‌خت ريگه‌وبان ئه‌رای دروسكردو ئاويش ره‌سانه‌پی .
له‌ساڵ (٥٣٣ و.ز) مير(زهند) ميوانداری (زه‌ره‌ده‌يشت) كرد ئه‌را وازكردن ئه‌و پرووژه‌يله ك ئه‌نجامياندا له بازاڕ ئاكرێ ، ئمجا ئاگر له‌بان نك جه‌وه‌ڵه‌يل كردنه‌وه ئه‌را ده‌رخستن كه‌يف و خوه‌شی وه‌هاتن زه‌ره‌ده‌يشت و ئه‌را ماوه‌ی (٣) رووژ له‌ورا مه‌نده‌وه‌و دوياخريش وه‌خوه‌شی و شاديه‌وه وه‌ڕيكريا له‌وه‌خت گله‌وخواردنی
سه‌رچه‌وه‌يل فره‌يگ باس له‌وه كه‌ن ك ئاكرێ وڵاتيگ خاوه‌ن كويه‌نترين شوونه‌واره ، ئه‌را نموونه‌يش ئاوايی (گوندك) ك كه‌فيگه رووژئاوای شاره‌گه‌وه . له‌ساڵ (١١٥)ی زايينی رۆمانه‌يل وه سه‌ركردايه‌تی (تراحان) شار ئاكرێ داگيركردن و په‌يكه‌ر گه‌ورايگ له‌تی دروسكردن وه‌بوونه‌ی سه‌ركه‌فتنيانه‌وه ، وه‌لی مه‌ردم ئاكره‌يی ئه‌و سه‌رده‌مه وه مه‌ردانه رزه‌يل خوه‌يان ريكخستن و په‌لامار رۆمانه‌يل دان و ئه‌وانيش ناچار بوين ئاكرێ بيلنه‌جی .
له‌ساڵ (١٧ ك – ٦٣٨ز) له‌سه‌رده‌م (عومه‌ر كوڕ خه‌تاب) له‌شكريگ كلكرده شار ئاكرێ وه سه‌رووكايه‌تی (عه‌بدوڵڵا كوڕ خوزاعی) ئه‌را وازكردن ئاكرێ و له‌و سه‌رده‌مه پيشوازی له‌و پياوه كردن وهه‌ر له‌هه‌مان وه‌خت خوزاعی نه‌خشه‌يگ دانا ئه‌را دروسكردن مزگفتيگ ك دويای ماوه‌يگ ناوی نريا ( مزگفت گه‌ورای ئاكرێ) .
ناو ئاكرێ له كتاوه‌يل فره‌يگ هاتگه‌و له سه‌رچه‌وه‌يل تاريخی فره‌يگيش ئشاره‌ت وه‌پی كرياگه وه‌ك (ئاكرا ، عه‌قره ، ئه‌سته‌مبوڵ بويچگ ، ئه‌لحه‌يال) و ناوه‌يل تاريخی تر .
