شووڕش و شيويان شوانكاره
كورده‌یل له ساڵ" 29 ك – 649 ز" هه‌ر له "ئیزه"ى پایته‌خت لوڕستانه‌و تا ئسته‌خر فارس و دارابگرد شووڕشیگ به‌رپا كردن دژ له‌شكر ئسلام و"یه‌زد گورد"سێیم پادشاى ساسانييش ئى شووڕشه وه هه‌لیگ زانست و په‌نا برده وه‌ر كورده‌یل و تواس له‌وه‌ر خاتربه‌رژه‌وه‌ندى خوه‌ى نه‌ف له‌و شووڕشه وه‌ربگريد، وه‌لى ملله‌ت كورد له زوڵم سته‌م ساسانيه‌يل زانستن و نه‌تواسن كوڕ خوه‌یان بيه‌نه كوشت و هه‌ر وه‌و خاتريشه شووڕشه‌گه كزه‌و كردن.
له‌يرا عه‌بدوڵڵاى كوڕ عامر كوڕ گورڕێز ك فه‌رمانده‌ى له‌شكر ئسلامى ئه‌و هه‌رێمه بوى تویه‌نست وڵاته‌گه داگیر بكاو یه‌زد گوردیش سه‌رخوه‌ى هه‌ڵگرت وه‌ره‌و خوه‌راسان و له‌ورايشه‌و چیه شار"مه‌ر" و روى وه‌پى نه‌یان، ئمجا و مه‌ردم له‌دژى هه‌ڵسیان و ئه‌ويش له ترس گيان خوه‌ى شه‌و هه‌یواى و خوه‌ى كرده ناو ئاسیاویگ وكابراى ئاشه‌وانيش هه‌ناى ته‌ماشاى جنگه‌يل وه‌رى كرد ك گشتى وه ته‌ڵا نه‌خشه‌كیش كریاوید يه‌كسه‌ر رویتیه‌و كردو كوشته‌ى ولاشه‌گه‌يشى خسته ئاو.
دى ئه‌وه بوى ك "هیربود" سه‌رگه‌وراى شار ئسته‌خر ك زاواى یه‌زد گورد بوى وه‌ل عه‌بدوڵڵا جه‌نگه‌گه وه‌ئاشتى بڕیه‌وه‌و هه‌ر وه‌سه‌رگه‌ورا مه‌نده‌و، دویاخر عه‌بدوڵڵا كه‌فته جموجویل و شار "گۆڕ" داگیركرد و ئێڵ شوانكاره‌یش وه‌ئارامى و ئاسایشه‌و خه‌ریك وه‌سه‌ربردن ژیان خوه‌یان بوین و ئسماعیل سه‌رۆكیان كاروبار فه‌رمانڕه‌وایى هه‌رێمه‌گه‌ى ژیرده‌سڵات هیربود گرته مل.
ناوچه‌ى ده‌سڵات ئه‌و هه‌رێمه "ئێگ" بوى وبڕێگ له شاره‌یليشى ئه‌یانه بوین" زه‌ڕگان، تارم، ئسته‌هبانات، نه‌یریز، خه‌یر، پورك، كوروم، روونیز، لار، دارابگرد، دى ناوچه‌یل فه‌سا، كازرۆن، خونج، گۆڕ،ئسته‌خريش هه‌ر وه‌ده‌س ئه‌وانه‌و مه‌ند.
ئمجا وه‌قسه‌ى ئبن به‌ڵخى و حاجى میرزا فه‌سائى و قازى غه‌فارى و تاریخنویسه‌یل تر، ئه‌وه ده‌ركه‌فيد ك شوانكاره‌ى دویاى ئسلام په‌نج تیره بوینه‌و پيكهاتنه له: ئسماعیلى و رامانى و گه‌رزووبى و مسعوودى و شه‌گانى، وه‌ل ئه‌وه‌يشا سه‌ركرده‌یل تیره‌ى ئسماعیلى خوه‌یان وه نه‌ته‌وه‌ى "سپه‌هبود"ه‌یل شمارديان، ك له بنه‌ڕه‌ته‌و چینه‌و ئه‌را بان مه‌نووچه‌هر نه‌وه‌ى فه‌ره‌یدون و سپه‌هبوده‌یليش ك خوه‌یان وه نه‌وه‌ى فه‌ره‌یدون زانستیان تا ده‌ركه‌فتن ئسلام خاوه‌ن ده‌سڵات و گه‌وراى شوانكاره بوین، وه‌لى دوياى ماوه‌يگ چه‌ن سه‌ده‌یگ سه‌رله‌نوو شیویان و تويش چويچيان هاتن.
مه‌لا جه‌ميل رۆژبه‌يانى
