ئەنتەرنەت لە عراق کار کەم وپویل فرە

 شه‌فه‌ق نیوز - هەنای خوازیم تاقی وەکارهاوردن ماڵپەڕ fast.com بکەم تا خێرایی تووڕە عەنکەبووتیەگەی خوەم لەماڵەگەم لە بەغداد بزانم، هەرچەن وەگەرد یەواشیە گەوراگەی گوزران کردیمنە، سەرسام بویم ک خوەنستنەگە لەبان ١.١ میگابایت لە چرکەیگ ئارام گرد، و هووکار سەرسامیەگە خوەی ئەو جیوازی گەوراسە لەناوبەین خوەمان و نزیکترین دەوڵەت لەلایەن جوگرافیایی ئەرامان.

تا زیاتر روونەو بوود، پەیمانەی رێژەی خێراییەگە لەناوڕاس رووژەگە کردم، و لە شەفەق بوودە ٢ یا ٣ میگابایت لە چرکەیگ، ئەیە ک وەپی ئووشن نەت ئەرزان بایی ٣٥ هەزار دینار لە مانگیگ، ک خوەی پویل کەمیگ نییە، و هەمیش پویلیگ فرەتر لە خەڵکەگە بەن وەرانوەر ئەو (خزمەتە) ک رەسێدە ٤٥ یا ٥٠ هەزار دینار لە مانگیگ یا هەمیش زیاتر، گوایە جیوازییگ لە خێراییەگە هەس، وەلی ئەنجامەگە کەمە، وەگورەی ئامارەگان.

 تووڕ ئەنتەرنێت لە عراق و ئەو دەوڵەتەگان تر

وە بەراوردی وەگەرد دەوڵەتەیل خەلیج، خێرایی تووڕەگە لە ساڵ ٢٠٢٠ وەگورەی ماڵپەڕ speedtest لە ئیمارات رەسیادە نزیکەی ٩١ میگابایت/چرکە و هالە زیایبوین، و لەقەتەر ٧٤ میگابایت/چرکە، کوەیت ٦٦ میگابایت/ چرکە، سعودیە ٥٣ میگابایت/ چرکە, ئوردن ٥٠ میگابایت/ چرکە, و لەمیسر رەسیە ٩٧ میگابایت/ چرکە, و لەدەوڵەتەیلیگ تر وەگورەی بەیاننامەیل ساڵ ٢٠١٧ ، لە سەنگافورە ١٨٤،٥، لە هۆنگۆنگ ١٢٩٥ ، لە کۆریای باشووری  ١٣٢ ، ( ١ میگابایت = ١ مەلیۆن بایت= ١٠٠ کێلو بایت).

هرچەن ک ماڵپەڕەگە ژمارەیگ ئەرا عراق وە نزیکەی ٢٣ میگابایت لە چرکەیگ خەێد، وە پلەی ١٠٧ لەجهان وەدویا کەفتگە، بەڵکم خێرایی راسیەگەی تووڕەگە فرە کەمەگە، وشایەت خێراییەگە لەلایەن کۆمپانیا ودەسگایلیگ تایبەت لە عراق تۆمار کریاگە، وەلی خەڵکەگە ئووشن سوودیگ لەی تووڕە وەخوەمان نەیمنە.

فرە جار لایەنە پەیوەندیدارەگان لە حکومەتەیل لە شوون یەک عراق وتن ک خوەیان نیاز گەشەپێدان تووڕەیل پەیوەندیەگان دیرن، و باس کێبڵ سومایی وچشتەیلیگ تر کردن، ئەوەیش هیچ لەلی زیایەو نەکرد، ولەبان خراوی کەرت پەیوەندیەگان لە عراق، چەودیرەگان سەرسامی خوەیان لە چەسپانن باج فرەیگ لەلایەن حکومەتە عراقیەگان نشان دەن ک رەسێدە ٢٩٪، و ئاماژە کەن ک خوەی رێژەی گەپ و گەورایگە وەرانەوەر خەرج وەکارهاوردنەگە ک کۆمپانیایل پەیوەندیەگان لەناو عراق دەنەی، وە بەراوردی وەگەرد دەوڵەتەیل هاوسا.

نەوەی چوارەم تاقیکردنەوەیگە ئەرا بڕوایی وەکارهاوەرەگە

لەماوەی دویایین، حکومەتەگە باس نەوەی چوارەم لە تووڕە خانەییەگان کرد، و وت ک خوەی دیرێد ئەوە لەجیای ئی خزمەتەیل یەواش و وەدویاکەفتگەیل ئیسە مەرەقەز بکەێد.

جی باسە ک تووڕەیل نەوەی چوارەم (4G) لە نەوەیل پەودیوەندی لاسلکیە خانەییەگانە ئەرا مۆبایل، و خوەی گەشەپێدانە ئەرا 3G و 4G ، و مەزەنەی چارەسەرکەردن گشتگیریگ لە پرۆتۆکۆل ئەنتەرنێت بکەێد، ک هاوخزمەتەگانی جوور دەنگ و بەیاننامە و چینە فراوانەگان ئەرا وەکارهاورەیل لەبان رێسگای (لە گشت وەخت و شوونیگ) پێشکەش بکەێد، و وەرێژەیلیگ فرە بەرزتر لە نەوە وەرینەگان، ئەرا نموونە ک خوەی پەیوەندی وە رێژەی بەیاننامەیلیگ پێشکەش کەێد لەلای کەمەو رەسێدە ١٠٠ میگابایت/ چرکە لەناوبەین هەر دوو خاڵیگ لە جهان.

 قسەو باسیگ دادوەری و مەترسی لە نەمابوین جیگرەگان

لە ١٥ی تەشرین دوویەم ٢٠٢٠، سەرۆکایەتی دادگای بەغداد/کەرخ دوویەم راگەیان پویچەڵکردن نووەوکردن مووڵەتەیل کۆمپانیایل مۆبایل، لە پشت سکاڵایگ دادوەری وە دژیان تۆمار کریا، و لە دویای دەرچگن بڕیارەگە، فرە لە خەڵکەگە و لە پەیوەندیدارەگان پرسیارەیلیگ دەربارەی سیمکارتەگانیان دویای تەواوبوین کار ئی کۆمپانیایلە خستنە روی، و دوياي ململانە دادوەریەگە وەگەرد کۆمپانیایل مۆبایل لە عراق، دووارە داواکاریەیل دامەزرانن کۆمپانیای پەیوەندی نیشتمانییگ هاتە بان، وە ئامانج پاڵپشتیکردن داهاتەیل بوودجەگە و دروسکردن چینیگ لە رکابەری لەناونی کۆمپانیا بیگانەگان لە عراق.

وەزارت پەیوەندیەگان رازی نەوی لێدوانیگ لەی باوەتە بیەێد، و وت؛ خوەی کاریگ وە دامەزرانن کۆمپانیاگە نەیرێد، وکار ئەرا دابەشکرن ٧ مەلیۆن تەلەفۆن ماڵی کەێد ک کار لەبان کێبڵە سوماییەگە کەن.

لە رووژە دویایینەگان لە ساڵ ٢٠٢٠ ، دادگای کەرخ لە بەغداد پایتەخت بڕیار  نووەوکردن مووڵەتەیل کۆمپانیل مۆبایل لە وڵاتەگە دا، و هەمیش وە پابەندکردن کۆمپانیاگان وەداین قەرزە کەڵەکەبویەگان لەبانیان، و مەرەقەزکردن خزمەت نەوەی چوارەم، و هەمیش بڕیارەگە دەزگای راگەیانن و پەیوەندیەگان کردە تەنیا لایەنە فەرمیەگە ک ماف واژووکردن گریەبەسی وەگەرد ئەو کۆمپانیایلە و مووڵەت دایین دیرێد، و وەرجەوە لە مانگ ئاب ٢٠٢٠ ، دادگاگە بڕیاریگ وە وسانن بڕیار نووەوکردن گریەبەسیەگان مۆبایل دەرکرد، دویای ئەوە ک دەسەڵاتە حکومەتیەگان مووڵەت مۆبایل تا ٥ ساڵ لە تەمووز ٢٠٢٠ نووەو کرد، وەمرجیگ ک کۆمپانیاگان ٥٠٪ لە قەرزەیل بانیان بیەنە دەوڵەتەگە، بەڵکم کەفتە وەر ناڕەزایی پەرلەمانی.

بەشیگ هەس ک دامەزرانن نەکردن کۆمپانیای پەیوەندیەیل نیشتمانی وە تەقەلایلیگ ئەرا گیرهاوردن بازاڕەیل پەیوەندیەگان لە عراق وەدەس سێ کۆمپانیا گەورەگان کەن، و لەو کۆمپانیایلە ک لە دابینکردن ئەنتەرنێت لە عراق کار کەن، کۆمپانیای ئێرسلینک و کۆمپانیای فاست عراق، و کۆمپانیای جەزیرە، و کۆمپانیای تەوق ئەخزەر، و کۆمپانیای نەبزە، و کۆمپانیای ماکس، و کۆمپانیای خوزامی، و تووڕەیل موبایل؛ زێن، ئاسیاسیل، ئیتیساڵونا، ئومنیە، کۆڕەک تیلیکۆم، کەلیمات، فوڕات فۆن، و وەتەنیە.