کۆنگرەی بەغداد.. دڵخوەشی ئەمریکا و دڵنیایی عەرەب و تاقیکردنیگ ئەرا سودانی

دویای ئەوەگ راپۆرتەگە باس ئەوە کرد ک گردەوبیون عەمان دویای وەکەمیگ زیاتر لە ساڵیگ لە کۆنگرەی یەکەم بەغداد تیەێد ک لە ئاب ٢٠٢١ ئەنجام دریا، وت: ئاڵشتبوین لە شوین ئەنجامدانی و سەرکردایەتی سیاسی و شیوەی هەرێمی، گرنگیداین فرەیگ لە رێکخەرەیلی نشان دەێد.

راپۆرتە ئەمریکیەگە ک وەزوان ئینگلیزی بڵاو کریاگە، و ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردانی کرد وت: پاریس و بەغدا گردەوبیون پارەکە لە بەغداد پایتەخت رێک خستن وە ئامانج قایمکردن پاڵپشتیکردن هەرێمی ئەرا وڵاتەکە ک قەیەغە هابانی، وتیش گردەوکردن ئی شمارەی گەورە لە بازیکەرەیل رکابەر لە خود هۆڵەگە ، وە سەرکەفتن دیبلۆماسی دادە قەڵەم، و باس ئامادەبوین ریبەرەیل و نوینەرەیل لە میسر و قەتەر و ئیمارات و ئیران و تورکیا و سعودیە کرد، ک لە گردەوبوینەیل دەگمەن تیەێد، ک توەنێد ئیران وەگەرد دەوڵەتەیل عەرەب گردەو بکەێد.

 راپۆرتەگە وتیش: ئەو فەلسەفە ک هەڵمەت لویتکەگە لەبانی دروس کریا، ئەجینداي هەماهەنگیی ک زوور لەبان گرنگی پاڵپشتیکردن عراق لەو مەوقەی سەختە کەێد هەنای بەغداد دووارە دووپاتکردن هەرێمی لە جەنگ داعش خوازێد، و لەسای وەرز  یەکەم هەڵوژاردن   پەرلەمان دویای ئەم مانگیگ لە خوەینشاندان و ژاوەژاو سیاسی.

وەلێ راپۆرتەگە نووڕێدە ک ئەو ئامانجە سەرکیەگە لەی رویداوە ها پرۆپاگەندەکردن ئەرا عراق جویر ناوچەیگ هاوکاری ناوبەین دەوڵەتەیل رکابەر لەجیای ئەوەی بوودە دەوڵەتیگ ئامامجکریاگ وە دەسوەردان، تا ئیسە وەدەس نەهاتیە.

 ئیرنگە، ئامانج پاریس و بەغدا بیناکردن لەبان سەرکەفتن یەکەم کۆنگرەگەس، وە فراوانکردن شمارەی باوەتەیل ناو خشتەی کارەیل و تەقەلای ئەرا دەسکردن وە هاوکارییگ هەرێمی لەباوەت بڕیگ کەرت جویر وزە، وەگەرد مەنین عراق جویر باوەتیگ سەرەکی.

 راپۆرتەگە وتیش: بڕیار ئەنجامدان کۆنگرەگە لە عەمان نشان فراوانیە گەورەگە دەێد لە پەیوەندیەیل شانشین ئوردن وەگەرد عراق، و دياري كرد ك لە نووڕین لایەن ئەمنی، ئوردن تەقەلای دەێد جیهادیەیل و نوینەرەیل چەکدار  ئیران و ئەو هەڕەشەیل لە سنوور خوەرهوڵاتی دویر بخەێد.

لەباوەت دیبلۆماسی، ئوردن خوازێد ئەو پەیوەندیە ک وەگەرد موستەفا کازمی سەرۆک وەزیرەیل وەرین بوی وەردەوام بوود، ک پەیوەندیەیل دووانی فرە خاسەو کرد، دویای چەن ساڵیگ لەو پەیوەندیەیلە لە پشت سەردەم سەدام ک لەناو سەردی و دژایەتی بوی.

 راپۆرتەگە وتیش: عەمان وە پلەی گەورەیگ شیوەی سیاسی وەڕی کازمی قایم کرد، و بڕیگ دیدار لە مەوقەی دەسەڵاتداریی ئەنجام دریا، لە کۆنگرەی بەغداد تا گردەوبیون وەردەوام شانشینەگە وە پایەی بەرزیگ وەگەرد عراق و میسر، و دەرچگن وەرجەوەخت کازمی نیگەرانی لەلای وەرپرسەیل ئوردن پەیا کرد، تایبەت ک سودانی لەلایان خاس نەناسیاگە، باوجی یەکەمین سەردان سودانی ئەرا دەیشت، ئەرا عەمان بوی، ک بەشیگ لە رخ وەرپرسەیل ئوردن ئارامەو کرد، و کۆنکرەی بەغداد بویە دەرفەتیگ تا لەبانی پەیوەندی دروس بکەن.

وەگورەی راپۆرتەگە، سیاسەت عەمان وەرانوەر عراق لە بنەڕەتی لەبان یەک ئامانج سەرەکی نریاگە، ک خاسەوکردن ئابووری ئوردنە، چوینکە شانشینەگە ژیان لە زنجیرەی شکست ئابووری وەخوەی دی، لەوەر رویداوەیل هەرێم لە ماوەی بیست ساڵ گوزەشتە، لە رمیان رژبم سەدام تا وەهار عەرەبی و جەنگ ناوخوەیی سوریا تا رەسێدە پەتای کۆڕۆنا.

  راپۆرتەگە باس تەقەلای ئوردن کرد تا نەفت ئەرزانیگ بکەفێدە دەسی، ئەوەیش لە پیشکەشکردن خوەی جویر رییگ ئەرا رەدبوین نەفت عراقی وەرەو دەریای سوور وەکڕ لویلەیل بەسرە - عەقەبە، وتیش: بەغداد و عەمان هەمیش دەسکردنە پڕۆژەیگ ئەرا بەسیان تووڕ کارەبایان ویەکەو، و ئوردن وەشیوەی فرەیگ نووڕێدە عراق جویر بازاڕ هەناردەکردن.

سودانی لەبان گامەیل کازمی؟ 

راپۆرتەگە دیاری کرد م لە نووڕینیگ عراقی، کۆنگرەگە دەرفەتیگ هەرێمی و ناودەوڵەتی گرنگیگ ئەرا سودانی واز کەێد، و نزیکی حکومەت سودانی لە بازیکەرەیل لایەنگر ئیران، لە خوەرئاوا و لەلایەن بەشیگ لە هاوسایل دڵنیایی نەیرێد، ئەراوە بەشداریکردن سودانی لای کۆنگرە شیوەیگ دڵنیاییە ئەرایان.

وەگەرد ئەوەیش، شایەت سودانی بنووڕێد ک کۆنگرەگە دەرفەتیگە ئەرا گردەوکردن را وەگەرد هاوسایل عەرەب لەباوەت پەیوەندیەیل ئابووری و هاوکاری ئەمنی و باوەتەیلیگتر، لە وەختیگ ئی کۆنگرە بوودە نموونەیگ کاریگەر ئەرا پەیوەندیکردن وەرد دەوڵەتەیل خەلیج ک هەس وە نیگەرانی لە هەڕەشەیل میلیشیایل عراق کەن ک وەلایەن ئیران پشتگیری کریانە، و لە خود وەختەگە ئومید چەودیاریکردن دەرفەتەیل بەرهەمهاوردن دیرن.

 وتیش: ئیران ناڕەزایی لە بەشداریکردن سودانی لەی کۆنگرە نشان نیەێد، ئەوەیش چوینکە حکومەتیگ لە ناودەوڵەتی بڕیاگ خزمەت ئیران نیەکەێد.

راپۆرتەگە وتیش: کۆنگرەگە ئەرا سودانی گرنگە، چوینکە ئەزموون لە سیاسەت دەیشتەکی نەیرێد، و هەمیش بوودە نموونەی خاسیگ تا میراتی کازمی بوەێد، ک کەسایەتی کازمی و ئەنجامەیلی لە چین سیاسەت دەیشتەکی وەدڵ فەرەنسا و ئوردن بوی.

هەمیش وت: دووارەکردن کۆنگرەگە وە شیوەی خاسیگ وەگەرد بیناکردن پیەڵەیل وەرد دەوڵەت عراق گونجیەێد، بیجگە نووڕین وەو لایەن دەسەڵاتداری.

فەرەنسا و ئارامی هەرێمی

لە وەختیگ راپۆرتەگە دەسنشان کرد ک عراق لەچەو ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆک  فەرەنسا پایەیگ هیمایی لە سیاسەت خورهەڵات ناوڕاس دیرێد، دیاری کرد ک پاریس دەسمیەتی سەربازی گەورەیگ پیشکەش کرد، وەگەرد پاڵپشتیکردن دیبلۆماسی و مرۆیی لە جەنگ دژوە داعش، و دویای شکیان داعش فەرەنسا کەفتە ناو تەقەلایل وەدەسهاوردن ئارامی وە زیاتر لە ٦٠ مەلیۆن یۆرۆ لە ساڵ ٢٠١٧ وەرەو بان.

راپۆرتەگە دیاری کرد ک لە نووڕین فەرەنسا، لویتکەی بەغداد ٢٠٢١ و کۆنگرەی ئیسەی عەمان، بەشیگ لە دیبلۆماسەت کۆنگرەیل نشان دەن، ک دەسمیەتی لە قایمکردن ئارامی هەرێمی و پەیوەندی ناوبەین سەرکردەیل دەێد.

  راپۆرتەگە لە کۆتایی وت: پاریس وەگەرد کۆنگرەی  بەغداد -٢ لە عەمان رەفتار کرد جویر سەرەتایگ داینامیکی درویژ ماوەیگ ئەرا نواگیری سەختیەیل جەهانی لە روی هەرێمی، نەگ تەنیا لە چین ئاڵشتبوین کەشوهەوا، وەلێ هەمیش لە روی ئاسایش خوەراک  و ئاسایش وزە و فریاکەفتن تەندروسی و کارەساتەیل سرووشتی.

 تا ئیسە ئەمریکا رازیە

 راپۆرتەگە وتیش: ماڵ چەرمگ لە ساڵ ٢٠٢١ دەسخوەشی لە کۆنگرەی بەغداد کرد، جویر لویتکەیگ هەرێمی سەرکەفتگ و دێرین، وتیش: دروسکەرەیل سیاسەت ئەمریکا خوەشهاڵن وە باوەت و شیوەی هەردوگ رویداوەگە، چوینکە رەسنە ئامامجیگ گشتگیر ئەرا واشینتۆن و پاریس وەیەکەو، وە گاڵداینیگ زیاتر ئەرا تیکڵابوین عراقی وەرد هاوسا عەرەبەیل.