نەداری و ئەنتەرنێت گەورەترین هوکارە... راپۆرتیگ باس بازرگانی وە ژن و خوەیفروشتنیان کەێد

شەفەق نیوز/ بازرگانیکردن وە ژن جۊریگە لە کۆیلایەتی لە سەردەم مۆدێرن و پێشێلکاری زاقیگە لە مافەیل ئایەم و ئازادییە بنەڕەتیەگان، دیاردەیگ جەهانییە  نەک تەنیا ئەرا دەوڵەتیگ دیاریکریاگ درۊژەو بوود بەڵکم وڵاتەیل فرەیگ  گرێدەو و وینە و چوارچمگەیلی لە وڵاتیگ ئەرا وڵاتیگتر جیاوازە، دید دەوڵەت لە چەمک بازرگانی کردن وە ژنەیل ومەودای رێزگردن لە مافەیل مرۆڤ، جۊر لەشفروشی، قۆرخکردن سێکسی فروشتن بەشەیل جەستەی ئایەم و قۆرخکردنیان  جۊر کارکەر لە ماڵ و  هەرلیوا هاوسەرگیری وە زورەملە و گەشتیاری سێکسی.       

رائد حەسەن، حاکم، ئوشێد:" مەترسیەیل ئی  تاوانە لە ئەوە رەسنێد ک یەکیگە چالاکترین چەتەیل تاوان رێکخریاگ، چالاکیگ ک ملیۆنا دۆلار لەبان کەرامەت ئایەم بەرهەم تیرێد و زەرەد  وە لەش خوەی رەسنێد و جارەیلیش رەسێد ئەرا مردن راسکانی،  لە پای دیدەیل مەترسیەیلی   چەن ریخریاییگ ناودەوڵەتی و هەرێمی و نەتەوەیی و رێکخریاگە ناحکومییەیل و  گرنگی فرەیگ وەپی دەن.       

  وتیش: "ئی تاوانە وە سێیەمین سەرچەوەی  قازانج نایاسایی یان قازانجیگ لە تاوان دانرێد لەدۊای بازرگانی مادەی هوشبەر و بازرگانی چەک، ک بازرگانیکردن وە ژنەیل وە چەندین بازارەو گریەدریایە ک ،وڵاتەیل دابینکریاگ، وڵاتەیل داواکەر و وڵاتەیل گواستنەوە ک وە یەکەو بەسێد، "وڵاتەیل دابینکەر دەور دۊنێد لە هەناردەکردن قوربانییەیل و لەوانە وڵاتەیل نەدارن ک وەدەس قەیران ئابووری و کۆمەڵایەتی یا سیاسی ناڵن، وڵاتەیل داواکەر هاوردەی ئەو قوربانییەیلە کەن و فرەجار ئەو وڵاتەیلەن ک لە رۊ ئابووری دەوڵەمەن و بەرزن، باواجی وڵاتەیل گواستنەوە ناوەندیگە لە مابەین وڵاتەیل هەناردەکەر و وڵاتەیل هاوردەکەر، ک شۊن یا ناوەن گردەوبۊنە ئەرا ئەو قوربانییەیلە ک ئامادە کریانە ئەرا کلکردنیان ئەرا وڵاتەیل هاوردەکەر".         

ژنەیل خوەیان فرووشن           

دیاریکرد،"چەن هاندەریگ هەس ئەرا ئەوەگ ژنەیلە خوەیان بفروشن لەوانە جۊر نەداری  و خوازین ئاستیگ ژیان خاستریگ لە شۊنیگتر، چۊنکە فرەیگ قوربانیەیل بازرگانیکردن وە ژن لە هەلومەرج ئابووری نزمیگن، نەبۊن سەرچەوەی دارایی و هۊچ داهاتیگ جیگیر، لەهەمان وەخت بازرگانەیل ئافرەت سوود لەو کەم دەرامەتیەیان وەرگرن ک بڕیگ  کۆمەڵگا و تاکەیلی وەپی هەڵە خەڵەتنن وە دەسکەفتن دەرفەت کار خاسیگ بانگەشەی ئەوە کەن دەرامەت خاسیگ دیرێد قوربانییەگە وە خواست خوەی سەفەر کەێد وە باوەر خوەی یە دەرفەتیگە ئەرا کارکردن و ژیان خاستریگ لەهەمان وەخت کووچکردن و ئەو بارودۆخەی ک کووچبەرەیل وە شیوەی گشتی لەلی ژیەن فرەتر تۊش  قوربانی تاوانەگە کەێد.         

وتیش، "تاوان بازرگانیکردن وە ژن هەر جۊر ئەوەگ لەبان ئاست ناودەوڵەتی کریەێد، لەوانەگ لەناو گۆڕەپان ناوخوەیی هەر وڵاتیگ ئەنجام بیریەێد، وە مانای ئەوەگ لە مژار ناودەوڵەتی بازرگانیکردن وە ژنەیل پەیوەنی وە هەناردن قوربانیەیل لە وڵات خوەیان ئەرا وڵاتیگتر و یا وڵاتیگتر یا چەن وڵاتیگ دیرێد، وە هەر جۊریگ باریەنە وەکارهاورد، ئەوە قۆرخکردنیانە وە شیوەی  نایاسایی، لەهەمان وەخت ئی کارە پەیوەنی وە رێکخریاگ چەتەیل دیرێد ک لە فرەیگ لە ولاتەیل بوونیان هەس لەیرا مافیای بازرگانیکەر لە وڵاتە دابینکریایەیل هەر وڵاتیگ سەرچەوەی قوربانیەگەس، مافیای بازرگانیکەر لە وڵاتەیل  داواکەر هەر وڵاتیگ هاوردەکەر قوربانیەل، لە مابەین ئی دوو وڵاتە لەوانەگ مافیای بازرگانیکەر هەبوود لە وڵاتەیل رەدبۊن یان ترانزێت جۊر بازنەی پەیوەنی لە مابەین وڵاتەیل هەناردەکەر و هاوردەکەر و لەوانەگ هاوکاریگ بوود ئەرا مافیایەیل بازرگانیکەر  ک قوربانیەیل بازرگانی لەو وڵاتەیلە وەرگرن ک لە (وڵاتە هەناردەکەرەگە) ئەرا ئاسانکاری گواستنەوە و پەناگە ئەرا قوربانیەیل و قۆرخکردنیان لەوەرانوەر  قازانج گەپیگ".         

چیرۆک ژیان راسکانی          

لە باوەت ئی تاوانە لە عراق حاکم رائد حەسەن باس لەوە کەێد ک " فرەیی وینەیلی و جۊر و ئەوزەڵکردنی وە ئاراستەی وەرەو بان لەوانەگ قووربانیەگە بگوازێدەو لە پارێزگایگ ئەرا پارێزگایگتر  وە ئامانج دۊرەو کەفتن و هەشاردنی لە چەو دەزگایەیل چەودێری ئەرا ئەوەگ هەر جۊر  ئایەم  ئاساییگ دەربکەفێد ئەرا ئەنجامدان چالاکی نایاسایی لەو پارێزگا یا ئەرا سێکسکردن دۊر لە چەو  هاوسەرو کەسوکارەگەی".          

باس لە یەکیگ لەو رۊداوەیلە کەێد و ئۊشێد: سکاڵایگ رەسی وەپیمان وەلایەن کەسیگ وەناو (ا) ک لەمەوقەی توومارکردن قسەیلی ئاشکەرایکرد ک ژنەگەی (ب) ماڵەگەی وجیهیشتیە و پەیا نەکریاگە، و لە ماوەی وەدۊاچگن باوەتەگە  دەرکەفێد ک یەکیگ  وە ناو (س) رادەس ژنە داواکریاگە (ب) کەێد ک دەڵاڵی دۊتەیل کەێد و لە ری دۊاچگن کردن و چەودێری توومەتبارەیل لە کەیسەگە ژنەگەی و توومەتباریگ دەسگیر کریان ک دەور دەڵاڵی داشتنە بیجگە لە  کەس سێیەم ک داننایە وە ئەوەگ لەشفرووشی کردیە ئەرا بڕە پۊلیگ".         

لە چیرۆکیگتر " داڵگیگ هەڵسیایە وە فرووشتن دۊتەگەی لە تەمەن (هەشت مانگی) لە دۊای وەدۊایچگن ئی کەیسە لە لایەن دادوەر تایبەتیگ و لایەنەیل ئەمنی تاوانبارەگە (دایگەگە) دەسگیر کریا لە دۊای ئەوەگ تەڵە ئەرای دانریا دەرچگە هەڵسیایە وە فرووشتن دۊتەگەی وە بڕ (چوار ملیۆن دینار) داڵگەگە وە پاساو بارودۆخ گوزەران ژیانیان  دۊتەی فروشتیە.           

وتیش: " ئی  بازرگانیە رخ لەبان ئایندەی نەوەیل دروس کەێد" ، وە وە شمارەی فەرمیە ک وە لایەن رێکخریاگ کارکردن ناودەوڵەتی دەرچگە؛ شمارەی ژنە قووربانیەیل ک قۆرخکریانە وە هووکار جنسی رەسیەسە رێژەی  98% لە جەم گشت قووربانیەیل بازرگانیکردن وە ئایەم، بیجگە لەوەگ ک لە ناو وڵاتەیلیان بازرگانی  لەشفروشی یا هاوسەرگیری ناچاری کریەن، ئی بازرگانییە وە سروشت خوەی کەرامەت ئایەم وەفیڕۆ دەێد و هەلومەرج نەداری جەهانی قۆرخکەێد  و بۊیەسە جۊریگ لە کۆیلایەتی هاوچەرخ  ک قوربانییەیل ناچار کریانە یا رازی کریانە ئەرا کارکردن".            

وینەیل نووکریاگ            

دادوەرەگە دیاریکرد ک  " بڕیگ وینە هەس ک ئەرا  بازرگانیکردن وە ژنەیل دروس کریانە، جۊر (بازرگانیکردن وە ئەندامەیل لەش ئایەم) جۊر فرووشتن گورچگ، جگەر و چەو، و (دروسکردن یا وەڕێەوبردن وێب سایتەیل وەنیاز بەرزەوکردن بازرگانی وە ژنەیل) چۊنکە ئی تووڕ ئەلکترۆنیە ئاسانکاری کردیە ئەرا  دامەزراندن ژنەیل و قۆرخکردن سێکسی ژنەیل چ لە لەشفروشی و ڤیدیۆ دروسکردن و چ وەکارهاوردن تەکنەلۆجیای دیجیتاڵ و ئی تەکنەلۆجیایە ئاسانکاری ئەرا ئەو کەسەیلە کردیە ک خوازیارن لە تەماشاکردن  فلیمە سێکسیەگان هەڵوژاردن لەمابەین زیاتر لە فلمیگ جۊر ئەوەگ لە تووڕەیل پەیوەندیدار وە مانگە دەسکردەیل هەس، بی گومان ژوورەیل چاتکردن لە تووڕ ئەنتەرنێت وەکارتیرێن ئەرا ئەوەگ ژنەیل لە مژار بازرگانی کار بکەن لە ری قۆرخکردن سێکسی و لەی ژوورە توەنن وینە و ڤیدیۆ و گفتوگو بازرگانی بکەن ک یەیش ئاسانکاری ئەرا ئی بازرگانیە کەێد، وتیش وینەی نووکریاگ سێیەم ناوبریەێد وە ( ئادبەسان لەبان  بازرگانیکردن وە ژنەیل)، ک شارەزایەیل و تۊژەرەیل گرنگی وەی باوە دەن وەپیان  بازرگانیکردن وە ژنەیل لەبان ئینتەرنێت بازرگانییگ ئەلکترۆنییە، لەو ریەو توەنرێد  مامەڵەکردن لە مابەین باندە تاوانبارە رێکخریاگە و قوربانییەگان لە وڵاتەیلیان ئەنجام بدریەێد و ئەوانە قوربانییەیل لە وڵاتەگەی خوەیان خەڵەتنن وەبی ئەوەگ بچن ئەرا وڵاتیگ تر ئەرا مقیەتیکردن وەخت و گواستنەوە و چەو وەپیکەفتنەگە وە ناراستەوخۆ ئەنجام درێد لە مابەێن هەردگ لا".            وتیش: "کەسەیلیگ هەس ک کارەیلیان وەکارتیرێن ئەرا بازرگانیکردن وە ژنەیل، جۊر فەرمانبەر کاروبار کۆمەڵایەتی وەرپرس لە چەودێریکردن داڵدەی  ناخاڵەیل  یا کار کەن لە   دامەزریاگ کۆمەڵایەتی و پەروەردەییەگان، جۊر فەرمانبەریگ یا ئەو کەسە کارەگەی خوەی لە زوورکردن یان خەڵەتانن ژنەیل یا وەکارهاوردن لاوازییان و هەوەجەیان ئەرا کار یا ماددی وە ریەیگ ک کار ئاسانی بکریەێد ئەرا بازرگانیکردن وەپیان"، ئاشکەرایش کرد " یاسای بازرگانیکردن وە ئایەم شمارە 28 ساڵ 2012 لە تاوان بازرگانیکردن وە ژنەیل جیوەجی کریەێد، باوجی  سزاگان وەپای جۊر تاوانەگە و سەختی تاوانەگە وەپای ماددەی 5 و 6 و 7 و 8 و 9 دیاری کریانە" .        

جی باسکردنە، دادگای عێراق دەور گرنگیگ دیە لە تاوانبارکردن ئی دیاردە وەتایبەت دیاردەی دەسدرۊژیکردن وەبان ژنەیل (ئێزیدی) دۊای ئەو کارە ک وەپای مادەی 4 یاسای دژەتیرۆر ئەنجامدریاۊد جۊر توندترین یاسای جیوەجیکریاگ ئەرا رۊداوەگە گونجیاگە و ئەوە چەسپان ک توومەتبارەیل سەر وە چەتەیل تیرۆریست داعشن.