عراق هاوردەی ٢٠٠ هەزار تەن گەنم خوازێد

شەفەق نیوز/ وەزارەت بازرگانی بڕ ٧٥٠ هەزار دینار پویل ئەرا هەر یەک تەن گەنم ناوخوەیی دیاری کرد، ئەرا هاندان جفتیارەیل تا بەرەیلیان لە شوینەیل فەرمی وه‌ وەزارەتەگە بفرووشن. وەزارەت بازرگانی فرە پشت وە یاسای ئاسایش خوەراک بەساگە، چوینکە ئەمار ستڕاتیژی وڵاتەگە لە گەنم قایم کەێد.   

پلان کشتوکاڵی       

حەیدەر نوری جەبر یاوەف وەڕیەوبەر گشتی کۆمپانیای گشتی بازرگانی دان، ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: ئەو بڕەیل فرە ک هەر وەرزیگ لە گەنم کەفنە دەس، هەمیشە بەش خوازین وڵاتەگە ئەرا یەک ساڵ وە تەواوی نیەکەێد، وئەوسا رەسیایمنە خوەیژینی تایبەت لە سێ ساڵ گوزەشتە، باوجی ئەو پلانە ک وەزارەت کشتوکاڵی بڕیاری دا، و باس ئەوە کەێد ک جفتیارەیل ٥٠% لە زەویەیلیان کاڵن، لەوەر کەمی ئەو ئاوە ک رەسێدە وڵاتەگە وەگەرد کەم وارانییش، بڕ بەرهەم کشتوکاڵی کەمەو کەێد، تایبەت لە گەنم.       

جەبر وتیش: تا ئیسە ریکارەیلیگ حکومەتی زوینە ئەرا سەنین بەرهەم ناخوەیی نەوریاگە، ک نرخ هەر یەک تەن گەنم وە ٧٥٠ هەزار دینار (٥٠٠ دۆلار ئەمریکی) دیاری کریا، وبی جیاوزی لە خاس و گەنیی، بیجگە ئەو بەرهەمەیلە ک چەڵتویک فرەیگ دیرن ک ئەوە ئەرزش و نرخی لە ئەوسا کەمترە ک رەسێدە ٧٢٤ هەزار دینار،  و ئەو پویلە وەشیوەیگ ڕاستەخۆ وەبی دیرکەفتن دریەێدە دەس خاوەنی، نەگ جویر ساڵەیل گوزەشتە، ک دویای ساڵیگ لە فرووشتن بەرهەمەگە ئیجا پویلەگەی دریەێد.          

پڕەوکردن کەمی ئارد       

وتیش: لە ساڵەیل گوزەشتە، نرخ گەنم لە ٥٠٠ هەزار دینار، زیاتر نەوی،  وەلێ ئیسە، ئەو ریکارەیل نووە هیلێد بەرهەمەگە لەناو وڵاتەگە بفرووشیەێد، و وەرەو دەیشت هەناردە نەکریەێد، وتیش: شوینەیل سەنین وەزارەتەگە لەوەخت دەسکردن وە وەرز فرووشتن لە سەرەتای مانگ گوزەشتە،  رووژانە ٥٠ هەزار تەن وەرگرن، ک بڕ بەرهەمەگە لە ماوەی ٩ رووژ بەش وڵاتەگە ئەرا یەک مانگ کەێد.      

جەبر هەمیش وت: بڕ ئەو گەنمە ک لە ماوەی ٢٥ رووژ لە جفتیارەیل وەرگریایە رەسیە زیاترە ٤٦٠ تەن، و ئی بڕەیلە ئەرا بەراسیاوەیل کلکریەن تا بهەڕیەێد ئمجا بخریەێدە ئەمارەیل کۆمپانیاگە ئەرا جیوەجیکردن سەوەتەی خوەراک، و کلکردنی ئەرا بازاڕەیل عراق.       

یاوەر وەڕیەوبەر گشتی کۆمپانیای گشتی بازرگانی دان مەزەنە کرد ک بڕ گشت بەرهەم ناوخوەیی بڕەسێدە دوو مەلیۆن تەن لە گەنم، بەش ٤ مانگ بکەێد، هەرلە نیسان گوزەشتە تا مانگ ئەیلول ئایندە، واتە خوازین ئەرا پاڵپشتیکردن دارایی پشت تەقەلای وەزارەتەگە گرێد لە هاوردەی خوازینی لە گەنم، وەگورەی بەش وڵاتەگە ئەرا مانگەیل بانان.       

جەبر دیاری کرد ک لەلای کەمەو وەزارەتەگە نزیکەی سێ مەلیۆن تەن لە گەنم هاوردە خوازێد تا ئەماریگ گەنجیاگ بیاشتوود ک بەش خواردن مانگەیل بانان بکەێد، تا ئەوەنە وەرز درەو نوو تیەێد، و داوا لە وەزارەت دارایی کرد شایستەیل دەسکردن وە هاوردەی گەنم زیای بکەێد.        

واست هالە وەردەم       

باس ئەوەیش کرد ک پارێزگای واست کەفتیەسە وەردەم پارێزگایل بەرهەمکار لە گەنم ئیجا پارێزگای سەڵاحەدین، وتیش: مەزەنەی داوەزین سەختیگ کەیمن لە بەرهەم گەنم پارێزگای نەینەوا، لەوەر کەم وارانی، ک بەرهەمەگەی رەسیە نزیکەی ٦٥ هەزار تەن، لە وەختیگ ک وەرجە دوو ساڵ زیاتر لە دوو مەلیۆن تەن بەرهەم کرد، چۊنکە ئاوەگە فرە بوی.        

یاسای ئاسایش خوەراک       

وەرپرسە حکومەتیەگە وتیش: کۆمپانیای دان فرە پشت وە یاسای ئاسایش خوەراک بەسێد، ک ئەگەر شایستەیلیگ دارایی ئەرا کۆمپانیاگە مسۆگەر بكه‌ید هیلێدەی بتوەنێد هاوردەی گەنم بکەێد، ک بوودە ئەمار پشتدەسەیگ ک سەوەتەی خوەراک و کارت نیشتمانی پڕەو بکەێد، ئمجا نوای قەیرانەیل خوەراک بگرێد، وتیش؛ ئەمارەیل کۆمپانیاگە و وەزارەتەگە شوینەیل فرەیگ گرێد رەسێدە  زیاتر لە پەنج مەلیۆن تەن.        

بازاڕ سیا      

لەلای خوەییش، سەرچەوەیگ حکومەتی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: بەشیگ لە لایەنەیل خاوەن دەسەڵات تەقەلایلی خەسەو کەێد تا جفتیارەیل وەخوەی بکیشێد و بەرهەم گەنیمان وە نرخیگ گرانتر لە نرخ فەرمی بسینێد، ئەرا دروسکردن ژاوەژاویگ لەناو جادە، دویای پڕۆپاگەندەیگ ئەرا قەیرانەیل خوەراک ک هاتێ بەێد لە وڵاتەگە لەوەر کەمبوین ئامارە ستڕاتیژیەگە لە گەنم.       

سەرچەوەگە دیاری کرد ک نرخ یەک تەن رەسیە زیاتر لە ٨٠٠ هەزار دینار لە بازاڕ سیا، وەمەرجیگ جفتیارەگە گەنمەگە بڕەسنێدە نزیک سنوور تا وە ئاسانی بوریەێد، وەگەرد وەرگردن پویل فرەیگ لەوە.      

وتیش: حکومەت دیرێد بڕیگ لە ریکارەیل ئەرا نواگردن قەیران گەنم جیوەجی کەێد، لەلیان خەسەوکردن تەقەلایل دیبلۆماسی وەگەرد دەوڵەتەیل بان سەرچەوەیل ئەرا زیایکردن تەمام ئاوەگە وەگورەی خوازین وڵاتەگە، و پشتبەسان وە پلانەیلیگ ستڕاتیژی ئەرا دروسکردن بەنداوه‌یل نوویگ وە وزەیل ئامارکردن خاسیگ ئەرا بەرهەمهاوردن وەرزەیل واران و لافاو، و ئەگەر ئەوە نەکریەێد، کەفیمنە وەر قەیرانەیل خوەراک سەختیگ.         

پاڵپشتیکردن ئامار ستڕاتیژی       

وەرانوەر ئەوە، پەرلەمانتار وەرین ریاز موسعودی مامووستای زانست جوگرافیا لە زانکۆی کەربەلا وت: عراق تەقەلایل خەسیگ خوازێد ئەرا پاڵپشتیکردن هاوردەی گەنم تا شەس مانگ بانان بەش بکەێد، ئەوەیش وە تەرخانکردن ئەو پویلەیلە ک گریەبەسی وەگەرد دەوڵەتەیل هەناردەکار گەنم مسۆگەر کەێد،  ئمجا پاڵپشتیکردن ئەمار ستڕاتیژی وڵاتەگە، واتە هاوردەکردن سێ مەلیۆن تەن لەلای کەمەو بەش کارت تەموینی بکەێد.     

مەسعودی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز زوور لە گرنگی هەسی دوو مەلیۆن و پەنسەد هه‌زار تەن ساڵەنە کرد، واتە هاوردەی ٢٠٠ هەزار تەن خوازێد تا خوازین کەرت تایبەت و بازاڕ بازرگانی پڕەو بکەێد.