عراق لەناو گیچەڵ جەنگ ئاو لە جیای جەنگ نەفت
شەفەق نیوز/ رۆژنامەی «ئەبەندیت» بەریتانی هووشداری لە رخەیل قەیران ئاو لە خوەرهەڵات ناوڕاس کرد، ک عراق و لوبنان و ئیران و سوریا گرێدەو، ک بوودە ژاوەژاویگ کۆمەڵایەتی و ناکۆکی ناونی دەوڵەتەیل.
رۆژنامە بەریتانیەگە لە راپۆرتیگ ئاژانس شەفەق نیوز وەرگێڕانی کرد وت: جەنگەیل دویارووژ لە جیای نەفت ئەوەسا لەبان ئاو بوون، وتیش؛ ئی قسە هەکاتی راسی رخبەریگە ک وەگەرد ماوەیلە دیرێد زیایەو بوود، وەتایبەت لە ناوچەی خوەرهەڵات ناوڕاس و باکوور ئەفریقا، ک ئەو ناوچەیلە هانە بان هێڵ رویوەڕوبین قەیرانەگە لە جهان.
ڕۆژنامەگە وتیش؛ وەلێ لەی ساڵە وە شیوەیگ تایبەت، ئاو بویە داهاتیگ فرە کەمتر وەشیوەی نیگرانکەریگ ک جەنگ و بینا ژیرینەیلە و خراوبوین ئابووری شەپۆل تۆڕەی گەورەیگ دروس کرد لەوەر گریەبەسیی وە بەرزەوبوین پلەی گەرمی.
رۆژنامەگە باس کرد ک قەیرانەیل ئاو و وزە ژاوەژاو لە چەن دەوڵەتیگ لە سوودان تا ئیران پەیا کردن، و ململانەیگ لەیم سنوور دروس کردن، و وەگەرد وەردەوامی تاوسان و نەهامەتی ئەوەسا رەوشەگە خراوەترەو بوود.
رۆژنامەگە وتیش؛ وەرجەیە زەنگ مەترسی لەی باوەتە لە وەخت دویریگ کوتاگە، باوکی وەگەرد دەرکەفتن رووادوەیل کەشوهەوای سەخت لە گشت شوینەیل جهان لەسای کاریگەری پەتای کۆڤید-١٩، باوەتەگە سەختترەو بوی، چوینکە مەردمەگە توانای رەسین ئەرا ئاو خواردن لەدەسیان نەما، ک هیلێد نواگردن ڤایڕۆسەگە سەختترەو بوود.
رۆژنامەگە هووشداری کرد ک وەگەرد شەپۆل دوویەم و سێیەم لەی ڤایرۆس بکوشە لە ئاست جهان، توانای پابەندی وە ئەنجامدان بەرنامەی ئاو و ئاوەڕۆ تەندروسی و پاکی نەما، ک وە دیرکەفتن لە بەشەوکردن واکسینەیل تا ساڵ ٢٠٢٢، دابینکردن ئاو و پاکی بوودە تەنیا وەرگرییگ دژوە بیماریەگە.
ڕۆژنامەگەس باس لوبنان کرد ک هالە بان دەریای چەرمگ و دەوڵەمەنە وە کوێە و دارستان و دەریاچە و جوەیل ئاو، ک خوەی نووترین دەوڵەتە ک ئیسە کەفێدە وەر قەیران ئاو، ک «یونسێف» رووژ جمعە، هووشداری کرد ک تووڕ رەسانن ئاو لە لوبنان نزیکە وەیەکجاری پەکی بکەفێد، و تەنیا لە ماوەی چەن هەفتەیگ ئەوەسا چوار مەلیۆن کەس و یەک مەلیۆن پەنابەر لەناویان، ئەوەسا کەفتە وەر رخ گومابوین توانای رەسین وە ئاو خواردن، چوینکە تەکان ئاوەگە لە گشت وڵاتەکە کەم کەم وسیەێد.
وەگەرد قەیران ئاو لوبنان، باوەت پەککەفتن ئابووری هەسڵک وەگورەی بانک ناودەوڵەتی، خوەی خراوترینە لە ماوەی ١٥٠ ساڵ گوزەیشتە، کە دەوڵەتەگە تا رادەیگ لاتەو بوی ک بەشەیلیگ لە وڵاتەکە وزەی کارەبا نەیرن.
وتیش؛ تەنیا لوبنان نییە لە کنار پەککەفتنی لە باوەت قەیران ئاوەگە، ک لە ئیران، رێکخراو وەخشین ناودەوڵەتی وت: دووپات لە کەرتەیلیگ کرد کوشیان هەیشت ناڕەزا لە هەڵمەت کوشتن دژوە خۆپیشاندانەیل کەم ئاوی لە خوزستان چەسپنن، ک ئیرانیەیلە لە دەیان ناوچەیل لەوەر هشکەساڵی داوەزیانە جادەیلە، ک چالاکیەیل ژینگەپارێزی ئویشن؛ دەوڵەتەگە شکست لە رەفتارکردن وەگەردی هاورد، وەگەرد بەرزەوبوین گەرمیەگە ئەرا نزیکەی ٥٠ پلەی سەدی.
لە عراقیش؛ وەتایبەت لە باشوور وڵاتەگە، ک لەورا ئەهوار مێژووی دیرێد هشکەو بوود، و هەمیش کەمی ئاوەگە ناکۆکیەیلیگ ناوبەین عراق و ئیران دروس کرد، ک عراق پشت وە چەمەیل دیجلە و فورات لە بەسێد، باوجی ئیران بەنداوەیلیگ دروس کرد تا بەشیگ لەو ئاوەیلە گلەو بەێد، ک بوودە جی نیگەرانی و ئاوەگە لە عراق فرە کەمەو بوود.
هەمیش باس گرفتەیلیگ هاوشێوە کرد لەناوبەین عراق و تورکیا دەربارەی باوەت چەمەیلە، ک ئەوەگ پەیوەندی وە سوریا دیرێد، نەتەوە یەکگرتگەیل هووشداری لە شەپۆلەیل هەشکی سەختیگ دا لەوەر داوەزین ئاست فورات، ئەوەسە ک سوریای لەبان نەهامەتی جەنگ کەفێدە پلەی هەفتەم لەبان نشانەی مەترسیەیل جیهانی لە ١٩١ دەوڵەت فرەتر هانە وەر کارەسات مرۆیی یا سرووشت لە دەیشت توانای رەفتارکردن وەگەردی.
رۆژنامە بەریتانیەگە وتیش؛ چارەسەرە گشتگیرەگە ئەرا کەمەوکردن کاریگەری قەیران کەشوهەوا وە یەکلاکردنەوەی ململانەیل و کۆتایی هاوردن وە گەندەڵی خوەی تەنیا رییگە ئەرا دراتن لەی شەوە.
وتیش؛ وەگەرد وەردەوامبوین ڤایڕۆس کۆڕۆنا، ئیمە، وەرجەیە وەختەگە لەدەس بچوود، بەرهەمهاوردن لە بەرنامەی ئاو و ئاوەڕۆ و پاکی تەندروسی خوازیمن.
