سێ ملیۆن یەکە خوازێد.. نیشتەجییوین: عراق "داوەزیان" نرخ ماڵ وەخوەی دوینێد و مزگانی ئەرا خیزانە نەدارەیل

 هنداوی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: “بەغدا وە بەراورد وە ئەو پارێزگایل فرەترین خوازێد، چوینکە لە ناو پارێزگایل فرەترین بلۆک دانیشتگەیل دیرێد، وە زیاتر لە 9 ملیۆن کەس مەزەندە کریاس، واتە نزیکەی چارەکیگ دانیشتگەیل عراق، ئەراوە خوازین لە بەغدا زیاترە لەواکان، هەرچەن گشت  پارێزگایل یەکەی نیشتەجییوین خوازن، بەڵام وە ریژەیگ جیاواز وەگورەی شمارەی دانیشتگەیل.”

 وتیش: “ئەراوە رەوش ئیسە وەرەو بیناکردن شارە نووەیلە تا یەکەیل نیشتەجیبوبن پڕەو بکەن، یەیش کاریگەری خاسیگ لەبان کەرت نیشتەجییوین دیرێد، وە دابینکردن یەکەیگ نیشتەجییوین زیاتر لەناو بازاڕەیل عەقاری”.

 چارەسەر ستراتیژی

 بەڵام وەزارەت ئاوەدانکردن و نیشتەجیکردن عراق مەزەنە کەێد کە عراق  نزیکەی 3 ملیۆن یەکەی نیشتەجییوین خوازێد ئەرا کەمکردن یا چارەسەرکردن قەیران دامرکینەر نیشتەجیبوین لە عراق “یەیش سەختییگ ئەرا حکومەت زیای کەێد، بەڵام وەزارەت وەتەواوی کار کەێد ئەرا پەیاکردن ستراتیژییگ کاریگەر چارەسەرەیل لەبان زەوی لە ری شمارەیگ باوەت"، وە گورەی قسەکەر وەزارەت بیناسازی، ئیستەبرەق سەباح.

 سەباح ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: “تەوەر یەکەم تەوەر قەرز نیشتەجیبوینە لەڕی داین قەرز فرەیگ ئەرا دروسکردن یەکەیل نیشتەجیبوین لەڕی سندوق نیشتەجییوین عراق کە وە یەکیگ لە پێکهاتەیل وەزارەت بیناسازی دانریەێد، و ئەویش قەرزیگ دەێد وە بڕ ٦٠ ملیۆن دینار، کە ئاسانکاری قەرزە ئەرا دروسکردن یەکەیل نیشتەجیبوین”.

لە درویژەی قسەیلی وتیش: “بەش نیشتەجییوین لە وەزارەت بیناسازی – کە وەرپرسیارە لە جیوەجیکردن کۆمەڵگەی نیشتەجییوین لە عراق – 16 پڕۆژە لە قۆناغ جیوەجیکردنە، و شمارەیگ لەو پڕۆژەیلە لە ماوەی ئایندە واز کریەن، و ئەو پڕۆژەیلە لەلایەن ئی وەڕێوەبەرایەتییە تەواو کریەن ماڵ کەم خەرج هاناوی، و تەواو کریەن.” بەشەوکردن یەکەیل نیشتەجییوین کە لەناو ئی پڕۆژە تەواوکریانە لە چوارچیوەی ئەو چینەیلە کە لەلایەن ئەنجومەن نیشتمانی نیشتەجییوین دیاری کریانە.” 

لەباوت گرنگترین گامەیل چارەسەرکردن قەیران نیشتەجییوین “حکومەت کار کەێد لەڕی وەزارەت بیناسازی و نیشتەجیکردن، لەبان پڕۆژەیگ ئەرا شارە نووەیل، و دوو نەوەی شار نیشتەجییوین نوو دیرێد، نەوەی یەکەم 5 شارە (ئەلجەواهیری، عەلی ئەلوەردی، ئەلغەزلانی، زیفاف کەربەلا، و ئەلجەناین) و ئی شارەیلە پشتگیری کەرت نیشتەجییوین کەن ەە زیاتر لە 225 هەزار یەکە” وە قسەی سەباح.

وتیش: "وەزارەتەگە لە خود وەختەگە کار لەبان نەوەی دویەم شارە نوویل کەێد لە 6 شار (المجر الکبیر لە میسان، الوەرکا لە موسەنار ئەلبەلەد لە سەڵاحەدین، ئوور لە ذی قر، السلام لە نەجەف، و الموتەنەبی لە واست)."

 سەباح باس ئەوە کرد کە “ئی شارەیلە شمارەیگ فرە لە یەکەیل نیشتەجییوین وەردەوام لەناو شارەیل دابین کەن کە لەناوی وەکارهاوردن زەوی شارەیل وە بنەمایگ ئابووری لەی شارەیلە یەکخریانە، و ئومید خوازێد کاربکەن ئەرا کیشانن بڕ بەرز دانیشتگەیل لە ناو ناوەندەیل وەرەو ئەو شارەیلە،  "و لە نرخ یەکەیل نیشتەجییوین کەمەو بکەن، وەتایبەتی کۆمەڵگەی بەرهەمهاوردن، کە نرخەیل رەسینە ئاستیگ فرە بەرز."

هاتێ "بازاڕ ماڵ داوەزیان  نرخەیل وەخوەی بوبنێد، هەناێ دەسوە کارکردن لە یەکەیل کریەێد لەی شارەیل نووە  و هەنای بەشەو کریەن".

خاسەوکردن یاسای سندوق نیشتەجییوین

لەلای خوەییش، ئەندامیگ دەسەی خزمەتگوزاری و ئاوەدانکردن پەرلەمان، مەهدیە ئەللامی ئویشێد: “قەیران نیشتەجییوین لە عراق قەیرانیگ ئەبەدییە، و چارەسەر ریشەیی ئەرا ئی کیچەڵە تا ئیسەیش لەژبر لێکۆڵینەوە و تەواوکردنە، کە وەخت وەدەسوەردان لە دەسەڵات یاسادانان و جیوەجیکردن خوازێد، بەڵام لەی دواییە دەسەڵات شارە نووەیل دامەزریا”. 

لەباوەت نرخ شارەیل نیشتەجییوین، لامی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: “شار عەلی ئەلوەردی لە شاری نەهرەوان گونجیاس ئەرا ئەو کەسەیلە داهاتیان سنووردار و مامناوەندە، و شار ئەلسەدری نوو کە دیزاین ئەرای ئامادە کریاس ئەرا دروسکردن 2000 یەکەی نیشتەجییوینر هاوشیوەی شاری بیسمایە، کە گونجیاس ئەرا ئەو کەسانەی داهاتیان سنووردار و مامناوەندە، و هەمیش ئەو شارەیلە کە لە پەراویز پارێزگایل دادەمەزریەن.

دیاری کرد کە "بانک ماڵ قەرز دەێدە ئەو کەسەیلەگ ئارەزوو سەنین ماڵ دیرن وەبی سوود، بیجگە لە خەرجییەیل ئیداری، کە تەنیا ئەرا یەکەمجار دریەێد، و بانک نیشتەجییوین قەرز دەێدە ئەو هاووڵاتیەیلە کە ئارەزوو دروسکردن پارچە زەوییەگیان دیرن، وە مەرجیگ لە ١٠٠ مەتر کەمتر نەوود”.

لامی باس ئەوە کرد کە “دەسەی خزمەتگوزاری لە پرۆسەی راسەوکردن یاسای سندوق نیشتەجییوین هاوبەشە لەناو راسەوکردن کە مەرج نییە تەمەن داواکار  ١٨ ساڵ تەواو کردیە، و کەمکردن رووبەرەگە ئەرا ٧٢ مەتر لەجیای ١٠٠ مەتر، تا چینە نەدارەیل بتوەنن ئی قەرزە وەدەس بارن، هەمیش لەناو  راسەوکردنەگە ئەوەیش هەس کە هەرکەسیگ مووچەی فەرمانبەرەی داشتوود کەفیل ئەرا وەرگردن ئەو قەرزە نیەخوازێد”.

قەیران نیشتەجییوین “دروسکریاگە”

 لەلای خوەییش شارەزای ئابوری، عەبدولسەلام حەسەن حسێن، ئویشێد: “قەیران نیشتەجییوین دروسکریاگە، تا بەشەیل وەیەکەو بوەسن، جویر وەزارەت داد کە تایبەتمەنە لە بوار ماڵ، کە بڕیارە تەنیا لە بوار ماڵەیل کار بکەێد، بەڵام سەری هاناو کار زیندانەیل و دادگایل و ئەوانەی ترەک، ئەراوە ئی بەشە بایەسە جیاوە بوود”. سەرۆکایەتی شارەوانی بەغدا و بەش شارەوانیەیل و تەنانەت ماف هاوڵاتی لەی کارە بەسیاسەو وە ٥ تا ٦ وەزارەت و هەر وەزارەتیگ بەشیگ لە قازانجەیل بەێد”. 

 لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز حسێن پێشنیار چارەسەرکردن قەیران نیشتەجییوین کەێد وە ”جیاکردن بەشەیل و دروسکردن یەک بەش وەگورەی کۆنتڕۆڵ ریژەیگ لە ڕسوماتەیل وەربگرێد و ئاشکراکردنیگ حکومەت کە نرخ موڵکەگە دیاری کەێد، و بەرهەمهاوردن ئەوە دەرد بی دەرمانە کە هویچ چارەسەریگ نەیرێد وە ئیستغلالکردن خاوەن بەرهەمهاوردن کە چارەنویس موڵکەگە کۆنتڕۆڵ کەێد و هاتێ دەوڵەت وە مەبەست کردیەسەی وە دروسکردن ئی قەیرانە ئەرا مقیەتیکردن بەرهەمهاوردن و پشتگردن گەندەڵ”.