رووژ جهانی کەسەیل (چەپێڵ) و زیان وجیزوازییان
شەفەق نیوز/ لەی رووژەیل گوزەیشتە، وەتایبەت رووژ سێانزەی ئاب، جوور رووژیگ ئەرا ئەوانەگ دەس چەپ وەکار تیارن دیاری کریاگە، ک کەسەیل (چەپێڵ) ژیانیگ لە شیوەی دروسکردن چەن چشتیگ وەخوەیان دوینن، چوینکە وەگورەی فرەی مەردمەگە گونجیاگە لەوانەگ دەس راسیان وەکار تیارن، ک کەسە چەپێڵەگە زیان لە وەکارهاوردن قەیچی و ئامێر خەرج پویل و گێر ماشین و دەسگ دەرەیلە وەخوەیان دوینن.
دین ئار کامبڵ خانمە دامەزرێنەر رێکخراو چەپێڵ، ئەرا یەکەم جار لە ساڵ ١٩٧٦ ئاهەنگ وە رووژ چەپێڵ کرد، تا دەسمیەتی لە ئاشکراکردن جیوازی و خراوی وەکارهاوردن دەس چەپ ئاشکرا بوود، و ئی کارە بکەێد شیوەیگ فەرمی ، تا یانەی چەپێڵەیلە لە ١٣ی ئاب ١٩٩٢ رووژ جهانی چەپێڵەیلە دیاری کرد.
نزیکەی ١٠ تا ١٢ لەسەد لە مەردمەیل جهان چەپێڵن، و لەلیان خاوەن ناودیاری و مەزەنی هەس، هەکاتی نابلیۆن و بابلۆ بیکاسۆ و ئیسحاق نیوتن و ئۆپرا وینڤری و پاراک ئۆباما و مهاتما غاندی و بیلێه و ئەرەستو ، و نیل ئارمسترۆنگ و یولیۆس قەیسەر و هینڕی فۆرد و لیوناردۆ دافنشی و ئەلبێرت ئاینشتاین، ک ئەو کەسلیەتیەیلە گشتیان چەپێڵ بوین و دەس چەپیان وەکار هاوردن
چەپێڵەیلە ژیان لە چەن چشتیگ وەخوەیان دوینن، بەشیگ لە کەلتوور گشتی تیەێد، و بەشیگ لە وەکارهاوردن چشت و ئامێر و بەڕنامەیلە، ئەرا نموونە، لە مەوقەی نووسانن لەبان مێز خوەنەوارەیلە ک تەختەی شوین نوساننەگەی لەلای راسەو نریاگە، و رانندەی ماشینەیلە ک گشتی گێرەگە کەفێدە دەس راس، و هەمیش لە دەسگ بەشیگ لە کووپەیلە یا قەیچی با ئامێرەیل چەکانن قوتی و چشتەیل فرەیگ تر جوور ماوس کەمپیوتەر و دەسگ دەرەیلە.
