خانه‌قى له‌هویر تاریخ

خانه‌قى له‌هویر تاریخ
2010-08-23T11:38:55+00:00

و له‌شوون نه‌جه‌ف وه‌دویه‌مین قه‌زا تیه‌یگ  له‌سه‌ره‌تاى دروسبوین حكوومه‌ت عراق ساڵ 1921 دامه‌زریا . خانه‌قى چوار ناحیه‌ گریگه‌ خوه‌ى (ناحیه‌ى مه‌یدان ، ناحیه‌ى سه‌عدیه‌ ، ناحیه‌ى قۆره‌توو ، ناحیه‌ى جه‌له‌ولا) . ئه‌یه‌ بیجگه‌ ئه‌وه‌ك زیاتر له‌ 80 ئاوایى سه‌ر وه‌قه‌زاى خانه‌قیه‌و گشت ئه‌و ئاوایه‌یلیشه‌ كوردن .

وه‌ختى ئویشیم خانه‌قى شاریگ  كوردستانیه‌ ، وه‌رجه‌ گشت چشتیگ  بایه‌سه‌ باس له‌ڕاسى بكه‌یم تا بڕه‌سیمنه‌ واقع ، خانه‌قى له‌ چه‌ن لایه‌نیگه‌وه‌ خه‌بات و ئازایه‌تى نیشان داگه‌ له‌ڕوى وه‌ڕوى بوینه‌وه‌ى ده‌سڵاته‌یل یه‌ك له‌شوون یه‌ك ، چوینكه‌ مه‌ردم ئى شاره‌ هه‌میشه‌ ناڵانیان وه‌ده‌س به‌دبه‌ختى و كوشتن و زوڵم زوور و كووچ وه‌پیكردن له‌بان ده‌س حكوومه‌ته‌یل سته‌مكار ، ئه‌را ئى مه‌به‌سیشه‌ به‌ڵگه‌یل فره‌یگ  هه‌س ك هه‌وه‌جه‌ وه‌ئسپات نه‌یریگ  ، چوینكه‌ مه‌سه‌له‌گه‌ تاریخیه‌و خه‌و وخه‌یاڵ نیه‌ . له‌نزیك خانه‌قى جه‌نگ  جه‌له‌ولا ڕویدا له‌ساڵ 16 ه له‌ناونى فارسه‌یل و موسڵمانه‌یل . بیجگه‌ ئه‌وه‌یش خانه‌قى مه‌ڵوه‌ن مه‌زارگه‌ى پیاوخاسه‌یله‌و له‌وانه‌یش (محه‌مه‌د كوڕ حوزه‌یفه‌ى یه‌مانى) ك ساڵ 29ه مردگه‌ .

خانه‌قى یه‌كیگه‌ له‌و قه‌زایه‌یل ناسریاگ و ناوداره‌و تاریخ پاكیگ  دیریگ  له‌ ئازایه‌تى وقوربانیداین له‌وه‌ر خاتر كورد و كوردستان ، وه‌ل ئه‌وه‌یشا شوون ئه‌مانیگ  بوى ئه‌را خه‌باتكه‌ره‌یل كورد . ئمجا خانه‌قى چه‌نه‌ها ئه‌شره‌ت ناودار گرده‌و بوینه‌ له‌تى ، له‌وانه‌یش : ئه‌شره‌ت ئه‌ركه‌وازى ، ئه‌شره‌ت سوره‌مێرى ، ئه‌شره‌ت جاف ، ئه‌شره‌ت زه‌هاوى ، ئه‌شره‌ت باجه‌ڵان ، ئه‌شره‌ت تایشه‌یى ، ئه‌شره‌ت ده‌لۆ ، ئه‌شره‌ت تاڵه‌بانى ، ئه‌شره‌ت زه‌هاوى ، ئه‌شره‌ت هه‌مه‌وه‌ندى و ئه‌شره‌ته‌یل تر . بیگومان چه‌ن ئه‌شره‌تیگ  له‌ى ئه‌شره‌ته‌یله‌ كه‌فتنه‌وه‌ر كووچ وه‌پیكردن و ته‌عریب له‌سه‌رده‌م به‌عس دكتاتۆر .

له‌شووڕش ئه‌یلوول ساڵ 1961 خانه‌قى سه‌رچه‌وه‌ى جموجویل كوردى بوى ، وه‌لى رژیم ڕمیاگ له‌وه‌خت خوه‌ى تاوانه‌یل فره‌یگ  ده‌رهه‌ق وه‌ ڕوڵه‌یلى ئه‌نجامدا ، وه‌لى ئمڕوو خانه‌قى ئه‌وه‌سه‌ له‌گشت ئاوایه‌یلى په‌رچه‌م كوردستان له‌ریه‌یگه‌وه‌و به‌دبه‌ختى و ژان و زه‌خمه‌گه‌ى جاران وه‌پى ساڕیژ كریه‌یگ  ، تویه‌نیم بویشیم خانه‌قى ئه‌و شار كورده‌وارى جوانه‌سه‌ ك هه‌میشه‌ فه‌خر و شانازى وه‌ كوردبوین خوه‌یه‌وه‌ كردگه‌ . له‌خانه‌قى شوونه‌وار تاریخى فره‌یگ  هه‌س ك له‌لیان تاریخى چووگه‌وه‌ ئه‌را سه‌رده‌م ساسانیه‌یل ، بیجگه‌ پیه‌ڵ ئاسنینه‌گه‌ى ك له‌ساڵ 1868 دروسكریاگه‌و بیجگه‌ قه‌ورسان سوپاى پۆڵه‌ندى ، ئمجا له‌وه‌خت خلافه‌ت عه‌باسیه‌یل ساڵ 132ه خانه‌قى پیشكه‌قتن و فراوانى وه‌خوه‌یه‌وه‌ دى له‌وه‌ر ئه‌وه‌ك ناوچه‌یگ  مه‌رزى و شوون وه‌یه‌كڕه‌سین بازرگانه‌یل بوى . له‌ساڵ 1908 یه‌كه‌مین خوه‌ندگاى سه‌ره‌تایى له‌تى دامه‌زریا وه‌ناو خوه‌ندگاى (عالیاوه‌) . خاك خانه‌قى پڕ له‌خه‌یره‌و له‌گشت خه‌یراتیگ  بیبه‌ش نه‌ویه‌ ، له‌وانه‌یش نه‌فت و خاك پڕ به‌ره‌كه‌ت و چشته‌یل تر . وه‌ل ئه‌وه‌یشا ئى شوونه‌وار و لایه‌نه‌یل تاریخیه‌ له‌خانه‌قى بویه‌ جویر :

* هاتن سوڵتان غازان ئه‌را خانه‌قى له‌ساڵ 696 ه .

* له‌ڕى خانه‌قیه‌وه‌ له‌ساڵ 956 ه هۆلاكۆ ڕویكرده‌ به‌غدا .

* دروسبوین ئاوایى ئه‌ركه‌وازى له‌ساڵ 1843م .

* داگیركردنى له‌لایه‌ن ئنگلیزه‌وه‌ له‌ساڵ 1917و بنیاتناین سه‌ربازگایگ  له‌نزیك جه‌وه‌ڵ كڵات .

* دامه‌زرانن نه‌فتپاڵوو وه‌ند له‌ساڵ 1925 .

* دامه‌زرانن حسه‌ینیه‌ى گه‌ورایگ  له‌ساڵ 1926 .

* كیشانن كاره‌با ئه‌را خانه‌قى له‌ساڵ 1936 .

* دروسكردن كه‌نیسه‌یگ  له‌كویچه‌ى (پاشا كوپرى) له‌ساڵ 1943 .

* دامه‌زرانن سینه‌ماى (نه‌سر) له‌ساڵ 1944 و سینه‌ماى (خه‌زرا)له‌ساڵ 1945 .

 

 

Shafaq Live
Shafaq Live