تهگهره خریهیده نواى ئهو قانوونهیله ك خزمهت ڕهسننه كوردهیل فهیلى
پشتگووشخستن حكوومهتهیل دویاى ڕمیان دیتكاتۆریهت، وهیمان كێشه و گیرو گرفتهیل فرهیگ ههس ك له كووڵیانهو نهویه و لهلیانیش ئهوهگ پهیوهندى وه ڕهگهزنامه یا جنسیه دیرید و ئهوهگیش پهیوهندى وه دهستهى داواكاریهیل موڵكدارى دیرید و كێشه و گیروگرفتهیلیگتر.
لهباوهت مامهڵهتكردن ئهنجوومهن نوێنهرهیل وهرین وهل ئهو كێشهو گیروگرفتهیله، دكتۆر محمود عوسمان نوێنهر هاوپهیمانى كوردستانى له قسهگانى ئهرا ماڵپهڕ شهفهق وهى جووره باسكرد :" بڕیار ئهنجوومهن سهركردایهتى شۆڕش ههڵوهشیاى وهشماره 666 وهشیوهیگ سهرهكى كوردهیل فهیلى گردهوه ، و دهیان ههزار لهلیان وهزوور دهروهدهر كرد وه مههانهى تهبهعیهت ئیرانى، له شوون ڕمیان ڕژیم وهرین ئى بڕیاره ههڵوهشیاوه ، و قانوون نوو ڕهگهزنامه دهرچوى ك ڕهگهزنامه داپیان وهلى لهلایهن پراكتیكى فر كز بوى چوینكه قهید ومهرجهیل فرهیگ نانه بانى".
زویتریش سهرچاوهیگ كاروهدهس له فهرمانگهى بار مهدهنى (دائره الاحوال المدنیه) ك قهبوول نهكرد ناو خوهى ئاشكرا بكهید ئهرا ماڵپهڕ شهفهق ئهوه ئاشكراكرد ك :" مارهنامه و بهیان ولاده بهشیگن له گرنگترین كێشهیلیگ تویش ڕووڵهیل كورد فهیلى هاتیه، چوینكه زوورم ئهو كهسهیلهگ تهسفیركریان له وڵاتهیل غهریبى ژنخوازینه و وه مارهنامهیل ناڕهسمى، و ئهرا چهسپانن نهسهب مناڵهیلیان بایهته تاقیهوكرد (DNA) بكهن، و ئینجا حوجهى پهیابوین دهربكهن و ئى دوكاره چهن مانگیگ وهپى چوود".
دكتۆر محمود عوسمان ئاماژهیش وهوه دا ك :" ئهو كوردهیل فهیلیه ك ئهرا عیراق هاتنهسهوه و داواى ماڵ و موڵكهیل خوهیان كردنه ك لهلیان زهفت كریاس ، تویش كێشه و گیروگرفتهیل فرهیگ هاتنه چوینكه ئهو ماڵ و موڵكهیلیانه چهندین جار فرووشیاس". زیاتریش وت :" لوجنهى كووچوهپیكریایهیل له پهرلهمان وهرین خوهى وهل دهستهى مرافهیل موڵكدارى مامهڵهت كردیاد لهى باوهته، و هویچ ئاسانكارییگ ئهرا كوردهیل فهیلى پیشكهش نهكرد". و لهبان ئهوهیشه جهخت كرد ك:"بڕیگ كهس له حكوومهت عیراقى ههس ك ئهوسا و ئیسایش واز نیهتیهرن لهوهگ ناوى نریاس تهبهعیهى ئیرانى و عوسمانى، و یانه خوهیانن ك تهگهره خهنه نواى جیوهجیكردن ئهو قانوونهیله ك خزمهت ڕهسننه كێشهیل كوردهیل فهیلى ". و ئهوهیشه ئاشكراكرد ك :" پهرلهمان ئاینده بایهته بایهخ بیهیده كێشهیل كوردهیل فهیلى، و یهیشه ك وهشیوهیگ جددى كار لهبانى كهیمن".
لهلاى خوهیهو پهیجوورى كهر له كێشهیل كوردهیل فهیلى ریاز جاسم فهیلى له پهیوهندییگى وهل ماڵپهر شهفهق لهى باوهته ئویشى:" كێشهى كوردهیل فهیلى تهنیا وه ههڵوهشانن بڕیار شماره 666 ئهنجوومهن سهركردایهتى شۆڕش ههڵوهشیاى نیه ، وهلى زیاتر له 30 تا 50 بڕیار ههس ك دژیان دهركریانهو هیمان ئهو بڕیارهیله تا ڕووژ ئمڕوو كار وهپیان كریهید و كورهیل فهیلى وهدهسیانهو ناڵنن، ئهوه بیجگه ئهوه ك زوورمى فهرمانگهیل دهوڵهت چهن فهرمانبهریگ له پاشمهنیهیل ڕژیم بهعس له تیان مهنیهسهوه ك گومان خهنه عیراقیهت كوردهیل فهیلى". و زیتریش وت :" له پهرلهمان وهرین ، له ئاكام كیشمهكیش و زوورانهیل ناوبهین فراكسیۆنهیل سیاسى كار فرهیگ ئهرا ئى هاووڵاتیهیل ئهسڵمهن عیراقیه نهكریا و وه ڕیگهى بڕیگ قانوون ك لهو پهرلهمانه دهرچوى كێشهى كوردهیل فهیلى تاواننهوه، ئهرا نموونه قانوون دهستهى داواكارى موڵكدارى تا ئمڕوو زیاتر له چوار قانوون دهركردیه وهلى لهو ئاسته نهوین ك توایمنهى".له دریژهى قسهگانى وت :" كورد فهیلى هیمان وهك شكاتكهر وهلیا مامهڵت كهن نهك وهك زهرهدمهنیگ له هخت هاتنى ئهرا دهستهى داواكارى موڵكدارى ، ئهوه بیجگه ئهوه ك داوالهلى كهن پویل ئهو زیایه و بیاتهیل نووه بیهید ك له ناو موڵكه زهفت كریایهگهى دروس كریانه لهجیاتى ئهوهگ كرایهى هاوشیوه بیهنهپى و موڵكهگانى بیهنهوه ههر وهو شیوه ك وهرج له تهسفیر كردنى بوى وه گوورهى قانوون مهدهنى عیراقى شماره 40 له ساڵ 1951 ههمواركریاى ك هیلیدهى هویچ پویلیگ نهیهید چوینكه خوهى بایهته قهرهبوو بكریهید نهك وه ئهوهزى". ئهوهیشه ڕووشنهوكرد ك :" بایهس بوى قانوون تایبهتیگ دهربچویاتا ك شانیهت یا ئعتبار كوردهیل فهیلى بهیدهوه و هاوردنهوهى موڵكهیلیان مسۆگهر بكهید... لهى باوهته بایهته بویشیم ك ماف هاوڵاتێرى له عیراق نیهچهسپى تا گهر ههقهیل خوریایان نهدریهیدهوه".