تا کەی خەفەت مقەیەتیکردن زوان داڵگیمان نەخوەیمن
فاتمە سەڵاح/ زوان داڵگی ئەو زوانەس مناڵ لە باوانیەو هووکارەی بوود و هەرچەن وەگەر گەورەبۊینی زوانەێلتریش یای بگرێد هەر وە ئەو زوانە هۊیر لە چشتەێلە کەێد، "فێرمان براێدل" لە باوەت زوان داڵگی ئۊیشد: "ئەر نەتەوەیگ خریابۊیە ژیردەس باواجی مقیەتی لە زوان خوەیان بکەن، جۊر ئەوەس لە زندان زنەیی بکەن و کلیل زندانەگە وە دەس خوەیان بوود".
لە مێژوو فرە زوانەێلیگ هەبۊین رووژانێگ باڵادەس بۊین زوان ئەرۆستۆکرات و چینەێل باڵا و پلەبەرزەێل بۊیە، خاوەن نوسین و هونەرەێل بەرز بۊینە باوجی لە رووژگار ئیسە لەناوچیە وە زوانیگ مردی دانریەد نمونەش ئەرا ئەو زوانەێلە زیادە لە گشتی ناودار و دیاتر زوان یۆناییە، لەوەر ئەوە بایەد وەرجە لەناوچین زوانەگە خوسەی بخوەێمن ریگری بکەێمن لە مردنی چۊنکە وەختیگ زوان بمرێ دی زنییەو ناکریەێد و وەیخاترە هەتا ڕووژێگ ئایەم خوەی نەناسێ و شانازی وە زوان و فەرهەنگ خوەی نەکەێد ناتوانێد هۊیچ کارێگ ئەڕا ناسنامەی خوەی بکەید.
ئەر ئسفابکەێمن دۊینیمن زوان چەن لق و پەلێگ وەلی جیاو بۊیە ک وە زاراوەێل زوانەگە دانریەد، گەشەکردن و پتەو بۊین زاراوەێل راستەوخۆ کارکەێدە بان زوانەگە وەرەو وەردەم ئەوەدێ، لە زوان کوردیش جۊر زوانەێلتر زاراوەێلە دروس بۊینەو وە گشتیان هانە ژیر چەتر زوان کوردی، زاراوەی فەێلیش یەکێگە لە لقەگان زوان کوردی بایەد هەڵگرەێل زوانەگە خوسەی زینگ مەنن زوانەگە بخوەن تا بتوەنن زوان کوردی دەوڵەمەنەو بکەن وەپی.
مقیەتی کردن لە زوان کار فرە سەختیگ نییە، باوجی پێوست وە دەسمەتی گشتی کەێد وەی مانایەی وە تاک و دوان ناکریەد بایەد گشت چین و تۊێژەێل قسەکەر زوانەگە دەسبخەنە ناو دەس یەک و هەاوکار یەکبۊین ئەرا مقیەتی کردن لە لەناوچین زاراوەگە و چەن رێکارەێلیگ بگریمنەوەر جۊر ئەوەی وەچەی نوو گاڵ بدریەد وە زوانەگە قسە بکەن و دەسمیەتیان بدەێن وە بی خەوش قسەبکەن وەی مانای وشە هەڵچن زوانەگە بکریەد لە وشەی بیگانە.
خزمەت زوانەگە بکەێمن لە رۊی فەرهەنگی و وشەسازی گونجیایگ ک وەگەر وەرەو نواچگن سەردەم بپورێد، تەقەلا بدریەێد فەرهەنگیگ تۆکمە وەبان بنەما و یاسای زانستی دروسبکریەێد و لێکۆلینەوە لە ریشگ وشەێل بکریەد باوجی وە وەکارهاوردن یاساو ریسایەێل رێزوان زوان کوردی نەک فارسی و عەربی و تورکی چۊینکە کار کردن لەی زاراوەیەی زوان کوردیە لەسەر بنەمای یاسا رێزوانیەێل زوانەێلتر نەک زوانەگە دەوڵەمەن ناکەد بەڵکم ئەرا گومراهی و سەرلێ شیویایی ئەوەدێ.
وەگەرد وەرەو نواچگن سەردەم وشەی نوو تێدە ناو زوانەگە زوانیش بایەد گەشە بکەێد و وەرەو نوا بچێد تا ریگری لە لەناوچینی بکەێد، وە تایوەتی لەی رووژگارە پویستیەێل سەردەم لە گەشەی تۊنێگن وە مدووی گەشەی پیشەسازی و میدیایی و توورەێل کۆمەڵایەتی رووژانە چەندین وشەی نوو ساز دریەد و تێدە ناو زوانەگە، ئەر وشەی بێگانە هاوردینە ناو زوانەگە بخەێمنەی ژیر کاریگەری فۆنەێکی و فۆنۆلۆجی زوانەگەمان وەگورەی دەستور فەرهەنگی ئیەش ریگەیگە ئەرا دەوڵەمەن کردن زوان.
لە گشتی گرنگتر بایەد تەقەلای نۊسین و دۆکۆمێنت و بەڵگەنامە وەی زوانە بدەێمن چۊینکە هۊیچی لە زاراوە و زوانەێلتر کەمتر نیە جی داخە قسەکەرەێل ئێ زاراوە وە زوانەیل فارسی و عەرەبی و زاراوەیتر نۊیسینەێلیان توومارکەن وە تایوەت ئەو نۊسین و دۆکۆمێنتەێلە تایوەتن لە باوەتیگ لە باوەتێل ناوچەێل زاراوەگە جۊر لایەن مێژوویی یان هونەری و باسکردن لە ئێلیگ یان رێزوان زارەگە ...تادۊیایی، ئێ کارە ناچێدە چوارچمگ زوانپەرەسی یان زاراوەپەرەسی و جیاکاری بەڵکم گشت زوان و زارێگ ماف خوەیە مقیەتی لە شۊناس خوەی بکەێد، چۊینکە وەی رێیە کارئاسانی کریەد ئەرا پاراستن هەزاران وشە نایلەێد لە ناوبچن.
کۆکردن وەرهەمەێل فلکلۆری نەک تەنها خزمەت وە فلکلۆر و کەلپوور کەێد بەڵکم خزمەت گەپتریگ وە زوانەگە کەێد لەوانەگ بوودە سەر لە نوو خوەشەکردن وشەیگ.
راسە قسەکردن سەردەم وەگەرد سەردەم وەرجە خوەی جیاوازە جۊر ئەوەی مناڵ جۊر جیاوازتریگ قسە کەێد وە چەو داڵگە و باوگە چۊینکە وەگەرد وەرەو نواچگن سەردەمەگە زوانەێلەش وەرەو نواوە چێن بەس ئەرک بان شانمانە مقەیەتی لە زوان و زارمان بکەێن نەهێلین وشەێلمان وەرەو مردن بچن بەڵکم رێیەێلەی وەرەو نواچینی ئەرای بکەێمنەو وەرجەوەی بمرد و خوسەی بخوەیمن و خزمەتی بکەین نەک دۊیای مردنی.
