کوردی خوارین، خاون نه‌سر و ده‌ق نییه
شه‌فه‌ق نیوز- حوسه‌ین شەکەربەیگی، دە ساڵ 1975 زایەنی، دە ئاواییێ وە نام چاڵسە‌را دە پەڕ شار ئیلام هاتە دی و دە زانکۆ ئیلام، کارناسی حوقووق گرت و لە سەرەتای دەبیرستانەو هاتە نام دنیای شێعر و شاعری و رووژ وە رووژ فرەتر لە پێش، دڵ دا وە ئەدەبیات و جگه‌جگه دش کرد وه دنیای داستانیش.
ئەوی دە ئەنجومەن ئەدەبی و ده هه‌ر دو به‌ش شێعر و داستان، نه‌خش خاسێ دیرێ و یەکێ لە نووخوازەیل ئەدەبیات کوردی و فارسییە دە ئیلام.
ئەیە ک دخوەننەێ، وت‌و‌وێژێگە ک وەرد حوسەین شەکەربەیگی داشتیمنە، جوور که‌سێ ک هەم ها دە قوڵ ئەدەبیات و هەم چالاکێگە دیاری دە ئیلام.
-کاک حوسەین، لە کەییەو خوەت وە شاعر دناسی؟
: وە شێوەی فرە جدی، م لە دەهەی هەفتای هەتاوی، لە قوڕن دڵەو لە شێعر ئەوڕەسیم و شاعری بی وە کار و بارم، هەرچەن دە ساڵ نەوەد هەتاوی، یەکم کووشێعرەیلەم چاپ کردم دە لای بڵاوگەی (نەشر فەسڵ پەنجم).
-فرەتر دە چ قاڵبەیلێ شێعر وتیتە؟
:م چ وە زوان فارسی و چ وە زوان کوردی، دە فرە لە قاڵبەیل شێعری جوور کڵاسیک جوور غەزەڵ و شێعر نووی جوور نیمایی و سپێد شێعر ئەڵوەسیمە و یه‌کگه‌ر نه‌بیمه.
- یەمە ک خوەت دنووڕیت، شێعرەیلەت دە ئی نوورەی زەمانییە، لە سەرا تا ئێسە، چەنێ گۆڕیانە؟
: لڕیان و گۆڕیان، چشتێگە زاتی ک ها دە قوڕن دڵ هەر شاعر و نویسەرێ ک هەم خوەێ و هەم کارەگەی خوەێ لە بان بانەیلە دزانێ.
منیش جیاواز نییم و ئی رەوەنە دە مل منیش کاری بییە، جوورێ ک دپووڕێ یە بویشم ک هەرچەن لە غەزەڵ و کڵاسیک وتن ده‌س کردمەسە تایا، ئاخرسەر سەر لە شێعر نوو و سپێد دەرهاوردمە و یە ئەڕا یەسە ک خوەم نامە دە مل خوەم ک هەمیشان نووخوازی بکەم و دە یەک جی وسەوس نەکەم چوون نەدخوازم مەنە بمینم و ئەڕا یەسە ک دە ئی بنەجوورییە و ئیلا و ئەولا کردنەیلە، لە خوەمەو هە وەر ئەو نوا چگمە، تا ئمڕوو.
-یانێ خوەت کوت لە خوەت دکەیت؟
:نە، فرەیش کوت نەکردمە چوون شێعر، چوون‌چشتێ ئاوێنەیێگە لە ویر و هرز شاعرەگەی و ئەوەی ک ها دە نام دڵێ و ها دە ناخێیەو، ئەڕا یەسە ک دبینیمن هەر شاعرێ لە شاعرەیل تر جیاوازە، ئی رێشت و رەوەن کاری منە جوورێ ک چمان ناوکم وەرد نەوسیان بڕینە وە دەس خوەم نییە، چووزانم هادەێ بەشێ لە ئەڵکەفت منە ک دە لاخت شێعرەیلەگەم خوەێ دخەێگە دەر، وەو‌چوونە ک هەر جارێ، ک وە کەیف ئەو حاڵە ک دەو ساتە و دەو گڕە داشتمە وە قاڵبێ تر ک هن ئەو حاڵاتمە بییە هه وەوجوورەیش شێعر وتمە باوجی دە ئی رەوەنە هەر ئەوگرتن لە یا و لە ئەو و وەر ئەو نوا چگن و پێشکەفتن بییەسە بنەوای کارەگەم، یەیش وە دەس خوەم نییە، یە ها دە لانم ک داگە ئەڵە شێعرەلەمیش، ئەر بخوازم کوڵ و کوڵبر بویشم تواێ یە بویشم ک م فرەتر هامە شوون یە ک ئاڵنگێ لە خوەم بهیلمە جی و ئەسەرگۆزاری بداشتووم ک یەیش بنچینەی ئەڵگەردێ وە روانگەێ م وە ژیان و وە دنیای ک ئەڕا خوەم سازیمە و هێمان هە دسازمەێ.
-جگێ فرەتر ئی باسە شییەو بکە
:ئەڕا نموونە بویشم، م چوون‌چشتێ هامە شوون چشتێ، چیاتێ ک یەکجوور تەغەزوڵ ئێجتماعی ببێ ک لە یەک لاوە ئاوێنەی ببێ لە زنه‌ی و ژیان رووژینەمان و لەولاویش وەرد عشق تێکەڵ تێکەڵەو ببێ. م لاییندار شێعر وتنێگم ک بنەوای دە مل ویر و هیر ببێ و دووسخواز یەمە ک کەسەیلێ تریش هە لەێ‌وا بناسننەم.
-ئەڵگۆڕیان شێعر کوردی، چوون دیتە؟ دوفێشتر دە ئی دۆمادۆماوە
:شێعر ئیمەیش جووور شێعر گەلانێ تر بان و خوار فرەیێگ وە خوەێیەو دییە و لە یەو لاویش فرەتریش هەم دبینێ هەرچەن دە تاکمەلایێگە ماگەسە جی یا وەر ئەو نوا نەچگە، دوفێشتر ئەدەبیات کوردی خوارین، ئی ئەدەبیاتە هەر چەن دە لا ئەڵبەست و شێعر و شایەری، بەش خوەێ چگە وەر ئەو نوا، باوجی دە دەق و نەسر نووسان هێمان هەم فرە ها ئەو دۆما و کەم‌کارییەیل فرەیێگ لە ئی باوەتە دیریمن ک وەگەرەکە ک گشت نویسەرەیلەمان وەرە بنن دە ئی رێگە و دە سەرەتا بنووڕن و سرنجە بدەن وە نەسر رووژ دنیا و نویسەرەیل گەپ و خوەێیان دە ئی کارە ئاڵا بکەن‌وە.
-یانێ نەسر دخەیتە نوای شێعر
:ئا، دە لای منەوە نه‌سر نووسانن دە راسی هە ها نوای شێعر و وەرترە لە یە ک وەداخەوە لەی باوەتەوە کەم و کوڵیمان فرەسە، گشتی دویشن یە نەسرە ک دتوانێ ئیمە فرەتر بخەێگە وەر چەم دە دنیا و جوورێ بازگمانەو بکەێ ک ئیمەیش بویشیمن ک قسەیل فرەیێگ ئەڕا وتن دیریمن چوون یە نەسرە ک ئاوێنه‌یێگە ئەڵەی کەفتگ ئەڕا یە ک باڵا بەرزەگەێ ژیار و تەمەدونەگەمان دیاری‌ترەو بکەێ و دنیا لە ناخ و دەروونمان ئەوبڕەسنێ.
-بانان شێعر کوردی وە چە دبینیت؟
: ئایەندەی شێعر کوردی کەفتگە وە یە ک شاعرەیلەی ئیمە، چەنێ خوەێان وە زانست رووژ دنیا نزیکەو بکەن و چەنێ ئاگاداری خوەێیان ببەنە بان‌تر و کەڵکەڵەیل ئێجتماعی خوەێیان جوور یەکێ لە چالاکەیل ئاگادار کوومەڵگاگەێیان ببەنە بان و دە ئی باوەتەیلەیش خوەێیان وەر ئەو نوا ببەن نە هە دە شێواز و تکنیکەیل شێعری، وە تەنیا.
-دە لا کارەیلێ ک وە کوڕ و ئەنجمەن ئەڵگەردێ چە دیری ئەڕا وتن؟
:ئیمە جەرخە و یەکەو گرتنەیلێ چوونە ک بزانی نه‌دیریمن، ئەوسا ئەنجومەنەیل ئەدەبی و رووژنامە و هەفتەنامە و گوڤارەیلە بین ک ئێسە شەواچەیل مەجازی نیشتنەسە شوونەێ گشتێیان و تاکمەگلێگیش گلە گلەی کتاو بڵاو دکرێ، هە یە، راسییەگەێ هەر یەسە.
-ئەڕا ئی رووژگارە چ پێشنێیارێ دیرێ
:ئی دەورانە، دەوران رسانەیل و شەواچەیل ئێجتماعیە، هەرچێگە ئیمە لەی باوەتەوە خوەمان دوەڵەمەن‌تر بکەیمن، نوامان رووژنای ترەکە و دتوانیمن فرەتر لە هەر جارێ زوان و ئەدەبیات خوەمان وە دنیا بناسنیمن. ئێسە بەختەوەرانە بایەد بویشیمن ک گشت لە یە ئەوڕەسیمنە هەرچەن ک هێمان هایمنە سەرەتای رێگەگەمان و فرەمان ماگە ک خوەمان دە ئەوجوورە جیێ ببینیمن و بڕ وەێ بکەیمن، وە بان یەوە هیوادارم وەو چوونە جیێ بڕەسیمن.
- تون و بڕێ تر هەپ‌و هەوڵ دان و توانستن جەژنوارەی داستان کوردی (رازان) دە ئیلام بخەنە رێ، ئەڕا یەکم‌جار، جگێ لەی بارەوە بویش
:ئەو جەژنوارە ک م لە دە‌س‌دە‌ناوەیلێ بیم ئوو م خوەم کریامە دەبیرێ ئەو رووداوە ک وە راسی میژووساز بی. دروو نەویشم ئەر بویشم ک ئەڕا یەکم‌جار بی ک وە سنگ بەشدار بیین دە رازان، فرە لە نویسەرەیل ئیلامی وەر کردن وە داستان نووسانن وە کوردی و فرە لەێیان ک فرەیش تاو و تەوانای ئی کارە دیرن، وەر ژە ئی رووداوە کەلیمەی نەسر یا داستان مانا نەنووسان‌بین و دە ئی رووداوە بی ک نمام و نوونمامەیلێ کریانە دی ک ئەر خوەێیان بجمن و بخوازن، ئەڵیمەت و بڵیمەتەێلێگن کەم‌وێنە ک هەر کەس وە راس دتوانن جمشتێ دە نەسر و داستان و رومان کوردی، بخەنە رێ.
-چەنێ وە پایار ماین ئی کارە و دریژەدار بیینێ، هێمێ‌دارن؟
:وتم وە خزمەتتان ک دە ئیلام، چ دە زوان کوردی و چ دە فارسی، یە شێعرە ک دەس بان دیرێ و چشتێ ریشگدار و بنچینە‌دار و دریژەدارێ وە نام نەسر مانا یا داستان مانا هە نەداشتیمنە. ئی رووداوە وەێ خاترە دمینێگەێ و دیارییە دە جم‌و‌جوولەیل ئەدەبی دە ئیلام ک یەک‌گەر بیین ئەدەبیات وە سوود شێعر، دا وە یەکەو و شێوانە‌ێ ئوو کارێ کرد ک باریکەرێیێ ئەڕا داستان و رومانیش دە ئیلام بچەکرێ و واز بیین ئی دەروەچە، ئاسووەیل فرەیێگ ئەڕا بانانمان دیاری دکەێ، یە لە خاسییەیل و مووجزەیل نەهادسازییە و بنیات خاس ناین، هەر چەن ک یەکم گامە باوجی چوون خاس و راس ئەڵگیریاگە و چەفتیێ دە لاخت کارەگە نەبییە، ئیمە فرە دڵ وەێ بەسیمنە، ئی بڵاچە بڵاچەیلە، ئی چەق و قرچەیلە ک ئێسە جوور نووسان و بڵاو کردن کتاو داستان دە ئیلام دیرێ دبێگە باو، بەش فرەیێگ لە یە، هن ئی وەردەنگ سازییەسە ک رازان هاورد وەرد خوەێ. کار نەهادەیلە یەسە ک بخەنە ویر خەڵکەگە تا لا ئەڵبکەن وە ئەوانە ک دریانەسە لا لە وەر چەم و لە ویرەو چگنە، نەهاد رازانیش هە وەیچوونە، داستان و رومان خستە ویر وڵات، هەم وە وەر چەم نویسەرەیلە، هەم رخنەگرەیلە ئوو هەم لە گشتێ گرینگ‌تر (وەردەنگە)لە هاوردە وەر دەم و وەر دەنگ داستانەیلە و ئەیانە نا وە قەێ یەکەو جوور پێرۆزەیێگ ک چەن چشت پیرووز و بمارگ بنێگە قەێ یەکەوە. کارە گەوراگەێ بنیاتەیل ئەدەبی هەر یەسە (موخاتەب‌سازی) و گردەو کردن ئەوانە دە دەور و گرد یەکتری، چوون یە موخاتەبە ک نویسەر دیارێگە سەر زەوق ک چشتێ بنووسنێ، منیش تەنیا دڵخوەشییم دە ئی کارە یە بی ک بەش خوەم توانستم ئی کارە بکەم و بەشدار ببم دە ئی رێشت خاسە ک رازان نایەێ.
-چەنێ وەرد کوردەیل فەیلی عراق ئاشنایت
:فرە که‌سێ یا جەریان ئەدەبیێ دەو دیم نەدناسم و چشت چشتێ دیمە و ژنەفتمە ک فرە تەڵف‌و‌توونن و پەرکەنە و فرە ئاگادار لەێیان نییم. یە هەم ئەڕا ئیمە حەیفە و هەم ئەڕا ئەوان ک دتوانیمن وە ئەفزارێ وە نام شەواچەیل مەجازی ک دی هاتن چگن و رێیەیل قەییمی لە ملمنە و کردگە و یە کارمان ئەڕا پەیوەنی گرتن وەرد یەکترەکی راحەتتر کردگە ک تا ئێسە لە یەیش ویر بڕیمنە و جی شانازی دیرێ ک ئیوە پا نانەسە وەر و هیواداریمن ک بتوانیمن ک ئی کارە ئەڕا هام‌پەیوەنی ببەیمنە ره‌سەت.
