نماز خاک
كه‌نعان حاته‌م / ئەگەر ئاینیگ لە خانەقین داوەزیا، و خەڵک خانەقین توێنستن ئی ئاینە بڵاوبکەنە سێ بەش لەجهان، هەڵبەت نماز ئەو ئاینە وەزوان کوردی بوود، و وەتایبەت وەزاراوەگەی خانەقین، و هەمیش دڵنک وکەلتور خانەقینی، بوودە بنەمای رەفاترەگان ئەو ئاینە، و شایەت نمازەگە نەگونجیەێد ئەگەر روییان وەرەو باوە مەحموی نەکەن .
و هەمیش، بایەسە گشت نەوروزیگ لایەنگرەیل ئی ئاینە بانە خانەقین، و ئاو ئەڵوەنیش جوور تەوەڕک ئەرا خوەیان بووەن.
هەر وەیجوورە، مەردم نیمچە دوورگەی عەرەوی، وەسنگ ئاین ئیسلام، هەرچە لە خورج خوەیان بوی فرووشتنە جهان، و ئیمە لەی باوەتە گشت رێزیگ ئەرا ئاینەگە دیریمن، بەڵکم باس رەفتار کۆمەڵگا کەیمن، و شیوەیل وەکارهاوردن ئاین ئەرا بەرژەوەنی کۆمەڵگایگ یا نەتەوەیگ یا چەن کەسایەتییگ.
دڵنگ تایبەت ئەرا ئەو کەسەگ بچوودە ناو ئاینەگە، چوودەو ئەرا دڵنگەیل عەرەو بیاوان نیمچە دوورگەگە، و هەستیگ باو بویەسە ناویان، ک تەنیا وەی دڵنگەیلە لە خودا نزیکەوبوی، و هەمیش لە نماز و نزاگان، ئەگەر وەزوان عەرەوی نەوود، بڕوا نێەکەن ک خودا گووش لە نماز ونزای کەسیگ بگرێد، و فرە رەفتار وەیجوورە، ئەوانەگ لە مەوقەی بی سەوادی مەردم، جوور زانا و دانا خوەیان نشاندان، و هەرچە ئەرا مەردمە بی سەوادەگان باس بکردان بڕوایی فرەیگ وەپیان داشتن، تەنانەت ئیمە لە سەرەتای سەدەی ١٩ ، دەور ٨٠% لەمەردم بی سەواد بوین، و چەنی وەرەو گوزەیشتە بچیمن، رێژەی خوەنەواری مەردم کەمەوبوود، و وەپێچەوانەو، رێژەی بی سەوادەگان فرەوە بوود، و شایەت ئەگەر وەرجە ١٠٠ ساڵ یەکیگ تەنیا دوو سوڕەت قوڕئان بخوەنێاد، مەردمەگە جوور زانای گەورایگ تەماشای بکردیان.
و ئیسەیش، هەرچە بنەمای زانایل ئاینیەگانە هەر لەبان ئەوە نریاگە ک ئەو نەوەیل فرە کۆنە داینانە، ک وەگورەی نەڕسینەوەی و سادەیی و بیسەوادی مەردم خواست خوەیان باوەو کردن.
ئەرا نموونە؛ وەختا پەیغەمبەر و ئەسحابەگەی لە خاک خوەیان دەرکریان، ناچار بوین بچنە ئەو بیاوانەیلە، وەلی وەختا نماز خوەنیان، روییان کردیانە قودس، ک قیبلەیان بوی، و دڵیان لەلای مەکە بوی، چوونکە خاک وماڵ و وڵات خوەیانە، لەیرا خودا روییان کردە مەکە، تا دڵیان و نیازیان و نمازیان وەیەک بگونجیەێد، وەلی نەگ چوونکە مەکە قیبلەی مسەڵمانانە، بەڵکم لەیرا بایەسە بڕەسیمنەو ک خودا خوازێ بووشێد؛ قیبلەدان خاکدانە، چوونکە مەکە وەگورەی پەیغەمبەر وئەسحابەگە خاکیان بوی، و شایەت ئەو مەردمەگ دویای ئەو سەردەمە، هەمیش جوور زوان و دڵنگەگەی خوەیان، خاک خوەیانیش کردنە قیبلە، و ئەگەر وەشیوەی گەوهەری خوەی بیاتاد وەنە کەسیگ خاک خوەی نەفرووشت.
