ژنانە و کوردانە و هونەرمەندانە
شه‌فه‌ق نیوز: دە فەرهەنگ کوردیاتی، ژنەێل ئێڵیاتی کورد فرەیێگ بینە ک نەخش و بڵخەشەێل قاڵی کوردی، وەڕە و گەوە و یان و لەێ و چیت و دەوار رشانگە و ئەڵچنییە، وە بێ‌نام و بێ‌نیشان.
دەسکارەێل کوردی جوور ئسپەنی، جوور پڕ و پڕتاڵ و هڕ و گوڵەنگەنگەێلە بڕێ تر لەێ چشتەێلەنە ک کار دەس و زادەێ زەێن هونەرمەندەێل ژنن دە نام خێڵەێل کورد.
دە ئی سەردەمە ک ژیان بار و کووچ ئێڵیاتی گوڕیاگه و ئێڵوەندەێل کوردیش نیشتەجییەو بیینە وەداخەوە هەم وەرز ئیجوورە دەسکارەێلێگیش چگەسە سەر ئوو هەم کەمتر چشتێ نریاگەسە شوونێیان ئوو وە دروو نەوتیمنە ئەگەر بویشیمن ئی رەوەن نووییە، ژنەێل کورد بێ‌بەشترەو کردگە هەم لە کار هونەری هەمیش لە دەرئامەیەێلەێ.
دە ئیجوورە وەختەێلێگە ک نەخش ژنەێلێ ک ئەڕا بەردەوامی میرات ژنانەێ هونەر ئاتولییەێلێ دنن و کارەێلێ تازە دکەن تا ئەو جمە و جوولە نەمرێگەو ئوو ئاسووەێل تازەترێ گوشنەو بکرێگ، ئەوانە وە بەش خوەێ میژووسازیێگە ئەڕا خوەێ.
یەکێ لەو ژنەێلە خانم زوهرەێ ئوڵفەتییە ک ئیلامیێگەو و ئێسەێش دە شار ئیلام دیرێ کار نەقاشی دکەێ ئوو خاون ئاتولییەێ هونەریێگە ک هەم رەنگ و بووێگ کوردانە دیرێ هەمیش ژنانە.
دە ئی بەشە سەرێ کیشایمنەسە لاێ ئی ژن نووخواز و هونەرمەندە و وه‌ردێ دەمتەقەیێگ داشتیمنە ک لە یەو لا دخوەننەێ.
شه‌فه‌ق نیوز: زوهرە خانم ئوڵفەتی، تکایە فرەتر خوەت وەمان بناسن
: م زوهرەی ئوڵفەتی‌م، دە ئیلام هاتمەسە دی. دە زانکۆ ئسفەهان لیسانس نەقاشی ئوو دە زانکۆ یەزد فەوق لیسانس نقاشی وەرگرتمە.
م وە خاتر دەرس و کار و بارەگەم، قەێرێ دە یەزد و خەلێگیش دە ئسفەهان ژیامە و یەمەیش یە دو ساڵە ک هامە ئیلام.
شه‌فه‌ق نیوز: دە ئیلام، چ کارەێلێ دکەێ؟
: هونەر مانا منێگە ئاگر، رشیا وە کڵ ئایم دی نەدتوانێ وەگەرد ژیانێ ساردەمردگ بسازێ، نەقاشی ئەڕا م گشت ژیانمە، یەک نەقاش چ کارێ بێ‌ژە نەقاشی دتوانێ بکەێ؟ تەرح تەرحێ دکیشم، نەقاشی فرەتر ئوو تەرح ئەڕا کتاوەێل کوردییش.
لە گشتێ فرەتر ئاتولیەیێگ داشتم ئەڕا ئامووژکاری نەقاشیێ وە نام "نەخشینە" دە ئیلام ک چوون وەخت کرا شوونەگەمان تەمامەو بی و تەقیامنە ئی کورونا ک چۆ چوو شەڕێ گشت کڵاسەێلە بەسییەسەو دی یە خەێلێگە هە وە شێوەێ مەجازییەو شوون کارەێلەم دگرم.
شه‌فه‌ق نیوز: لە کەێیەو هاتیتەسە نام کار و بار نەقاشی؟
: م لە دەورەی دەبیرستانەو وەرد نەقاشی ئاشناوە بیم ئوو هە لەو وەختەو کەفتمە شوون ئی سەرڕێشتەێ هونەرییە.
شه‌فه‌ق نیوز: تا ئێسە چەنێ نمایێشتگا نایتە؟
: هەفت ساڵ وەر ژە یە دە گاڵوری ئاپاداناێ ئسفەهان وە تەنیایی یەک گلە نامە، سێ ساڵ وەر ژە یەیش دە گالوری ژینووس دە تێهران یەکێ تر نامە، ئوو نمایێشگاێلێ وە نام چیدمانیش دە شارەێل یەزد و ئسفەهان هەم وە تەنیایی نامە.
هەمجا وەگەلەو دە ئی نمایێشتگاێلە بەشداری کردمە؛ دە تێهران دە گالورییەێلەێ ئەکنوون، زوڕنا، هەفت سەمەر، شروە، شەنگەرف، کاخ مووزەێ سەعدئاباد، دە ئسفەهانیش دە گالوری ئەکنوون ئوو دە گالوری ئابای ئستانبوول، هەمجا دە چەن گالوریێ تر دە سەنەندج و ئیڵام و یەزدیش بەشداری کردمە ئوو هەمیش رێ پەیدا کردمە وە ئپوکسی ئسفەهان و ئپوکسی تێهرانیش.
شه‌فه‌ق نیوز: کارەێل هونەری دیاری ترێ ک کردیتە؟ چە بینە؟
: م نیگارکیشی کتاو شێعرەێلەێ لەیلا کوردبەچە کردم ک دە هەرێم کوردستان بڵاوە بییە وەداخەوە؟هەرچەن ک چڕینەم بچم دە پەردەلادان لەو کتاوە قسە بکەم ئەڕام ئەڵنەکەفت ک بچم، هەمیش ته‌رح بانتووک کتاو شێعر فارسیێگ وە نام "شەوێ ک هاتیتە دیار، وەفر دواری" هەم کردمە.
بێ‌ژە ئەوانە؛ دە فستیواڵ هونەرەێل تەجەسومی ئیلام بیمە یەکم‌کەس، دە فستیواڵ میللی سەرچشمەرێ سورخیش، ئوو دە جەژنوارەێ قورئان و عترەتیش کارەگەم ئەڵبژریا.
شه‌فه‌ق نیوز: بێ‌ژە ئەیانە ک وتیت، دی چ کارەێلێ کردیتە؟
: سمینارێگ ئەڕا ئامووزێشت دە کانوون جەوانان نامە و یە نزیکەێ پانزە ساڵەێش ئەڕا حەوزەێ هونەری ئوو ئەڕا فەرهەنگ و ئرشاد، کڵاس دنم ئوو هەمیش دە زانکۆوەێلەێ ئیلام ئوو دەبیرستانەێلەێ دیرم دەرس نەقاشی و هونەر ددەم.
شه‌فه‌ق نیوز: ئیوە کارەێلەتان فرە ئمڕووژین و پێشکەفتگن، ئایا لە چەمسار ئیوەو دپووڕێ ئەر بویشیمن ک پەیوەندییەێلێ ها دە نام‌بەین کارەێلەتان وەرد سوننەت نەقاشی کورد یا نە؟
: ئا، هەرچەن ئیمە جوور ئوستانەێلێ تر چشت جیایێگ وە نام مەکتەب و شێواز نەقاشی ئەڕا خوەمان نەداشتیمنە باوجی لە نیشانەێل ئوو مووتیڤەێلێ ک دە بان کوچڵەو سوفاڵەێل گەوری، دە بان نەخش و بڵەخش قاڵی و وەڕە و چشتەێلێ تر ک داشتیمنە، دەو نەخش و نیگارەێل نام ئشکەفتەێل و کوچگ‌نووسیاگەێلە، گووڕ دەخمەێلە، قەورخانە و سان قەورەێلە ک دیمنەسەو، ئەو جوورە پەیوەندییەێلێ ک وەگەرەکە م گرتمە و بایەدە بویشم ک خاسترەگەێ یەسە ک هونەرمەندەێل ئێسا هەم وە بەش خوەیان لەو میراتەێل هونەرییە بەش ئەڵبگرن و لاوەکەمێ کل چەمێ وەیان بداشتووبن. م خوەم، خوەشم نەدیاێ ک جیایی بخەمە نامنی ئی رەوەند تاریخیمانە.
شه‌فه‌ق نیوز: بەش ژنەێل کورد دە کار هونەری چەنێ بییە؟
: دە دریژاێ میژوو، ئیمە دیمنە ک دەسکارەێل هونەری دە کوردەواری فرەتر وە دەس ژنەێل ئێڵیاتی کورد سازریانە و پیاگەێلە نەخش کەمترێ دەێیان داشتنە تا دەورەێ شارنشینی ک ژیان و مەعیشەت گۆڕیاگە و ژنەێلەێش وە نەوەدڵەو کەم‌کەم واز هاوردنە لە بڕێ لەی کارەێلە.
وە بان یەوە، هە لە جارانەو ژنەێلە نەخشێ کلیدی دە کارەێل هونەری دە کوردەواری نریاگەسە ملێیان فرەتر دە کارەێلێ ک وەرد رەنگ و نەخش و نیگار کریانە ئوو دە هەر دەورانێ ژنه‌ێلە وە مل پارامترەێل فەرهەنگیێگ ک دەو ئەێتە باو بییە وە شێوەێل هونەریێگ جیاجیا ئەڕا خوەیان رەسینە ئوو وەێ خاترەسە ک کەم‌تاکوتێ ئیمە دتەقیمنە رەوایەتەێلێ جووراجوور دە کار ژنه‌ێلە.
ئی تایبەتمەندییە دە کار پیاگەێلەێش هەسەێ، ده کارەێلەێ ماموستا هادی ضیاءالدینی، هەم لەێ‌واسە ئوو ژن نەخش و کارەێلێ فرەیێگ گرتگەسە مل و جووراجوور ددرێگە نیشان.
شه‌فه‌ق نیوز: باس خاسێ کردیت، ژن کورد دە نام تابڵەوەێلە هونەرمەندەێل پیاگ، چ جیگایێگ دیرێ ئەڕا خوەێ؟
:دپووڕێ کوڵ و کوڵبڕ بویشیمن ک چوون ژنەێل کورد بێ‌ژە یە ک سەرچاوەێل گەپێ ئەڕا عشق و ئەوینداری بینە، سەرچەمەێلێ ئەڕا ژیانیش بینە و دە هەر گەلکاریێ وەگەرد پیاگەێلە دە قوڵ ژیان و کار بییەسەیان و جوور ژنەێل ناوچەێل کەویری و بیاوانی ئێران، پەردەنشین و بنەماڵگر نەبینە ئەڕا یەسە ک دە نام نه‌قاشییه‌یلەێ پیاگەێل کوردیش، ژن وە وێنه‌یێگ جیاوازتر لەو جوورە ک ژن فارس ددرێگە نیشان، دخرێگە وەر چەم ئوو هە وەێ خاترەسە ک دبینیمن هەم لە لا بار مەفهوومی و ناوەڕۆکی ئوو هەم لە لا لاختارەو ژن کورد دە کار پیاگەێلەیش ددرەوشێگەوە ئوو ئی درەوشیانە هە ئەڕا مەعشووقەوازی پەتی، نەبییە و نییە.
