نێچیرڤان بارزانی.. سەرکردایەتی میانڕەوی و ناوەندگەرایی

نێچیرڤان بارزانی.. سەرکردایەتی میانڕەوی و ناوەندگەرایی
2024-06-11T12:16:56+00:00
عەلی حسێن فەیلی/ لە وەخت قەسەمخواردن نێچیروان بارزانی جویر سەرۆک هەرێم کوردستان لە ساڵ 2019، میدیایل راگەیانن خوەنستنیگ لەبانی بڵاو کردن کە  یە بوی: ئایا نێچیروان بارزانی، جویر کەسایەتییگ میانڕەو، پراگماتیک، ناوەندگەرایی، پشت وە ئەزموون سێ دەیەی ئیدارەی سیاسی بەساس، توەنێد رەوش پەیوەندییە ناوخوەیی و دەرەکییەیل هەرێم کوردستان ڕێکبخەێد؟  سروشتییە لە دویای ڕیفراندۆم 25 ئەیلول 2017 وە تەلارسازیگ خاسەوکردن پەیوەندییە ئاڵۆزەیل بزانیمن، بەڵام لە راسی ئەو سەختەیەیلە کە کەفتنە وەردەم سەرۆک هەرێم کوردستان فرە لەوە گەورەتر بوین.

 لە هویچ شوینیگ ترەک سەختیەیل جویر خوەرهەڵات ناوڕاس زیاتر دیار نیین.  توەنیمن بویشیمن کە ئی سەختیەیلە لە سێ شوین زیاتر دەرکەفن: لاوازی یەکپارچەیی و یەکگردن ناو ماڵ کورد، گیچەڵە نووەوبویەل ناوەین هەولێر و بەغدا، ئیجا سەختیەیل هەرێمی و جەهانی.

گشتمان توەنیمن دڵخوەش بویمن کە سەرۆکایەتیە میانڕەوگەی کاک نێچیروان وە شیوەیگ گونجیاگ وەکار هاوردیە، و گشت سەرچەوە فیکری و سیاسییەیل قەوارەی کوردستان خستە نوای گشت گام و بڕیارەیلی، دویای پەنج ساڵ لە ناکۆکی، تا لایەنەیل کوردستان رەسینە  میانه‌ره‌وی. 

وەگەرد پەنجەمین ساڵیاد سەرۆکایەتی نێچیروان بارزانی بایەسە بویشیمن - لە ئەنجام زاڵبوین رەوت ڕادیکاڵ لە سیاسەت ناو و دەیشت لە گوزەشتە- کە میانڕەوی جویر ریباز و سیاسەت شوین گەورەیگ لە هەرێم کوردستان نەیاشتیە، بەڵام دویای گردەوکردن هيزەیل میانڕەو ئەرا ڕیگریکردن لە قورسبوین گیچەڵەیل ناوخوەیی - یەیش ئەو سیاسەتە بوی کە ماوەیگ نێچیروان بارزانی پەسەنی کرد- لەلایەن بەشیگ فرە توێژ و گروپە سیاسی و کۆمەڵایەتیەیل هاتنە پیرییەو.

لەژیر رووشنایی مەرجەیل ئیسە، سەرۆک هەرێم تەقەلا دا فرەترین سوود لە رەنج و ئەزموونەیلی وەربگرێد لە گفتوگۆ سیاسیی لەباوەت خوازین یەکڕزی و هاوکاری،  لە نووڕین ئەو هویچ کێشەیگ ناوخوەیی و دەرەکی نییە کە چارە نەیاشتوود،  تەنانەت ئەو لایەنەیلە کە ئامادە نەوین دڵنیایی وەپی بیەن لە پەرلەمان کوردستان، ئمڕوو رەسینەسە ئەو ئەنجامە کە بایەسە هاوسەنگی سیاسی لەوەرچەو بگریەێد و لە خوەیانەو دەسوەپی بکەن، ئەراوە لێدوانەیلیان نەرمەو کردن، و هەڵوێست سیاسی خوەیان ئارامتر کردن،  ئەوەگ  دیار بوی؛ ئی باوه‌ته‌ یەکیگ لە ستراتیژییە فرە گرنگەیلە لە هویر سیاسی و کار رووژانەی سەرۆک هەرێم کوردستان.

هاتێ خەڵک ئاسایی لە هەرێم سێ داواکاری بیاشتوون کە بایەسە وەیجویرە کوڵبڕەو بکریەن: خاسترکردن شیوەی ژیان، ئاشتەوایی کۆمەڵگە، و هه‌وڵ و ته‌قەلای  ناوخوەیی و هەرێمی ئەرا چارەسەرکردن کێشەیل ناوەین هەولێر و بەغدا.

وە باسکردن لەوە کە میژوو سیاسی ناوچەگە وە تونی و زبری کاریگەر بوود،  بیگومان نیەتوەنیمن چەوپووشی لە واژە و شیوەیلیگ بکەیمن، جویر؛ کارلێککردن، وەخشین، خوەیگردن، سەبر، و رێزگردن لە مافەیل مرۆڤ.

لەلای کەمەو هەناێ تیەیمنە بان میژوو سیاسەت لە کوردستان، ئەوە نووڕیمن کە تونوتیژی و سیاسەت دوو دیمن ئەرا یەی چشت، هەر لەو پەیوەندییە سەرۆک هەرێم کوردستان تەقەلا دا رەنجەیلی خەسترەو بکەێد ئەرا وەدەسهاوردن هاوسەنگی ناوەین پیکهاتەیل و گردەوکردن دەنگ ئەرا پلان و سیاسەت هاوسەنگ، و رەنج کیشا ئەرا  چەسپانن هاودەنگی گشتی و کاروبار کۆمەڵایەتی وە کەمترین زیان، و رانین ئاست گرژی ناوەین هیزەیل سیاسی و کۆمەڵایەتی.

نێچیروان بارزانی وە ئاشکرا وت:  عراق تەنیا رەهەندیگ سیاسی نییە، بەڵکم دەیان چین تەکنیکی، ئابووری، مرۆیی و کۆمەڵایەتییش هاناوی، و سیستم حوکمڕانی لە بەغدایش هەکاتی رژیم بەعس نییە،  و فرە فرەگەی خەڵکەگە لە عراق هەر خود ئەو نیگەرانیە دیرن کە خەڵک هەرێم کوردستان دیرنەی.

 سەرۆک نێچیروان بارزانی نیەشارێدەو کە هەرێم هاوەردەم لیستیگ دویرودرویژ لە دەرفەتە گومابویەیل، بەڵام دڵنیاس کە دانان ئامانج  فامستنیگ بنەڕەتی خوازێد لە گشت ئەگەرەیل تا پلانەیل وە کردەیی لەو ریە لانەیەن، کە ئەرایان دیاری کریاس و تویش نائومیدی نەون، وە واتەیگ ترەک ئەوەگ گرنگە و خوازیاگە باسی بکەیمن ئی بوارەس کە ئیمە هایمنە ناوی، واتە  وجود هەرێم ئەو راسیەسە کە دوژمنەیل نیەخوازن.

میانڕەوی و ناوەندگەرایی لە جەهان ئمڕوو، دیدیگ تایبەت دیرێد ئەرا توانایل مەردم لە بوارەیل جویراجویر، و ئەرا گشتگیرکردن و تایبەتمەنکردن باوەتەیل،  ئەراوە سەرۆک هەرێم رکدارە لەبان ئەوە کە سیاسەت دەیشت کوردستان ئمڕوو قاڵوبخوڕ نیەخوازێد،  کە فرە لە نووڕینەیل تاقی کرد، و بایەسە ئەنجام و دەسکەفت ئەو شیوەیلە هەڵسەنگاندن بکریەن.

سەرۆک نێچیروان بارزانی نیەشارێدەو کە یەکڕزی و مەنین میانڕەوی لە جویلەی سیاسی ئیسەی کوردستان کەفێدە وەر تەنگی و سەختیەیل فرەیگ،  یەکیگ لە گرنگترینیان نەوین هاوسەنگی سیاسییە، کە وە ئاشکرا لە پەیوەندی ناوەین دەسەڵات و مەردم و خود حزبە سیاسییەیل دەرکەفێد، پرسیار سەرەکی ئەوەسە: کاریگەری یانە لەبان سەختیەیل و ئارامی سیاسی هەرێم چەس؟

وە پشتبەسین وە تایبەتمەنییە سیاسییەیل میانڕەویی کاک نێچیروان بارزانی، توەنیمن لە دەق و ناوەڕۆک ئەو هەڵوێست و قسەیلە یای بگریمن، کە نووڕین هویرد و قویل هاوسایل و توانایل جیۆپۆلەتیکی کوردستان و رەوش ناوخۆ نشان دەن، و لە بنەمای فامستنیگ راسی لە پیشهاتەیل ناوچەگە،  ئەوە نووڕیمن کە ئەو جەهانە کە دەورمان گردیە جەهانیگ جیاوازە، و گەردین وەشوین فاکتەر دەرەکی ئەرا رەوش ئیسەی کوردستان تەنیا لە یەک رەهەند سیاسی سنوردار نییە.

چوینکە فامستنە باوەگە ئەوەسە کە هەرێم کوردستان و بەغدا لە ماوەی دوو دەیە نەتوەنستن دڵنیایی وەیەکتر بارن، سروشتییە کە بەشیگ لە گامە گەورەیل نێچیروان بارزانی لە ماوەیگ کوڵ نەفامن. بەڵام هەر لەسەرەتاو بڕوا وەپی کریەێد چوینکە دوو مەرج فرە سەخت جیوەجی کەێد، یەکەم: وەرپرسیاریەتی، دویەم: تەقەلا ئەرا ئاڵتشتکردن رەوش ئیسە

Shafaq Live
Shafaq Live