قسمەت کورد فەیلی وە چەو حەورا نداوی
شەفەق نیوز/ مەردمەیل ناو چایخانەگە، و ئەوانەگ لەبان سەکو کنار جادەی بان چەمەگە نیشن، باس کردن چۊین لەو شەوە، ( قسمەت) وەگەرد دۊیەت دوو ساڵانی، و کوورپەی باوەشی، وە تەکان ری کەێد، وپا پەتی کەێد، و بەتیەگەی لاوەێد و زگ پڕی لە پشت شەۊیەگەی دیار دەێد، ک هیشت مەردمەگە چەوەیلیان واز بکەن و وەپی بنووڕن، باوجی دەرفەت نووڕستن خاسیگ وەپیان نەیا، ک وەکوتپڕ کوورپەگەی خستە چەم، ئیجا، وەرجەیە کەسیگ لەشۊن خوەی جۊلە بکەێد، دۊیەتەگەییش خستە چەم، و خوەییش لەپشتیان وەشانە ناوڕاس چەمەگە.
دۊیای دوو رووژ لەوە، خەوەر مردن شاژن عالیە لە بەغداد ئاشکرا کریا، باوجی کەسیگ لەناو ئەو ماڵە ک ئیمە جۊر (نزڵ) هایمنە ناوی، کەسیگ پاپەی شاژن عالیە نەۊی، چۊنکە گشتیان هانە ناو ئەو پرسە، و بڕ بڕ ژن پرسەکەر لە گشت کۊچەیل (دەهانە) و (باب شێخ) و جادەی (مەلک غازی) تێەنە ناو ماڵەگە، چ ئەرا پرسە تیەن، یا خوازن چەویان بکەفێدە ئەو باوگ و داڵگە ک ئی کەلەمە کەفتیەسە وەریان، هەر کەسیگیان بڕێ پرسیار لەناو مەغزی گڕ خوەێد، وەلێ (قەیەم) و (شازی) وە چەن قسەیگ وەدڵ شکیاگ جواویان دەن، و (فرسەتیش) ک خوەشک بۊچگ قسمەتە، ک یە ئەرا دۊیەم جارە سۊرەگەی پۊچەڵ بوود، یەکەم جار لەوەر مردن مامەی، و ئیجا مردن قسمەت و مناڵەیلی، ئەراوە هۊچ قسەیگ نێکەێد.
وەیجۊرە، خانمە نۊسەر (حەورا نداوی) دەسکەێدە نۊسین روومانەگەی ک ناونشان (قسمەت) ئەرای پەسەن کرد.
حەورا نداوی ک ئیسە لە لەندەن جیگرە، داڵگی کورد فەیلیە، و خوەییش هیمان لە زاراوەی فەیلی رەسێدەو، باوجی ئی روومانە وەزوان عەرەوی نۊساگە.
لەناو روومانەگە فریشتەی (قسمەت) واز لەو بنەماڵەی خوەیە نیارێد، ک شایەت نۊسەرەگە هەنای ئی ناوە ئەرا روومانەگە پەسەن کردیە، خوازێد ئەوە نشان بەێد ک کوردەیل فەیلی هەمیشە قسمەتیگ کەفتیەسە شۊنیان، ک قەت داکاسیان ئارامیگ وەخوەیان نەینە.
لەی روومانە، باس چەن خیزانیگ لە کوردەیل فەیلی لە ناوچەی باب شێخ لە بەغداد کریەێد، وەگەرد چەن کەسیگ تر لە کەسوکارەیلیان، ک لەو کۊچە و ناوچەیلە بۊنەسە یەک بنەماڵە، چۊنکە پشت و پەنایان وەیەک بەسن، و فریشتەی قسمەت سەردانیان کەێد، و بەشیگیان رخی لەو فریشتە چوود، و بەشیگیش جۊر مزگانی نووڕێدەی، ئی فریشتە، لە خود وەختەگە، بۊیەسە نشانەیگ ئەرا ئەو کارەیل ناکاویە ک وەسەر کورد فەیلی تیەێد، ک شایەت رخ بوود و شایەت مزگانی.
لە روومانەگە، چوودەو ئەرا میژوو ئی خیزانەیلە، ک لە پشت کوە هاتنە، و باس کەێد ک ئەوسا لە وەرزەیل تاوسان رەنج کارکردن وە بازرگانی و کشاوەرزی و شوانی دیان، و هەنای زمسان تیەێد، وەرەو ئاوایەیلیان لە کنار کۊیەیلە گلەو خوەن و داکاسیەن، و باس ئازاییان لە کارەیل قورسیان کەێد، و بەشیگیان لە شۊنە گەرمەیلە جۊر بەغداد لەگشت وەرزەیلە کار خوەیان کردیان.
باس باوگ قسمەت کەێد، ک چگە ناو خوسە وخەفەت قۊلیگ، و هۊری کەفتە لای ئەو دۊیەتیە، وەگەرد دۊیەتەزایلی، ک وەمناڵی لەناو ئەو چەمە شۊنیان بڕیا، ک ناو ئەو پیاوە مەڵا غوڵام عەلی بۊی، و پاپیری ناوی جەهانگیر بۊیە، و جەهانگیر لەو سەردەمەیلە وەرپرس دارایی بۊیە لەلای والی پشت کوە لە لوڕستان، ک ناوی حسێن قولی خان بۊیە، و لەو سەردەمە، والیەگە هووزەیل بەختیاری و قەڵەوڵس و کەڵهوڕ گردەو کردیە، تا جەنگیگ وەرانوەر هووزەیل خوڕەم ئاباد بکەێد ک لەژیر دەسەڵات شازادە مەحمود بۊینە، وبرای بۊچگ جەهانگیریش لەو جەنگە کوشیاگە، و دۊیای ئەوە بۊیەسە شیواشیویگ، باوگ مەڵا غوڵام خوەی رەسانیەسە بەغداد، و مەڵا غوڵامیش هەر لە بەغداد پەیا بۊیە، و یەکیگیش لە مامەیلی رەسیەسە حلە، ئیجا چگەسە بەسرە، لەورا بارەسیاویگ ئەرا ئارد هەڕی دروس کردگە، و دی لەورا خوەی و خیزانەگەی، لەناو عەرەوەیلە گوما بۊینە.
مەڵا غوڵام، تەنیا یەک جار سەردان پشت کوە کردگە، ئەوەیش هەنای رزا شاە پەهلەوی دەسەڵات سەروەخوەی والیەیل رمانیە، و گشت لوڕستان خستیەسە ژیر دەسەڵات فارس، ک ناو فەرمی نوویگ ئەرای نریا و بۊیە (ئیران).
مەڵا غوڵام لەو سەردانە، هەس وەدڵخوەشی کرد، چۊنکە خوەی هالە بەغداد و نیە ژیر دەسەڵات پەهلەوی، ک کار زوور و سەربازی وە کوردەیل کردیاد، وەگەرد زیندانکردن گەورەی هووزەیلە، و لەو مەوقە مەڵا غوڵام، بۊیە دوو پارچە، پارچەیگی ئیرانیە، و ئەوەکە عراقی.
ئی باوەتە، ک روومانەگە باسی کەێد، یەکیگ لە دەسنشانە گەوهەریەیلە ک خانمە نۊسەرەگە (حەورا نداوی) خوازێد بخەێدەی وەرچەو.
ک کورد فەیلی، لەو سەردەمە، تا ئمڕوو، لە یەک پارچە و یەک زوان و یەک کەلتوور، پارچە پارچە بۊین، و لەگشت شیوەیلیان سەختی کەفێدە وریان، و وەگەرد گشت سەختی و گیچەڵیگ، پارچەیلیان دۊر لە تیماری کەفن.
یەکیگ لە کەسایەتیەیل ناو روومانەگە، وەناو پرگە، شیوەی شیتیگ نشان دەێد، و جاروباریش ئەو پرگەی شیتە، جۊر کابرایگ دانا دەرکەفێد، ک دوو پشی بۊنەسە یاوەری، هەنای ئەو ژنەیلەگ رخیان لە فریشتەی قسمەت چوود، پەنا وەپی بەن، و دەر ماڵەگەی کوتن، تا پرگە چشتیگ ئەرایان بخوەنێدە بان ماڵەگە، و ئەویش سڵای پشیەیلی کەێد، و لە میەو پشیەیلە رەسێدەو، ئیجا وەپیان ئۊشێد چە بکەن.
چەن رووژیگ وەرجە بارکردن کوردەیل فەیلی لە بەغداد و عراق وەگشتی، پرگە چیادە ناو ماڵەیل ناسیارەیلی لە کورد فەیلی، و نوقڵانەی بەدبەختییگ وەپیان دیاد، و قسەیل رخبەریگ ئەرا چارەنۊسیان نشان دیاد.
شیوەی پرگە و کەسایەتیە ناجیگرەگەی، جۊر نشانەی جیوازیگ لەناو ئی روومانە دەرکەفێد، ک هەمیشە ئەو خیزانەیل کورد فەیلیە، پەنا وەی کابرای نە شیت و نە دانا دیان، چۊنکە هەمیشە چارەنۊسیان هالەبان ئاو و ئاگر.
یەکیگ لە کەسایەتیەیل ئی روومانە، رەسیە کارکردن لە بارهەڵگردن وەبان کووڵی لە بازاڕەیل شۆرجە، و کەم کەم لە کار بازرگانی رەسیەو، و چۊنکە دەسپاک و زڕنگ بۊی، رەسیە کار خاسیگ وبۊیە بازرگان دەوڵەمەنیگ، و ماڵ گەپیگ لە ناوچەی جەمیلە سەن.
لە مەوقەی باربارەگە، خوەی لەناو یەکەمین ئەو کەسەیلە بۊی، ک دەسنریا بان پۊلەگەی لە بانک، و هەمیش دەسنریا بان ماڵەگەی، و هەر وە دڵنگ وەریان، خوەی و خیزانەگەی لەناو بیاوان و کۊیەیلەی ناوبەین عراق و ئیران مەرقەز کریان، وە مەرجیگ رۊی وەرەو عراق نەکەن.
ژن ئەو کابرا، تۊنەست بڕی پۊل و تەڵا بوەسیدە پشت خوەی، و هەنای رەسینە ئیران ئەو داراییە لەناو شەۊیەگەی درارێد، و رەسێدە داد خیزانەگەی، و دووارە ئەو پیاوە لە ئیلام بوودە خاوەن کاروبار، و کارەیل نوویگ لەناو شار ئیلام دروس کرد.
یەکیگ لە کوڕەیل ئەو پیاو دەوڵەمەنە، باس ئەو خەفەتە کەێد ک لە شار ئیلام وەخوەی دۊنێد، ک هەنەکی وە زوانەگەی کەن، گوایە قسەیل عەرەوی لەناوی هەس، و خوەیان لە هۊریان چوود ک قسەی فارسی لەناو زوانیان هەس.
لەی باوەتە، نۊسەر روومانەگە، خوازێد ئەو خاڵەیل فرە گرنگە نشان بەێد، ک چۊین زاراوەی فەیلی کەفێدە وەر تاویان ناو ئەو نەتەوەیلە، ک تەرفتۊن مەردم و زوان و کەلتوور کورد فەیلی کەن.
حەورا نداوی، نۊسەر روومان قسمەت، لە ساڵ ١٩٨٤ لە باوگیگ عەرەو و داڵگیگ کورد فەیلی لە بەغداد لەداڵگبۊیە، خیزانەگەی دۊیای راپەڕین ١٩٩١ لە عراق، رۊی وەرەو دانیمارک کرد. حەورا دۊیەت ئەیاد بونیانە ک وەرپرس یانەی وەرزشی شورتە بۊی، و نەشئەت ئەکرەم بازیگەر وەرین هەڵبژاردەی تووپان عراق شۊی حەوراس، و ئیسە لە لەندەن جیگرە.
لە باسکردن کوڵیگ لەلایەن ئاژانس شەفەق نیوز وەگەرد حەورا نداوی نۊسەر روومان (قسمەت) وت: خیزان داڵگم لە هەشتایلە گشتیان وەرەو ئیران باریان کریا، وەلی خوەم دۊر لە عراق گەورە بۊیمە، و هەرچە هالە ناخ و هۊرمانم لە باوەت کورد فەیلی خوەی لە وەسەرهاتی داڵگمە، و خوەمیش سەردان ئیلام کردم، و وەگەرد خەڵکەگە ک لە عراق باریان کریاگە قسە کردمە.
حەورا نداوی، لە ساڵ ١٩٨٤ لە باوگیگ عەرەو و داڵگیگ کورد فەیلی لە بەغداد لەداڵگبۊیە، خیزانەگەی دۊیای راپەڕین ١٩٩١ لە عراق، رۊی وەرەو دانیمارک کرد. حەورا دۊیەت ئەیاد بونیانە ک وەرپرس یانەی وەرزشی شورتە بۊی، و نەشئەت ئەکرەم بازیگەر وەرین هەڵبسادەی تووپان عراق شۊی حەوراس، و ئیسە لە لەندەن جیگرە.
لە باسکردن کوڵیگ لەلایەن ئاژانس شەفەق نیوز وەگەرد حەورا نداوی نۊسەر روومان (قسمەت) وت: خیزان داڵگم لە هەشتایلە گشتیان وەرەو ئیران باریان کریا، وەلی خوەم دۊر لە عراق گەورە بۊیمە، و هەرچە هالە ناخ و هۊرمانم لە باوەت کورد فەیلی خوەی لە وەسەرهاتی داڵگمە، و خوەمیش سەردان ئیلام کردم، و وەگەرد خەڵکەگە ک باریان کریاگە قسە کردمە.
