عراق شارستانیەت و دارستان بیدەنگ
وە درویژایی ساڵەیل، پەیوەندییەیل ناوەین دەسەڵاتەیل و گەل، لە جویراجویر چینەیل لە خوار ئاست خوازیاگە، وەشیوەیگ کە نیتوەنیمن وە هیمایگ سەرکەفتن بیەیمنەی قەڵەم، دەسەڵاتەیل وەڕاسیەو پایەی ناسانن و پیشکەشکردن بەرنامەی گونجیاییگ ئەرا چالاکوانانە سیاسیەیل و دەسەڵاتدارەیل، لەبان ئەو ئومیدەیل ئیمە، دوینیمن کە جویلەی مەدەنی لە عراق دووارە ری خوەی پەیا کەێد، وەلێ ئی چینە واتەیل نوویگ خوازێد وەپی پەڵپەیل مەردم لە بنەمای ئەو وڵاتەیلە پیشکەش بکەێد.
هەنای ئی نەوە رینمایی وەشیوەیگ گونجیاگ نیەوەێد، ئەوەسە کە ئەو جیاوازیەیل ئامانجدارە نیەفامێد کە هاتێ بوودە بنەمای بەشداریکردن لە بیناکردن.
لەیرا ئی پرسیارە دیار دەێد: چ زەرەدیگ لە پشت وەپشتگووشخستن ئی جیاوازیەیل ئامانجدارە لە ژیان سیاسی و کۆمەڵایەتی عراق دەرچگ؟، و چ ریکاریگ ئەرا قەرەبووکردن کاریگەری بەدی هەس؟، و ئەرا زانیاری پۆست سیاسی تەنیا زانستن سیاسی نییە، بەڵکم فامستن قویلیگ ئەرا هەمەڕەنگی کلتووری و کۆمەڵایەتی خوازێد.
ئەگەر بنووڕیمنە ئەوە کە دەنگ هاوڵاتیی ئاسایی لە بەغداد -ئەرا نموونە- نیەشنەویەێد، و هویر و رەفتارەیل سیاسی لە بنەمای فرەیی و کەمی دروس کریەێد، کە ئەرا نموونە ئی کەشوهەوا نیگەرانی و رخیگ ناوەین هاوڵاتیەیل وڵاتیگ جویر عراق کە جویراجویر نەتەوە و بنچینەیل هاناوی، راسیەگە نشان دەێد کە ئی ژینگە کە دەنگ خەڵکەگە لەناوی وەگووش نیەڕەسێد، مینێدە دارسانیگ لەناوی دەنگ باڵدنەیل نیەشنەوەیەێد، کە ژینگەیگە نەک تەنیا بیزار کەێد وەلێ رخبەریشە.
ئەرا نموونە، یۆنان، وە خاک شارستانیەت و فەلسەفەی خوەرئاوا ناسیاس، ئمڕوو داد لەدەس ئەوە کەێد کە گەورەترین قەرزارە لەناو یەکێتی ئەوروپا، و تەنیا ئەوە وەپی کریا کە خوەی لە قەیرانەیل ئابووری و کۆمەڵایەتی زیاتر وە قەرزکردن دویرەو بخەێد، ئی نموونە ئەو میژوو شارستانی مەزنە خەێدە هویرمان کە بتوەنێد لەڕوی قەیران بووسێد، ئەگەر سیاسەتە راسەیل و پلانسازی پووڕیاگ بخەێدە پێشتکووش.
وەداخەو رەفتارەیل بەشیگ لە وەرپرسەیل وڵات دەوڵەمەن ئیمە، لەبان گشت دەسپیچگەیلیش، شیوەی شارستانیەت و نیشتمانپەروەری نشان نیەن، بەڵکم تونەڕەوی و کوینەپەرەسی، و گەندەڵی نشان دەن، و هەمیشە ئی کیچەڵە رەهەندیگ کلتووری دیرێد، چارەسەرکردنیگ راسی خوازێد.
