شێعر کوردی ده ئیلام، بییه‌سه پېشته‌وانه‌ی شۆناس و هوویه‌ت‌خوازی
شه‌فه‌ق نیوز- زاهر سارایی، لە سەرا وەرد دو کار ناسریا، دەنگ گڕ و شێعر حه‌ماسی و جه‌نگی خوەنینه‌یله‌ێ ده لە رادیو کوردی ئیلام، یه‌کم چشتێگە ک لە زاهر ها دە ویرمان وەختێ ک شێعر (ئەو بڵووزەی ئاگرە دەو وەر تەنگە، ئویشێ مەردم داجمن وەخت جەنگە) ئوو وازیێ وەرد وشەیلە (داجمن وریا ببن، ئاوا نەبن) دژنەفتیمن، شێعرێ ک کەفتە سەر زوان گشتێ، گشت کەسەیلێ ک دەو هەنسای بومباران و هێڕش ئەرتش بەعس سەددامییە ک لە زەمین و هەوا، ئاگر دڕشانە مل وڵات و سەر و تەپ لەیان شێویابی، تام وسیان و ڕاوسیان ددا ئوو باوجی تامێ تازەتریش ددا، تامێ وە چەشەی شێعر و غەزەڵ عەروزی چوون تا ئەومە گشت شێعرەیلە، دە ئیلام، هە تام توڕە و مه‌سنەوی هجایی ددان.
ئمجا دوێیم جار؛ شێعرێ تر لەێ کەفتە نام‌دەمان، شێعرێ ک مەین و مناێ خەفتن و کەفتن دکرد و هەمجا سروودێ ک ئامووزش و پەروورش کردەێ وە وەڵوەڵەی زوان زاڕوو مەدرسەیلە (خوەر ئەڵات و لیسک زەڕین داڕشان)، ئی سروودە چوونە پەخش کریا دە وڵات ک (لیسک زەڕین)ەگەی بی وە نام کووکتاو شێعرێ لە ئوستاد موحەمەد جەلیل بەهادری.
ئمجا، زاهر بی وە دەس‌دە‌ناو مەراسم خوڵامڕزا ئەرکووازی و کتاوەی ئەوی ک سێیم هشارە وەلێ یەکم کار زانستی دە بان شێعر ئی شاعر و عارف گەورای ئیلامییە بی، شاعرێ ک نامێ وەرد موناجات‌نامەی و دەرد دڵ وەرد ئێمام عەلی، گرێ خواردگە، هاتە دەر و چەن جار و چەن جوور بڵاوەو بی.
شێعر (هیچ بێ‌هچان) ک لە پەشێویایی وڵاتێ تەم و تووز گرتگ، دناڵان، چوون دە دەورانی ئەڵوەسریاگە ک وڵات، پڕ بییە لە گەرتە‌چۆچان و رێزگەردەیل و ئمجا ژاری و هەژاری و لەولاویش چوون ئەڕا یەکم جار بی ک شەواچەیل مەجازی کەفتە دەس مەردم، ئی هنە برد فرەیێگ ئەڕا ئی شێعرەو ناسانن کاک زاهر هاورد.
چالاکی و ناین وبلاگ و کاناڵ شێعر کوردی و ئمجا بەشداری دە چەرخانن جەڵەسەیل و هەمایشەیل شێعر ئرشاد و حەوزەی هونەری و . . . ئەیانە گشتێ بینە کوومەێ دەلیل تا سارایی، ببێگە نامێ ناسریاگ دە شێعر کوردی ئیلامی.
ها یە ک لە یەو لا دخوەننەی دەمتەقەیێگە دە نامەین ئیمە و کاک زاهر ک دە پەنجا ساڵان و بازنشەستگی لە موعەلمی، بڵاوگەێ ناگە وە نام (زانا) و داکاسیاگە دە بن ماڵ ماڵگەێ شێعر و بڵاوگه‌ێ کوردییه‌گه‌ێ.
-کاک زاهر، خوه‌ش هاتیته، دۆمای چه‌ن ساڵ ئامووژکاری، یەمە وەرد ئی بازنشەستەگییە چە دکەێ؟
:ئایمەیل فەرهەنگی مەرگ نەدیرن، بازنشەستگی خۆ هیچ نییە، بازنشەستەگی ئەڕا م رەنگێ، وه مانای دە بن ماڵ نیشتن نییە، خاپوورەکەریش نییم، شاعر مانا، منێگە باڵندەیێگ ک لە قەفەس ئەڵفڕێ، فڕ دگرێ وەر ئەو خوەێ، خود خود خوەێ، ده ئی رووژگارە پێشت ئەڵنەگرتمە خۆ هیچ، دڵ دامە وەو کارەیلە ک دڵبقرچمن، دیرم وبڵاگ نویسییەگەم دکەم، سەرەوەرەی کاناڵ دەروەچ دکەم، دە نام جەرخەیل ئەدەبی چالاکی دکەم دوفێشتر (کانوون کوردی هانا)، دە ئەڵگرتن تاکمە سمینارێ بەشداری دکەم ئوو بەرپرس بڵاوگەێ زانا ک هن خوەمە، هەم هەسم ئوو فرەتر هیردەو بیمە دە مل خزمەت کردن وە ئەوانەی ک دخوازن کتاو کوردی چاپ بکەن.
-لە کەێیەو وەرد ئەدەبیات ئاشنا بیت؟ ئوو چوونێ بی؟ ک هاتیته نام دنیاێ شێعر و شاعری؟
:م هە لە زاڕووییەو دڵدادەی شێعر و ئەدەبیات بیم و بانترین نومرەیلەمیش دە ئەدەبیات دگرتم. جگێ تر جڕەک و نوونمامەو ک بیم، شێعر شێعرێگیش وە کوردی دوتم و بنەماڵە و قاوم و کارە، گشتێ وە کەسێ دناسینەم ک خاون زەوقم و (شاعر بووچکەڵە)یێگم.
-لە کێیەو دەس کردیتە ژیان شاعرانەتەو؟
:وەختێ ئەڕا دەرس خوەنین چگمە کرماشان، دش کردمە دنیای شێعر و شاعری و هەپ و هەوڵم، گشتێ بی وە یە ک چە بکەم؟ ک ببمە شاعر راسکانیێ.
ئەڵەم دە ناوەێ سی و سێ چوار ساڵ وەر ژە یە بی ک په‌سا ئەنجومەن شێعر ئیلام، جگە جگە سەقام دگرت، ئیمەیش جوور بڕێ دنووڕستیمنە دەم کەسەیلێ جوور (جەبار کاکائی) و وەر ئەو نوا دچگیمن و ئیجوورە زیق و باڵەیلێ، ئی کوڵە‌ێ شێعرە کرد وە ماوای خاسێ ئەڕا پەلام نووشاعرەیل و رەوز کردن نوونمامەیل شێعر دە ئیلام.
خاسە بزانن ئەومە گشتێ شێعر فارسی دوتیمن و فرەتر دە بان غەزەڵ و مەسنەوی، زەوقمان دچەکیا، تاکمە گلەیگیش شێعر نیمایی و سپێ دە ئێوارە شێعرەیلە دخوەنریا ک م خوەم بەش فرەیێگ دە ئی دو جوورە شێعرە نەداشتمە و نەدیرم.
- یانێ کەسێ شێعر کوردی نەدوت؟
:دوتن، بڕێ بین هە شێعر کوردی دوتن، باوجی جوولەی ک بی وە شوون جمێشت نئوکڵاسیک فارسی ک ئەومە تازە باوەو بی دە ئێران، دە ئیلامیش باوەو بی.
جگڵە‌جگڵە ئەوانە ک شێعر فارسی دئەڵوەسین، دە کەش فارسی وتنە، دەس کردن وە شێعر کوردی ئەڵوەسینیش هەرچەن ک یەمە وە جیێ رەسیمنە ک دبێ بویشیمن هیچ شاعرێ دە ئیلام نییە ک چەن گلە شێعر کوردی نەوت‌بی.
تا ئەورە ک ها ویرم، چمان سی و چوار ساڵ وەر ژە یە بی ک شێعرە دیارییەێ خوەم وتم:
(گوڵ دە نوو هاتەو وە باخان، باخەوان خەفتن بەسە)
ک هە ئەومەیش فرە گرت ئەڕام.
خاس ک بنووڕن دبیین ک دە ئی شێعرە، نووخوازییەیل فرەیێگ کردم ک دە ئیلام ئەوسا، کارێ تازە هساو دبی، ئەڕا نموونە وە کیشەی عەرووزی شێعر وتم، ئوو ئارایە و سەنایع و شگردەیل فرەیێگ بردمە کار.
یە سەرەتای شێعر نئوکڵاسیک کوردی بی دە ئیلام ک م چۆچشتێ بیم وە چەق و ترووسکەیل نوایینگ ئی کارە و نواڕۆوی من و رەفێقەیلێ تر ک وەێ فرم تازە دەس کردیمنە تایا یە بی ک وە زامەت و وەخت ناینەیل فرە، دخواستیمن ک نوونمامەیل شێعر ئیلام بکیشیمنە شوون خوەمان.
پووڕانن کیشەی عەرووزی وەرد شێعر و زوان کوردی خوەمان، ئەڕا خوەمانیش کار تازە و سەختێ بی، دمناسە دەسی کردن ئەسپێگ لەچەر ک هە دشیپان و دئەڵگەرتەت و دکوتایەتە زەمین.
-ئەڕا چە؟
خۆ دیارە، زوان کوردی و شێعر کوردی دە زەین ئیمە و دە چەم وڵات گشتێ، هووکارەی کیشەی هجایی بی و ددیمن ک جیاوازی فرەیێگ ها دە نامنی کیشەیل هجایی و عەرووزی و پووڕانن ئی هجایەیلە وەرد قاڵبەیل عەرووزی، وە راسی لە کێوە کنین سەخترەک بی هەرچەن ک ئیمە چمان پەسەی کەوشێ ئاسنین ئەڵکیشایمن و ئی رێگەێ نخن و کوچ و کڵوومینە هامارەو کردیمن و رامێ کردیمن تا بتوانیمن وە بەش خوەمان ئی سەر ئاسوو نووییە بدەیمنە نیشان رێوارەیل نووێ ک تازە پا دنان دە ئی رێیە.
- چ کارەیلێ کردن؟ ئەر بخوازی دیاری تر بویشی؟
:هەر چێ چگیمنە نواتر فرەتر زاڵەو بیمن دە مل قاڵبەیلە و تەجروبەیل نووترێ هاوردیمنە دەس ک خوەیان بینە سەرمەخشێ ئەڕا بغەیڕان.
ئی دەرسەیلە ک دە ئی رێیە ئەودگرتیمن دبی وە چین خەیرێ ک بتوانیمن چۆچشتی قەواعدێ بچەکنیمن و بڕێ لە کیشەیل عەرووز فارسییش بگوڕنیمن، ئمجا ئی لڕاننەیلە خوەێ دبی وە هووێ ک گشتێ جوورێ تر بنووڕن وە شێعر نئوکڵاسیک کوردی ک دمناسە کیەنیئاوێ ک پەسا وە نزە‌نزەوە دتووقیا و باریکەرێ‌یێ ئەڕا خوەێ دچەکان و هە دچگ وەر ئەو نوا و نواتر.
ئی دەروەچەیل تازە خوەێ دنا دە ملمان ک زانستە و نەزانستە وشەیلێ تازە و تەرکیبەیلێ تازەتر بیاریمنە نام شێعرەیلەگەمان و ئی دەسکەفتەیل بان ئەڵ بانە بی وە ژێرخانێ ئەڕا یە ک یەمە هەر کەسێ ک زوان وە شێعر کوردی گوشنێ، بوێرێ ک خوه‌ییش دەرانەیلێ تر بچەکنی و لە شوون ئاسووەیلێ تازەتر بگەردێ ئەڕا خوەێ.
- یانێ تو دویشی ک ئیلام نوادار شێعر عەرووزی وتنە؟
: وەر ژە ئنقڵاب، پەنجا ساڵ پێشیش دە کرماشان، گەورایلێ جوور (پەرتەو کرماشانی) ، هەم وە غەزەڵ و هەم دوبەیتی وە کیشەی عەرووزی شێعر وتنە، کلگ کیشانە و رێ دانەسە نیشان، باوجی ئەوان تەک چێهره‌یلێ بینە و تەنیا دەنگەیلێ ک نەبینەسە جمێشت و جوولە و نەدبێ بویشیمن ئەوسا یا ئێسا، بینەسە بڕ گەپێگ و جمەیان دیاێ و شوون‌بڕ نیین و دریژە دیرێ، لە لای منەوە شێعر نئوکلاسیک کوردی لە ئیلام، وە چەواشەێ کرماشان، جمەێ دیاێ و ئەوساییش فرەتر لە یەمە، هەرچەن ک ئی دو جوولە ک لە کرماشان و لە ئیلام کەفتنەسە رێ، دە دوئاوانێ یەکەو گرتنە و بینەسە گڵاڵێگ و لافاوێ خستنەسە رێ ک دتوانن کەشتی شێعر کوردی وەر ئەو لێوارەیلێ پیەن و وڵا و واش و پڕ لە لرقە و ورشە بڕەسنێ.
-ئایا یە گشت تایبەتمەندی شێعر کاک زاهره؟
:نە، م دە شێعر هجاییش تەپ کوتامە و توانستمە کارەیل تازەتر و وەر چەم گرێ بکەم و دە نام ژمارەی هجایلە و قاڵبەیلە دەس ببەم ک دە دیاریترین کارم، ئی چشتە زق‌ترە، شێعرێ ک وەێ سەرەتا وتمەسەێ:
دنیا تەمەو دنیا تووز، دنیا گەرتەچووچانە
کەسێ کەسێ نیەناسێ، گشتێ دەم‌ئەڵپێچانە
دخوازم یە بویشم ک م یەکجارەکی واز لە شێعر هجایی نەهاوردمە و ویر لەێ نه‌بڕیمە.
-جگێ لە شێعر کڵاسیک کوردی ئەڕامان بویش
: کەش ئەڵ کەش شێعر نئوکلاسیک و هام‌هناز وەردێ، شێعر سوننەتی کوردی هەم وە رێ خوەێ چگە و کەسەیلێ جوور مەرحوومەیل عەلی ئەسغەر عەباسی ئارام، ولی موحەمەد ئومیدی، حشمەت مەنسووری ئوو دوکتور ئێرج خاڵسی ک ئەوی شێعرەیل مودڕن و پێشکەفتگێگیش داشتگە.
-شێعر زاهر سارایی چە؟
:گشت هووڵ و وڕینەێ م هە یە بییە ک دە شێعرەیلەم هە خوەم ببم و بەس. وەختێ بخوازی هە خوەت بمینی، شێعرەیلەتیش حاڵ و هەواێ خوەیان دیرن و بغەیرانیش دتوانن دەو لاێ کەلیمه‌یلە‌یش خوەت و ویر و رایەت ببینن. م یە ئەڕا خوەم کردمە وە پاوەنەی خوەم ک دە لاێ وشەیلێ ک کوردیاتی خەس و ساقن، وشەیلێ تریش ببمە کار تا بەس و پەیوەنم وەرد موخاتەبەیلە‌م نەبڕم تا وەردەنگەیلەم و وەردەمەیلەم خاس لەم ئەوبڕەسن ک چە وتمە یا دخوازم بویشم، بەشکەم رێگەێ دە نام‌ڕاس ئەڵوژنم. هە وەێ خاترەسە ک دە شێعرەیلەم دبینن ک لە کەلیمەیل نادیار و لێخن کردن قسەیلەم وایمە. دە هەر جیێگیش ک دیمە وەگەرەکە وشەسازی بکەم، وە بەش خوەم کردمە. هادەێ ئەڕا یەسە ک دە ئی دۆمادۆما ک بڕێ دوبەیتی وتمە، زوانم لە ئەومە فرە رەوان‌ترەو کردمە.
-ئەڕا؟
:خۆ ئی زوانە ک رەوانترە، زوانێگە ک راسکانی‌ترەکە، ئیمە خوەمان لە گشتێ خاستر دزانیمن ک زوان ئیمە پێشتەوانەێ گەپێ وە نام ئامووزێشت نەدیرێ، وەێ خاترە بایەد ئیمە وە خاتر قسەیل قووڵ قووڵ، کارێ نەکەیمن ک وەردەنگەیلەمان لە کیسمان بچن، یەیش بویشم ک م نەهیشتمە ک زوان سادەم، شان و شەوکەت خوەێ لە دەس بدەێگ و قەشمەجاڕ وە چەم بیاێگ چوون دزانم ک چەنە مەچیرێ ها دە نامەین زوان سادە و زوان قەشمەر.
-دە لا بار ناوەڕووک چە؟
: بێ ژە لاخت زوان، بڕێ لە شۆناسەیل شێعرەیلەم، نام و نامتووک شێعرەیلەمن، هە یە ک قسەی دڵ خوەم و قسەی دڵ مەردم دویشم، لەێ باوەتەوە هادەێ بپووڕێ ئەر م بویشم ک شاعرێگم مەزموون‌خواز، نامتووکێ ک ددەنە نیشان چ هیر و ویرێ، چ دڵەقرچییەیل و چ دڵەڕقەیلێ، چ هەستێ ها دە ناخم و دە نام دڵم، چشتەیلێ ک تا بن دنان تامێیان چەشیمە و لە قوڕن دڵم ئەڵسن.
لەو لاویش، مووسیقیدار بیین و دەمپووڕ بیین و خوەش‌ئاهەنگی شێعرەیله‌میش، لە کەڵکەڵەیلەم بینە و ئەڕا یەسە ئەر دبینن ک کەلیمەیلە دە شێعرەیلەم جوورێ چنریانە ک وەردەنگەیلە دکیشن وەر ئەو خوەیان و گووش‌نەوازن و دڵخواز، ئەیانە قسەێ خوەم نیین، قسەیل ئیلامییەێلێگن ک دە کۆچە و خیاوان دتەقن وەمە و ئوو وەر ئەو پیریم دیان.
-ئاڵێشت و گوڕێشتێ ک دە ئی ناوە وە مل شێعر کوردی خوارین هاتگە، دە لای تو چوون بییە؟
:ئەر خاس هیردەو ببیمن ئەڵە شێعرەیلێ ک دە شەواچەیلە دە فەزاێ مەجازی کل دکرن، یان بنووڕیمن وە کووکتاوەیل شێعرێ ک بڵاوەو دبن، دتوانیمن بویشیمن ک شێعر کوردی، وە یەک شەو رێ سەد ساڵە گرتگەسە وەر، دە شێعر کڵاسیک شێعرەیلەی وەلیمحە‌مەد، ئارام، ئوو دوکتور خاڵسی، نیشتنەسە دڵ وڵات، دە شێعر کڵاسیک و شێعر نوو کوردییش گام و پەڵتافه‌یل فرەیێگ ئەڵگیریاگە هەم دە ئیلام، هەم دە کرماشان و هەم دە لەکستان، کتاوەیل فرە خاسێگیش دەرهاتگەسە دەر.
ده نام جەرخه‌یل شاعرانەی کوردی دە لا خوار کوردستانات، شاعره‌یل فره‌یێگ شێعر نووکلاسیک و شێعر نوو وتنه، که‌سەیلێ جوور حەبیب بەخشوودە، فەرهاد شامورادیان، ئێرج خاڵسی، مسته‌فا به‌یگی (رودوس فەیلی)، موحەمەد روستەم‌پوور، عەلیموحەمەد ئەرسەڵانی، خوسرەو خوسرەوی‌پوور، سومەیە مێهری، حوسەین شەکەربەیگی، موحەمەدڕزا رەشیدی، عزەت اللە پەروەن، موحەمەد نساری مورادی، عەلیڕزا خانی، ئومید زاهری، روح اللە بانقلانی، زەهرا رەشیدی، مەهدی ئەحمەدی‌خوا، سەعید عبادەتیان، رزا مەوزوونی، جەلیل ئاهەنگه‌رنژاد، قاسم ئەرژەنگ، عەلی ئوڵفەتی، بابەک دەوڵەتی، سامان بەختیاری و بڕێ تر لە شاعرەیلە نازارەیلەمان ک ئێسە نامێیان دە ویرم نییە و عوزورخوازی دکەم ئەر که‌سێ ماگە ک نامێ نەهاوردمە، ئەیانە کتاو شێعرەیل بهەرزێ وە کوردی نووساننە ک بڵاوەو بییە.
-خوەت چە؟ برا
:م خوه‌میش دو کتاو شێعر کوردی دیرم ک دخوازم وەی زۆوەیلە چاپێیان بکەم، دوان وە نام (دوبەیتییەیلە کوردیەگەم) ئوو (هۆچ بێ‌هچان) ک غەزەڵ و شێعرەیل ترەکمە.
شاعرەیلێ تریش هەسن ک دە هە شەواچەیل مەجازی فرە شێعر لەێیان بڵاوەو بییە باوجی تا ئێسە کتاو شێعرێ وە کوردی چاپ نەکردنە، کەسەیلێ جوور عەلیموحەمەد موحەمەدی، داریووش هێمەتی، نوورمراد رزایی، موحەمەدعەلی قاسمی، حەیدەر ئەسەدی، نێعمەت اللە داودیان، حه‌یدەرعەلی شەفیعی، کیوومەرس مورادی مێهر، نەبی ئەحمەدی، موحەمەد پیرانی، نادر جابری، بێهزاد همیالی، قودرەت مەلکی، نەسرین باوەندپوور، یەڵدا نیکووسرێشت و گشت ئەندامەیل (کانوون کوردی هانا) و فرە لە شاعرەیل تر ئیلامی و کرماشانی و لەکستانی.
ئی شێعرەیلە و شێعرەیلێ تر، نیشان‌دەر یەنە ک نوای رێ شێعر کوردی خوارینیش وەر ئەو رووژناسە.
دە ئی ئەسەرەیلە، جوورێ زەین و زوان دە شێعر کوردی لڕیاگە ک م هامە سەر ئی بیر و بیڕگە ک دە هیچ جیێ لە کوردستانات مانا، شێعر نووکڵاسیک ئێقەرە رەوز نەکردگە و ئێقە باڵا نەڕواکانگە.
-رەسین وە زوانێگ نامجی، دە رای تو چۆنە؟
:لە منەو، نەدتوانیمن کوت بکەیمن لە وڵات ک گشتێ زوان داڵگی و زگماگی خوەیان و هووزەگەیان بننە لا و وە زوانێگێ نامجی قسە بکەن، چوون ئیمە ئەسپاو و ئەساس و ئەفزار ئی کارە نەدیریمن، مەر یە ک خوەێ وە خوەێ، خوەێ بیاێگە دی.
لە لای تریشەو جیاوازی دە نامەین بنزارەیل کوردی دە ئیلام و کرماشان فرە نییە و دە شێعر و ئەدەبیاتیش ئی بنزارەیلە وە یەکتری، نزیکترەو بینە.
لەکی، ئمجا خوەێ بنزارێ لە ئەیانە نییە، خوەێ بن‌زوانێگە وە جیا. خوەزەو بنزارەیل جیاجیاێ ئی لقە لە زوان کوردی، خوەیان وە یەکتری نزیکترەو بکەن تا وە زوان ئەدەبی و شێعریێگ تر دە بن‌زوان لەکی بڕەسن.
-ئەنی نەسر و دەق‌نویسەیلە چە؟
:نەسر کوردی خوارینیش جگڵە‌جگڵە، هەرچەن دێر و دێرنگ، یەمە دخوازێ رێ خوەێ بکەێگە دی. راسە ک لەێ باوەتە فرەمان ماگە باوجی هێمێدارم ک قەڵەم وە دەسەیل، فرەتر لە یە بنووسنن و ئێقە بنووسرێ ک گەن و خاس و ژێر و بان نەسر گشتێ بکەفێگە وەر چەم و ئاخرێ سەرمەخشەیلێ خاس دیاری بکرێ‌وە.
وە بان ئی هەمگەوە، ئەڵەم، هادەێ بتوانیمن دە نه‌سر کوردی خوارین وە نەسرێ نامجی بڕەسیمن چوون نه‌سر قاعدەئەڵگرترە تا شێعر.
وە داخەوە، شاعرەیل و نویسەرەیلەمان دە کرماشان و ئیلام، جیاجیا و جوور جەزیرەیلێ جیا لە یەکترەکی کار دکەن و ئەگەریش یەکا بگرن، ئێقەرە من‌من دکەن ک دبێگە هەر کەس ئەڕا خوەێ، جوورێ ک هەر کەس وە راس هە پامل قسەگەێ خوەێ دبێ و دخوازێ وە قسە مل وڵات بنەمنێ جوورێ ک بایەد بویشیمن زوان مێعار و نامجی ئەڕا ئیمە چۆچشتێ خیاڵاوی بیینە و خاو و خیاڵێگە ئەڕا خوەێ.
-یانێ دی هیچ؟
:نە باوە، کار و کار و کار، وە جی قسەیل قەوین‌قەوین خاسترە ک کار بکەیمن. ئەڕا ئی کارە وەگەرەکە ک سەرمەخشەیلە بکەفەنە دەر و یە هە وە نووسانن بان ئەڵ بان و فرە فرە دکەفێگە دەس و بەس.
-بانان شێعر کوردی، چۆن دبینیت؟
: ئایەندەی شێعر کوردی کەفتگە وە یە ک وڵاتوەندەیل کورد بخوازن چەنێ وه‌رد زاڕووەیلەیان وە کوردی قسە بکەن و ئی زوانە چەنێ دە نامێیان هەواخواز داشتووبێ ک ئێسە و دە ئەێت ئیمە، بەختەوەرانە فرە جی وازەو کردگە و جیگەی شانازی و هێمێداری دیرێ. یەیش بویشم ک ئەر وەێ لاوە بنووڕیمن وەێ، دپووڕێ بویشیمن ک یە شێعر کوردییە ک بییە وە دەسئێچگانێ ئەڕا یە ک نمام و نوونمامەیلەگە ئەڵگەردنەو ئوو وەر ئەو زوان باوانی خوەیان گل بخوەن و چۆچشتێ، زوان بییەسە پێشتەوانەی بڕ و بتاوێ ئەڕا هوویەت‌خوازی ئەڕا گشتێ، دوفێشتر نمامترەیلە.
-چەنێ وەگەرد کوردەیل فەیلی عراق، ئاشنائی دیری؟
:وەرد ئەوان لە لا ساوقییەیلێ ک کریانە دەر لە عراق و کەفتنە ئیلام، ئاشنا بیم. بێ‌ژە ئەوە دە دانیشتنەوەیلێ ک وەردێیان داشتمە، جوور نیشتنەوەیێگ ک دە هەولێر نریا، ک نزیکەی نوزدە ساڵ وەر ژە یە نریا، جگێگیش وە شەواچەیل مەجازی و فایلەیل دەنگ و رەنگێ ک دنرێ، ئوو دووسایەتی وەرد بڕێ تر لەیان ک دە ئێرانیش ژیانە جوور کاک عەلی حسەین فەیلی، ک فرە رەفێقی داشتمە وەردێ هەر چەن یە خەیلێگە لە نزیکەو نەدیمەسەێ. وەرد کاک موحسن بەنی‌وەیس ک نویسەر وەکارێگە دە عراق، لفت و گوفت داشتمە. ئاخینمە ک ئیمە فرە وەرد یەکتری دوفێشتر ئەڕا کارەیل فەرهەنگی و ئەدەبی هام‌و‌شووێ نه‌دیریمن و م رەنگێ، وە راسی نەدزانم ک ئەو برا و خوەشکەیله لە لا شێعر و هونەر هان ئەو چە و چە دکەن. شێعر فرەیێگ لەیان نەژنەفتمە، ئەوانە‌یش ک ژنەفتمە دە وەر ئەو وەر شێعر کوردی ئیلام و کرماشان، فرە هانە خوارتر ک یە هادەێ وەر ژە هەر چشتێ وە بێ‌خەوەری م لە ئەوان و شێعر و شاعری ئەوان ئەڵگەردێ.
-بن‌قسەگەمان، قسەی دڵ کاک زاهر چەسە؟
: ئاخین و داخین م ک لە قوڕن دڵم هێز دگرێ ئەڕا هووز کوردی فەیلی خوەمانە دە عراق ک ئەڕا چە؟ وەرد ئیمە دانیشتنەوە نەنانە و هاتن چگنه‌یلێ ئەڕا مەنین زوان و هونەر خوەمان نەداشتیمنە و نەدزانم ک ئەڕا دەس‌دە‌ناوەیل کورد فەیلی دە عراق وڕینەێ کار فەرهەنگی وە زوان کوردی نەدیرن یا نەدخوازن ک بداشتووبن تا وە زوور ئەوان ئیمە پامان وە لای یەکتری پاگوشە بکرێگ. م وەێجوورە دبینم ک کورد فەیلی دە فرە چشتەیل زوانی و مەزهەبی هە جوور خوەمانە و وەێ خاترە پەیوەندی گرتنمان وەرد یەک راحەت‌ترە، ئەگەر گەورایل کورد فەیلی جگێ بخوازن ئی هامشوو فەرهەنگییە باوەو دبێ، یەیش راسە ک ئیمە خوەمانیش گامێ دیاری دە ئی چەنی‌‌چەن ساڵە ئەڵنەگرتیمنە و ئیمەیش وە بەش خوەمان، دە ئی کەم‌و‌کوڵی ناینە تاوان‌کاریمن.
-دۆمای ئی وت‌ووێژە لە کتاو چاپ کریاگەێلەت، بویش ئەڕامان.
:بێ‌ژە ئەو دو کووکتاوە ک وتم و ها وە دەسمەوە، وە خزمەتتان بویشم، یەکێ لە دیاریترین کتاوەیلەم دیوان (خوڵامڕزا خان ئەرکووازی)یە ک گشت شێعرەیلە‌ێ وەرد شەرح و شرۆفەیلێ ک م وتمە ها دە نامێ.
دیوان (عەلی ئەسغەر عەباسی ئارام)یش ک م تەسحیحێ کردم، یەک ترە لە ئەوانە. کتاو (میرکان) ک وە بەشداری نامنی من و (سەی‌موحەمەد درخشەندە) نۆسانمەسەێ سێیم کتاوەێ منە.
بێ‌ژە ئەو سێ کتاوە، دو کتاو تریش وە زوان فارسی چاپ کردمە ک یە نامێیان وە کوردی یەسە؛ (وە هەرچێ ک تازەسە؛ سەڵام) و (نەبی پەروانەگەێ باخەت بمینم).
- سپاس کێخا
-بان گیان، برا، بمیننە خوەش.
