جەعفەر محمد کەریم فەیلی.. دکتۆر و سیاسەتمەدار و ميژوونويس

بایەسە وە شەرەف و شانازییەو کڵاو ئەرایان لەسەر بکەنیمن.  لە ناویان دکتۆر و سیاسەتمەدار وەئەزموون جەعفەر محەمەد کەریم فەیلی (١٩١٠ - ٢٠٠٠)، برا گەورەگەی پارێزەر حەبیب محەمەد کەریم، سکرتێر پارتی دیموکراتی کوردستان لە ماوەی ساڵەیل ١٩٦٤ - ١٩٧٥.

 دکتۆر جەعفەر محمد کەریم یەکیگ بوی لە دامەزرێنەرەیل پارتی رزگاری کورد لە ساڵ 1945، لە ساڵ 1946 وە ئەندام مەکتەب سیاسی پارتی دیموکراتی کورد هەڵوژیا.  لە ناو ئەو کەسەیلە کە وەرجەوە بە هەڵگردن دەرمان و هاوکاری ماددی بازرگانەیل کورد لە بەغدا سەردان ناوچە ئازادکریایەیل شووڕش بارزان سێهەم لە ساڵ ١٩٤٥ و کۆمار دیموکراتی کوردستان کردیاد.

 وەرجەیەگ بڕەیل کورد باشوور بچنە ناو سنوورە ناودەوڵەتییەیل عراق، دویای شکشت کۆمار دیموکراتی کوردستان و دویای جەنگ سەختیگ وەرد سوپای ئیران گلەو خواردن.  دکتۆر وە ویرەداریی باوەتیگ لە رووژنامەی بەغداد، دەنگ خەڵک بەغداد، لە ١٧ی نیسان ١٩٤٧ نویسان و داوا کرد حکومەت عراق وەگورەی ئەوەک لە مادەی یەکەم کابینەی وەزاریی هاتگە، گرنگی وە یەکڕزی عراق و خوەشبەختی بیەێد وە گەلەگەی.  جی باسە بەد وەڕێوەبردن هیشت شووڕش یەکەم بارزانیی باێد، و وە ئاگر سەرکوتی کریا و دویای دەروەدەری 600 بارزانی تەنیا 90 کەسیان گلەو خواردن و ئەوانەی ترەکیش گیانیان لەدەسدان سەرهەڵدان شووڕش دويەم بارزان لە ساڵ 1943 وەخاتر وەدیهاتن دادپەروەری بوی، کە بەغدا نەخوازی چارەسەر ئاشتیانە پەیا بکەێد.

شووڕش سێیەم بارزان لە ساڵ 1945 تەقیەو، لێرە بایەسە ئی زانیارەیبە لەوەرچەو بگیرێد.  (شووڕش سێیەم بارزانی) کە لە نویسین د.جەعفەر فەیلی.  ئی دەسەواژە لە نویسینەیل ئەو نویسەرەیل و رووژنامەنویسەیل عەرەبی عراقی لە ساڵەیل شەسەیل دین.

دویای دامەزریان کۆمیتەی ئازادی لە مانگ یەک ساڵ ١٩٤٥ و دویای ئەوەیش جەنگ لە دەیشت ناوچەیل شووڕش دویەم بارزان واتە لە ئامادێ و ئاکرێ و رەواندز و خەلیفان سەرهەڵدا.  و تەقەلادان لە گەرمیان و سلێمانی.  شووڕش لەژیر سەرکردایەتییگ سیاسی کوردی هاتە ناوەو، کە ئەندامەیل خەڵک بارزان، ئامادی، ئاکرێ، سلێمانی، خانەقین بوین.  لە ناوەین ئەو دوو شووڕشە قۆناغ ئاگربەس بوی.  ئەراوە دکتۆر کەملم لە ری لێکۆڵینەوەی میژوویی رەسیە ئەو ئەنجامە کە داخوازی سیاسی و نەتەوەیی و فراوانبوین جوگرافیای ئەو دوو شووڕشە ئاڵشتبوین وەسەری هات.  هەرچەن سەرکردەیان یەک کەسە، مستەفا بارزانییە.

ئەگەر دکتۆر جەعفەر مێ

میژوونویس نەویاتاد وەنە دەسەواژەیگ وەیجویرە وەکار نەهاورد.  ئیجا رویداوەیل سێ شووڕشەگە و دەسوەردانەیل هەڕێمی ئەرا دەسوەشانن لەلییان و رێککەفتنی تورکیا و ئیران و عیراق ئەرا سەرکوتکردنیان.  وەردەوامبوین شووڕشەیل تا ئەو کێشەیلە چارەسەر نەکریەن کە هوکار سەرهەڵدانیان بوین.  لە کۆتایی چارەسەرەیب نریەید: وەخشین گشتی، گلەوداین گشتی ئەرا شوین نیشتەجیبوینیان و هاوکاریکردنیان تا توەنن سەرچەوەی زیانیگ ئەرا خوەیان پەیا بکەن،   و گشت ئەو وەرپرسەیلە کە هەن لاوەن.  لە کۆتایی رەخنە لە حکومەت گرێد و نویسێد: ئەی چوین رازی وە کوشتن هاوڵاتیەیل خوەدان وەدەس سوپای ئیران بوین؟  مستەر بیگین، سەرۆکوەزیرەیل بەریتانیا، وە خوەیەو دەسوەردان وەرد ستالین، سەرۆک یەکێتی سۆڤیەت کرد، تا پەنج ژن سۆڤیەت کە شوی کردوێنە پەنج پیاو بەریتانی، تا پەنج خیزان گردەو بکەێد، لەوەختیگ 10 هەزار بارزانی عراقی، لەژیر تەقەی فیشەک و بومب لەلایەن سوپای ئیرانەو، و ورسگی و زوقم بوین.

ئی باوەتە بایەسە لە گشت روییگەو لێکۆڵینەوە لەبانی بکرێد.  لە چلەیل سەدەی بیسەم، لە تاریکترین هەلومەرج، دویای سەرکەفتن ئینگلیزەیل لە جەنگ جیهانی دویەم، کیشانەوەی یەکێتی سۆڤیەت لە پشتیوانیکردن لە کورد، شکست کۆمار دیموکراتی کوردستان، و لەسێدارەدان سەرۆکەگەی، قازی محمد.  ئومید هویچ چشتیگ نەمەن، پیاوەیل وەرگری لە باوەت خوەیان کردیان، لەناویان؛ دکتۆر جەعفەر محمد کەریم، شێخ لەتیف حەفید، کام زیاد کۆیی، پارێزەر حەمزە عەبۆلڵا و حسێن خزمی موکریانی، کەپەیل ئەفسانەیی لە نەوەیگ ئەفسانەیی، رییان کۆتایی نەهاورد، هەمیشە وە ناونیشان و تام و رەنگیگ نوو کەفنە وەرچەو.