چین.. زیاتر لە ١٧٠٠ جویر ڤایرۆس لە چەم یەخین پەیا کەێد

 ئەو پەیاکردنە نیگەرانی دروس کەێد کە بەرزبوین پلەی گەرما و تاویان یەخ توەنن ماددە بیمارخوازە نەناسیاگەیل دەربکەن و پەتایگ کوشندە بگرن.

ئی ڤایرۆسەیلە لە ناوەک یەخ 1000 پا (300 مەتر) پەیا کریانە کە لە چەم یەخین جولیا لەبان فەلات تبت دەرکریاس، کە کەفێدە یەکەوگردن ناوڕاس و باشوور و خوەرهەڵات ئاسیا،  ئی ڤایرۆسەیلە میژووەگەیان چوودەو ئەرا ٤١ هەزار ساڵ و لە سێ ئاڵشتبوین گەورە لە کەشوهەوای سەردەو ئەرا گەرمی ڕزگاریان بویە.

وەگەرد گرنگی ئی پەیاکردنە، گشت ئەو ڤایرۆسەیلە کە پەیا کریانە هویچ رخیگ لەبان تەندروسی ئایەم دروس نیەکەن، کە تەنیا توەنن زیندەوەرە بەکتریا تاک خانەییەیل تویش بکەن، و نیەتوەنن بوونە مدوو بیماری لە ئایەم، ئاژەڵ یا درەخت.

 توێژینەوەگە باس ئەوە کرد کە لێکۆڵینەوە لەی ڤایرۆسەیلە گرنگە، چوینکە پەنجەرەیگ ئەرا میژوو قویل کەشوهەوای زەوی نشان دەن، و هاتێ دەسمیەتی بەێد ئەرا فامستن لەوە کە کۆمەڵگە میکرۆبیەیل هاتێ لە باننان چوین پەرەبسینن.  تیم توێژەرەیل وە سەرۆکایەتی زانکۆی ویلایەت ئۆهایۆ زیاتر لە هەزار پا کونا کردنە لەناو چەم یەخین جولیا، و نمونەگە ئەرا نۆ بەش بەشەو کردنە کە ئاسوویگ وەختانەی جیاواز و قۆناغیگ کەشوهەوای جیاواز نشان دەن، کە تەمەنیان لە ناوەین ١٦٠ تا ٤١ هەزار ساڵە.

 زانایەیل شیکاری میتاجینۆمیگ وەکار هاوردن ئەرا ناسین هەر جویرە ڤایرۆسیگ وە دراوردن DNA لە هەر بەشیگ،  ئەنجامەیل دەرخستن کە بڕە ڤایرۆسییەیل جیاواز دەرکەفن ەە پشتبەسین وە رەوش کەشوهەوا لەو وەختە کە هشکەو بوینە.

ماتیۆ سولیڤان، هاوکار لە نویسین توێژینەوەگە و زانای مایکرۆبایۆلۆجی لە زانکۆی ویلایەت ئۆهایۆ، ئەرا گۆڤار  Popular Science وت: ئاڵشتکاری ئاشکرا لە ڤایرۆسەیل دیمنە کە لە کەشوهەوای سەردتر بوینە وە بەراورد وە کەشوهەوای گەرمتر.

 چی-پینگ ژۆنگ، هاوبەش نویسەر توێژینەوەگە، هاوکاریگ توێژینەوە لە مایکرۆبایۆلۆجی لە زانکۆی ویلایەت ئۆهایۆ، وت: "یە نشانەس ئەرا پەیوەندیییگ ناوەین ڤایرۆسەیل و ئاڵشتبوین کەشوهەوا".  توێژینەوەگە لە گۆڤار Nature Geosciences بڵاو کریاس.

 سەرچەوە: RT