واز لە ویرانکردن میراتی خانەقین بارن.. هەڵمەتیگ ئەرا وسانن زیایچگن لەبان شوینەیل ئاسەواری
وەردەوامی زیایچگن
چالاکوان مەدەنی و پسپۆڕ کاروبارە ئاسەواری، سەروەر عەلی دەلو، ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: سەرپیچیکارەیل ناو پڕۆژەی نیشتەجیبوینی ئەلوەند لە خوەرھەڵات خانەقین گلەو خواردنە ئەرا سەرپیچیکردن لەبان شوینەیل ئاسەواری و میراتییەیل، هەرلیوا یەکیگ لە شوینەوارە پەناگەیل سوپای رووسیا ماڵیا و دویەمیان رمانن ئەرا فراوانکردن سنوور پڕۆژەگە لە چوارچیوەی سەرپیچییگ یاسایی ئاشکرا وەبی ریگریکردن یا دەسوەردان لایەنە پەیوەندیدارەیل.
سەروەر دەلو هوشداریدا لە هەر جویرە "پێشێلکارییگ یا تەقەلایگ ئەرا سڕینەوەی شوینەوارەیل، دیارترینیان شوین و پەناگەی سوپای رووسیا کە چوودەو ئەرا زیاتر لە 100 ساڵ"، وتیش: "خەڵک خانەقین، لەناویان چالاکوانەیل، کەسایەتییەیل رارگەیانکار و لایەنەیل حکومەت، ئەوەسا پەیوەندی وەگەرد دەسەڵاتە پەیوەندیدارەیل کەن ئەرا مقیەتیکردن شوینەوارەیل و مقیەتیکردنیان لە دەسکاریکردن”.
داوای یاسایی
لای خوەییش رووژنامەنویس ئەمیر خانەقینی ئاشکرا کرد کە “لەلایەن پسپۆریگ سکاڵای یاسایی لەبان ئەو کەسەیلە توومار کریایە کە سەرپیچی لە شوینەوارەیل خانەقین کەن و هیمان وردەکارییەیل ئاشکرا نەوینە”.
خانەقینی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دووپات کرد کە “چالاکوانەیل و رووشنهویرەیل خەنقین وە بیدەنگی نیوسیەن وەرانوەر ئەو پێشێلکارییە دووارەبوەیلە لەبان شوینەوار و میراتییەیل، لەبان بیدەنگی حکومەت لەی باوەتە”.
وەڵام حکومەت و ریکارەیل چەوەڕی نەکریای
پەیامنێر ئاژانسی شەفەق نیوز وت: تاریق حەبیب، وەڕێوەبەر وەشکین ئاسەواری دیالە رازی نەویە هویچ قسەیگ لەبان ئەو باوەتە بکەێد و تەنیا وت، “وەڕێوەبەرایەتیەگەی ریکارەیلیگ جیوەجی کردیە و دویاجار رایگەیەنین، و بەیاننامەیگ میدیایی وەیی وەرگرتن مووڵەت لە لایەنە سەرەکیمان وەپیمان نیەکریەێد”.
چالاکوانەیل، و سەرچەوەیگ حکومی لە خانەقین، کە داوا کردن ناویان ناریمن، دووپات کەن کە “تیمیگ لە وەشکین ئاسەواری دیالە وەشکین مەیدانی ئەرا ئەو شوینە کردن کە کاریگەری لەبان دوو پەناگەی سەربازی بویە و ریکارەیلیگ جیوەجی کردن .”
سەرچەوەگە و چالاکوانەیل ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتنیش "ریکارەیل یاسایی و دادوەری وەرانوەر سەرپێچیکارەیل کۆمەڵگەی نیشتەجیبوین ئەلوەند، خوەرھەڵات خانەقین جیوەجی کریەێد"، دیاری کردن کە "سەرپێچی لەبان ئاسەواری خانەقین وە پلەی جیاواز وەردەوامن لەوەر فراوانبوین شارەگە و دانیشتگەیل و کە وەشکین شوینەوارەیل سەرپێچییەیل وسانیە و وەردەوامە لە مقیەتیکردنیان."
وتنیش "پەناگە سەربازییە ئاسەواریەیل وە فەرمی لە فەرمانگەی ئاسەواری توومار کریانە و خاوەنداریەتی ئەو پەناگانەیش دیاری نەکریایە کە ئایا هن رووسە یا عوسمانییەیل، یا هن ئینگلیزە".
وەپەی زانیارییە میژووییە وەردەسەیل، هووزەیل پارێزگای دیالە وەگەرد دەوڵەت عوسمانی جەنگ کردنە لەنوای ئەو هیزەیل رووسە هاوپەیمانی ئینگلیز بوین دویای رەسین هیزەیل رووسیا ئەرا قەزای خانەقین، کە ناوچەگە لەژیر دەسەڵات بەریتانیا بوی، یەیش هیشت رووسەیل شوین وەرگری وەسەنگ لەو وەختە قەزای خانەقین لەبان سنوور ئیران دروس بکەن.
لە ساڵ 1917 هیزەیل رووسیا قەزای خانەقین چووڵ کردن و کیشانەو وەرەو ئیران، و شوینەیل وەرگری و پەناگە قەڵاداریان هیشتنە جی کە تا ئمڕوویش هەر مەننە، ئیجا هیزەیل عوسمانی لە قەزاگە کیشانەو و هیزەیل بەریتانیا لە ساڵ 1917 هاتنە ناو قەزاگە.
