لە سەدەمین ساڵیادی.. خوەینشاندان کوردی گەورەیگ ئەرا شەرمەزارکردن پەیماننامەی لۆزان
ئاژانس "فرانس پرێس" بڵاو کرد کە لە خوەینشاندانەگە نزیکەی شەش هەزار کەس لە شار لۆزان ئامادەبوین، کە لەناوی ئی پەیماننامە ئەنجام دریایە، ئەرا ئیدانەکردن کاردانەوەیلی لەبان کورد.
پیکاتەی کورد وە وەردەوامی لە ساڵیاد پەیماننامەگە گردەو بوود، لەو خوەینشاندەیلە کە سەدان کەس لەناویان بەشدارن، بەڵام ئیجارە شمارەگە فرە لە ئاسایی زیاتر بوی.
خوەینشاندەرەیل لە دەورگرد هۆتێل "شاتۆ دوچی" کە کەفێدە کەنارەیل دەریاچەی لیمان، کە میوانداری ئەو دانوسەنینە کردوێد کە بویە مدوو پەیماننامەگە.
خوەینشاندەرەیل وە پەرچەمیگ وە وینەی ئەو رێبەرە کوردە ک لە ساڵ ١٩٩٩ەو زیندان کریایە، عەبدوبڵا ئۆجالان، ریپیوان کردن وەرەو کۆشک رومێن لە ناوەند شار کە پەیماننامەگە لەناوی واژوو کریا.
خەیرەدین ئۆزتەکین، ئەندام ناوەند رونشنهویری کوردستان، ئەرا ئاژانسی هەواڵی سویسری وت: "خوازیمن سوود لەی سەدەمین ساڵە بگریمن تا وە گشت جەهان نشان بیەیمن کە پرس کورد هیمان چارەسەر نەکریایە"، وە ئیدانەکردن "کاردانەوەیل پەیمان لۆزان و دەرئەنجامە دڵتەزنەیلی کە کورد تا ئیسەیش وەدەسیەو ناڵێد".
لە پەیماننامەگە، وەگورەی ناوەند روشنهویری کوردستان، "پەسەنکردن دابەشکردن گەل کورد لەبان چوار وڵات، ئەوانیش تورکیا، عراق، ئیران و سوریا، کە تا رادەی فرەیگ دەوڵەت شکستخواردگ دیموکراسیین".
لە تورکیا هیزە گەپەیل واز لە کورد هاوردنە "ئەرا دەوڵەتیگ تورک ناسیۆنالیستی و رەگەزپەرەس، کە سەدەیگ کۆمەڵکوژی و ئاوارەبوین زوورکاری و سیاسەت کوشتن و بڕین لەلی کەفتەو"، وەگورەی ناوەند رووشنهویری کوردستان.
بێریڤان فورات، قسەکەر ئەنجومەن دیموکرات کورد لە فەرەنسا وت: گەل کورد جویر گشت گەلەیل جەهان داوای ماف ژیان وەگەرد ناسنامەی خوەی لەناو خاک خوەی کەێد.
بێریڤان ئەرا ئاژانس فرانس پرێس وت: ئی پەیماننامە دەر وەڕوی گشت هەراسانکردن و گشت کوشتن و بڕینیگ لەبان گەل کورد واز کرد.
وتیش؛ رەخنەگرەیل ئیمە بەددترین دیکتاتۆرەیل خوەرهەڵات ناوڕاسن و ئیرنگە ئەو مەوقە هاتیە ک بزووتنەوەی کورد لە تاوان دەربکریەێد و لە بان گشتییش دووارە بنووڕیەێدە پەیمان لۆزان کە هویچ بەهایگ ئەرا ئیمە نەیرێد، و هەر پویچەڵ و پویچەڵە.
کۆنفرانس لۆزان لە تەشرین دویەم ساڵ ١٩٢٢ ئەرا دانوسەنین لەبان پەیماننامەی سیڤەر لە ساڵ ١٩٢٠ لە ناوەین هاوپەیمانەیل و ئیمپراتۆریەت عوسمانی وەڕیەو چگ، کە لەلایەن مستەفا کەمال ئەتاتورک سەرکردەی سەروەخوەیی تورکیاو رەت کریا، کە ئیجا بویە دامەزرێنەر تورکیای نوو.
دیپلۆماسیەت بەریتانیا هەماهەنگی کۆنفرانسەگە کرد کە هەرلە بەریتانیا، فەرەنسا، ئیتاڵیا و تورکیا لەناوی بوی.
یەکیگ لە دەرئەنجامەیل ئەو پەیماننامە، ئاڵشتکردن زوورکاری دانیشتگەیل ناوەین تورکیا و یۆنان بوی، و خوەرهەڵات ئەنادۆڵ دەرەیل تورکیا لە وەرانەوەر ئەوە واز کرد ک تورکەیل لە ئەو ناوچەیلە لە عراق و سوریا بارن کە لە ژیر دەسەڵات ئیمپراتۆریەت عوسمانی بوین.
ئەرمەن و کورد لە پەراویز وەجی مەنن، و ئومیدیان وە دامەزریان قەوارەی خوەیان خریا پشتکووش.
کاردۆ لوکاس لارسن، تەمەن 41 ساڵ، کە لە دانیمارک نیشتەجییە، ئویشێد؛ "زانیمن هویچ وڵاتیگ نیەتوەنێد هاوکارمان بوود ئەرا بڕیاردان دروسیگ وە چارەسەرکردن گیچەڵ کورد"، هەمیش ئویشێد: "خوەینشاندانیگ لەی شیوە ک گەل کورد گردەو کەێد و هەسکردن لایەنگری نیشتمانیگ وەپیمان بەخشێد".
