نگریس سکه‌ی تڵاییش، ئه‌ڕا پیاگه‌یل ئیرانی
2020-09-17T08:07:10+00:00
شه‌فه‌ق نیووز- ده ئی رووژگار هه‌ر که‌س ئه‌ڕا خوه‌یه ک ئاگر چگه له گشت چشتێ، قیمه‌ت سکه‌ی تڵاییش ، چۊنه چگ ئه‌و بان ک ده‌س هیچ بنیایمێ بێ ژه راوفه‌یل تڵا و ده‌وڵه‌مه‌نه‌یل سه‌خت، وه‌ێ نه‌ڕه‌سێ.
ده ئی داواداوه، قیمه‌ت سکه له سێزده ملیوونیش کله‌و بی و نگریس "سێزده" دامان سکه‌ی تڵا هه‌م گرته‌ی.
ئی نگریسه، بێ ژه یه ک داوان ژن و ژن‌خوازی گرتگه و پیره‌پیاگ و پیره‌دۊه‌ته‌یب فره‌یێگ وه ئازاوییه‌وه هیشتگه ده بن ماڵ، نگریسێ ژنه‌یل شۊداریش گرتگه و ئاخین و داخینه، دبینیمن ک گباحه‌ت تڵاق و پشت‌ئه‌غد "مێهریه" و شیروا گرتنیش ده وڵات شکیاگه و بڕێ له ژنه‌یله، چ تڵاق گرتگ و چ تڵاق نه‌گرتگ، خه‌ڕگ دگرنه که‌پووڵ مێرده‌یله‌ی خوه‌یان و قوڕ دگرنه سه‌ر ژیان خوه‌یان و زاڕووه‌یله‌یان، و تا چرچێ بازار تڵا دگرێگه وه‌ر، زۊ دنان تێژ دکه‌ن و مێهرییه‌یله‌یان، وه حوکم دادگا دننه‌ی ئجرا.
ده‌ی ناوه‌کییه، پیاگ هه‌سه ئه‌ڕاسه‌د، پیاگ هه‌سه ئه‌ڕا شه‌شسه‌د سکه یا فره‌تر، ک کردگه‌سه پشت‌ئه‌غد نکانامه‌گه‌ی، خریاگه‌سه به‌ندیخانه یا وه زامنی که‌سێ تر ها وه ده‌ر.
ئێسه، پانسه‌د سکه و هزار سکه، ک یه قه‌یر فره‌یێگه، بییه‌سه باو ک بنرێگه پشت‌ئه‌غد تازه‌سۊره‌یل، ده ئێران بییه‌سه سێزده ملیارد تمه‌ن، یانێ هزار و پانسه‌د تا سێ هزار چه‌ن حوقووق ده‌س‌خوار مانگانه‌ی ک ده قانوون کار ئێران، په‌سه‌ند کریاگه، هه‌ر چه‌ن ک کارخاونه‌یله فره خوارتر له ئی په‌سه‌ندییه دده‌نه کارگه‌ر و کارمه‌نده‌یله‌یان، وه‌لێ هه ئه‌یه خوه‌ی یانێ یه ک پیاگێ ئه‌ر تۊش ژن تڵاباز و فیه‌ڵه‌سووێ بیاێگ و مێهریه بنرێگه ئجرا، بایه‌د هزار و مانگ، دو هزار مانگ، سێ هزار مانگ، وه وای خودا بژیێ و خاک بخوه‌ی وه جاتی نان، و بێ‌هچان، ده‌گاده‌گ کار بکه‌ێگ و ده‌رئامه‌گه‌ی خوه‌ی، وه گرد و گردواری پشت‌ده‌سی بکه‌ێ، به‌شکه‌م بتوانێ پشت‌ئه‌غده‌ی فه‌که‌و بکه‌ێ. له‌ی سته‌م گرانه، برا ڕوو.
ئه‌گه‌ر ژنێ، هه پانسه‌د سکه‌ی ول کردبۊگه پشت‌ئه‌غد خوه‌ێ، ئێسه ئه‌ر خوێن هه‌ر پیاگێگیش بنیمنه پانسه‌د ملیوون، چمان چه‌ن خوێن و دییه‌ی سێزده هزار پیاگ نریاگه‌سه پشت‌قه‌واڵه‌ی خوه‌ێ، وه‌ی باوگه‌ڕوو.
ده ناوه‌کی ئی هه‌مگه‌ی وه‌ی ده وه‌رییه ک وڵات تۊشێ هاتگه، مه‌سئووڵه‌یله، چمان نه بۊه و نه کریاگه، میش له خوه‌یان چنینه و جوور که‌وێ ک سه‌ر خوه‌ێ کردبۊگه ژێر وه‌فر، هیچ نه‌ویشن و هیچ هووڵ یه ک ئی کاره‌یله و ته‌وه‌ن ئی کاره‌یله، چه وه سه‌ر بنه‌ماڵه‌یل ئێرانی هاوردگه و دیارێ، نه‌بردگه‌سه‌یان. روو روو له بێ‌خاونی.
ده ئی داواداوه، قیمه‌ت سکه له سێزده ملیوونیش کله‌و بی و نگریس "سێزده" دامان سکه‌ی تڵا هه‌م گرته‌ی.
ئی نگریسه، بێ ژه یه ک داوان ژن و ژن‌خوازی گرتگه و پیره‌پیاگ و پیره‌دۊه‌ته‌یب فره‌یێگ وه ئازاوییه‌وه هیشتگه ده بن ماڵ، نگریسێ ژنه‌یل شۊداریش گرتگه و ئاخین و داخینه، دبینیمن ک گباحه‌ت تڵاق و پشت‌ئه‌غد "مێهریه" و شیروا گرتنیش ده وڵات شکیاگه و بڕێ له ژنه‌یله، چ تڵاق گرتگ و چ تڵاق نه‌گرتگ، خه‌ڕگ دگرنه که‌پووڵ مێرده‌یله‌ی خوه‌یان و قوڕ دگرنه سه‌ر ژیان خوه‌یان و زاڕووه‌یله‌یان، و تا چرچێ بازار تڵا دگرێگه وه‌ر، زۊ دنان تێژ دکه‌ن و مێهرییه‌یله‌یان، وه حوکم دادگا دننه‌ی ئجرا.
ده‌ی ناوه‌کییه، پیاگ هه‌سه ئه‌ڕاسه‌د، پیاگ هه‌سه ئه‌ڕا شه‌شسه‌د سکه یا فره‌تر، ک کردگه‌سه پشت‌ئه‌غد نکانامه‌گه‌ی، خریاگه‌سه به‌ندیخانه یا وه زامنی که‌سێ تر ها وه ده‌ر.
ئێسه، پانسه‌د سکه و هزار سکه، ک یه قه‌یر فره‌یێگه، بییه‌سه باو ک بنرێگه پشت‌ئه‌غد تازه‌سۊره‌یل، ده ئێران بییه‌سه سێزده ملیارد تمه‌ن، یانێ هزار و پانسه‌د تا سێ هزار چه‌ن حوقووق ده‌س‌خوار مانگانه‌ی ک ده قانوون کار ئێران، په‌سه‌ند کریاگه، هه‌ر چه‌ن ک کارخاونه‌یله فره خوارتر له ئی په‌سه‌ندییه دده‌نه کارگه‌ر و کارمه‌نده‌یله‌یان، وه‌لێ هه ئه‌یه خوه‌ی یانێ یه ک پیاگێ ئه‌ر تۊش ژن تڵاباز و فیه‌ڵه‌سووێ بیاێگ و مێهریه بنرێگه ئجرا، بایه‌د هزار و مانگ، دو هزار مانگ، سێ هزار مانگ، وه وای خودا بژیێ و خاک بخوه‌ی وه جاتی نان، و بێ‌هچان، ده‌گاده‌گ کار بکه‌ێگ و ده‌رئامه‌گه‌ی خوه‌ی، وه گرد و گردواری پشت‌ده‌سی بکه‌ێ، به‌شکه‌م بتوانێ پشت‌ئه‌غده‌ی فه‌که‌و بکه‌ێ. له‌ی سته‌م گرانه، برا ڕوو.
ئه‌گه‌ر ژنێ، هه پانسه‌د سکه‌ی ول کردبۊگه پشت‌ئه‌غد خوه‌ێ، ئێسه ئه‌ر خوێن هه‌ر پیاگێگیش بنیمنه پانسه‌د ملیوون، چمان چه‌ن خوێن و دییه‌ی سێزده هزار پیاگ نریاگه‌سه پشت‌قه‌واڵه‌ی خوه‌ێ، وه‌ی باوگه‌ڕوو.
ده ناوه‌کی ئی هه‌مگه‌ی وه‌ی ده وه‌رییه ک وڵات تۊشێ هاتگه، مه‌سئووڵه‌یله، چمان نه بۊه و نه کریاگه، میش له خوه‌یان چنینه و جوور که‌وێ ک سه‌ر خوه‌ێ کردبۊگه ژێر وه‌فر، هیچ نه‌ویشن و هیچ هووڵ یه ک ئی کاره‌یله و ته‌وه‌ن ئی کاره‌یله، چه وه سه‌ر بنه‌ماڵه‌یل ئێرانی هاوردگه و دیارێ، نه‌بردگه‌سه‌یان. روو روو له بێ‌خاونی.
