ڕاديۆ كوردی به‌غدا (1939-2003)
به‌ش كوردی ڕادیۆی به‌غدا سه‌ره‌تا وه (10-15) ده‌قه په‌خش به‌رنامه‌گانی ده‌سوه‌پێكرد، دوياتر تا ساڵ (1973)، به‌رنامه‌یل ڕادیۆگه فراوانكريان ڕووژانه نزیكه‌ی (16) سه‌عات وه‌كوردی په‌خش كردياد.
له‌وباره‌وه (د. فوئاد بابان) ئه‌ندام خول وه‌رين په‌رله‌مان كوردستان ئويشێ، ڕاديۆ كوردی له‌به‌غدا له‌ساڵ (1939) ده‌س وه‌په‌خش كردگه، (كامل كاكه‌ئه‌مین) وه‌ڕێه‌وبه‌ر‌و بويشه‌‌ر ڕادیۆگه بويه‌‌و له‌یه‌كه‌م وته‌ی له‌ڕاديۆگه وتگه، "ئێره به‌غدایه"، له‌و وه‌خته‌و وه‌رده‌وام ته‌قالا كردگه ڕادیۆگه وه‌ره‌ونوا بوريه‌ێد، وه‌يخاتره په‌یوه‌ندی وه‌ڕووشنهویر، نويسه‌ر‌و هونه‌رمه‌نده‌یل ئه‌و وه‌خته‌ی كورده‌و كردگه.
له‌باره‌ی ئه‌و كه‌سه‌يله ك هاوكاربوين ئه‌ڕا وه‌ره‌ونوابردن ڕادیۆگه، (د. فوئاد بابان) ئويشێ:"هه‌ریه‌ك له (ئبراهیم ئه‌حمه‌د، محه‌مه‌د ئه‌مین زه‌كی به‌گ، تۆفیق وه‌هبی، عه‌بدولقادر قه‌زاز، كه‌ریم زانستی، عه‌بدولحه‌مید ئه‌تروشی‌و جه‌مال بابان) و خوه‌ندكاره‌یل زانكۆی بهغداو ڕووشنهویر‌و هونه‌رمه‌نده‌یل ئه‌ووه‌خته هه‌میشه هاوكار‌و ده‌سمه‌يه‌‌تده‌ر وه‌ڕێه‌و‌به‌ر ڕادیۆگه بوين، ئه‌ڕا ئه‌وه‌گ وه‌ره‌و نوا بچوود، وه‌لی حكومه‌ت عێراق له‌و وه‌خته فره هاوكار نه‌ويه ئه‌ڕا وه‌ره‌ونوابردن ڕاديۆگه".
(د. فوئاد بابان) باس له‌وه‌يش ئه‌كا، چه‌نه‌ها هونه‌رمه‌ند ئه‌و سه‌رده‌مه جوور (حه‌سه‌ن زیره‌ك، كه‌ریم كابان‌و شه‌ماڵ سائیب) و چه‌ن هونه‌رمه‌ندێگ تر كورد، گورانییه‌گانیان له‌ڕاديۆ‌ی كوردی له‌به‌غدا توماركردنه، له‌وه‌ختێگ چه‌نه‌ها نويسه‌ر‌و كه‌سه‌یل ناودار كورد له‌وانه (شه‌وكه‌ت غه‌فور بابان و د. عزه‌دین مه‌لا مسته‌فا) به‌شداری كردنه له‌وه‌ره‌ونوابردن ڕادیۆگه‌‌و پێشكه‌شكردن به‌رنامه‌گان، هه‌ر به‌رنامه‌یگيش وه (سێ) دینار پێشكه‌شكرياگه.
(د. فوئاد بابان) ئه‌ندام خول وه‌رين په‌رله‌مان كوردستان له‌باره‌ی گرنگی ڕاديۆگه‌وه ئه‌ڕا ملله‌ت كورد ئويشێ، گرنگی فره‌ێگ داشتگه، چوينكه له‌و سه‌رده‌مه ته‌نيا بڵاوه‌وكرياگ كوردی ڕووژنامه‌ی (ژین)و گۆڤار (گه‌لاوێژ) بوينه، ته‌له‌فزیۆن‌و سه‌ته‌لایت‌و ئینته‌رنێت نه‌وی، وه‌وخاتره له‌و سه‌رده‌مه ڕۆڵ گرنگیگ داشتگه ئه‌ڕا ڕووشنهویركردن هاووڵاتیه‌يل.
له‌لای خوه‌یشیه‌و (سه‌عدون فه‌یلی) وه‌رپرس وه‌رين مه‌ڵبه‌ند یه‌كيه‌تی نیشتمانی كوردستان له‌به‌غدا ئويشێ، ڕاديۆ كوردی له‌به‌غدا كۆپی ڕاديۆ عه‌ره‌بیه‌گه بويه، چوينكه هه‌مان هه‌واڵه‌یل به‌شه عه‌ره‌بییه‌گه وه‌كوردی په‌خش كردياد، وه‌لێ له‌ڕوی هونه‌رییه‌و تويه‌نريا له‌ڕێ ئه‌و ڕاديۆ، چه‌نه‌ها به‌رهه‌م هونه‌ری گورانی هونه‌رمه‌نده‌یل كورد تومار بكريه‌ن، وتیش:"له‌ڕوی سیاسییه‌و كاریگه‌ری داشتگه، چوينكه گرنگ بويه له‌و قوناغه كورد ڕادیۆیگ داشتوود و وه‌زووان كوردی هه‌واڵ‌‌و گورانی‌و به‌رنامه په‌خش بكا، وه‌لێ له‌بان شۆڕشه‌یل ئه‌و وه‌خته‌ی كورد كاریگه‌ری داشتگه، چوينكه هه‌ر ئه‌و هه‌واڵه‌يله ك له‌به‌ش عه‌ره‌بی ڕادیۆگه په‌خش ئه‌كريان، له‌به‌ش كوردیش هه‌مان هه‌واڵ هه‌ڵه‌وگه‌ردانيانه بان زووان كوردی و په‌خش ئه‌كريا".
له‌باره‌ی واده‌ی په‌خش یه‌كه‌م ڕاديۆی كوردی له‌به‌غدا، دوو ڕا هه‌س، یه‌كێگیان ئاماژه وه‌وه ئه‌كا، له‌ڕووژ یه‌كشه‌ممه‌ی (19)ی تشرین دويه‌م (1939) ئه‌ڕا یه‌كه‌مجار ڕووژانه (10-15) ده‌قه وه‌زووان كوردی ده‌س وه‌په‌خش كردگه، ڕاێگ تریش هه‌س ك یه‌كه‌م ڕووژ په‌خش ڕاديۆی كوردی له‌به‌غدا (29-1-1939) بويه، وه‌لی وه‌رده‌وام په‌ره وه‌ڕاديۆگه درياگه‌‌و له‌ساڵ (1974) ڕاديۆی كوردی بويه‌سه وه‌ڕێه‌و‌به‌رایه‌تییگ سه‌روه‌خوه‌ێ، له‌ساڵ (1976)یش ڕاديۆی كوردی گه‌شه‌و وه‌ره‌ونواچين وه‌رچه‌ویگ وه‌خوه‌یه‌و دييه‌و به‌شه‌یل (به‌رنامه‌گان، مۆسیقا، نواندن‌و وشكانن ده‌قه‌گان) له‌خوه‌ێ گرتگه.
ڕاديۆی كوردی له‌به‌غدا ك په‌خشه‌گه‌ی له‌باشوور كوردستان گرنگی وه‌پێ ئه‌دريا، بێجگه له‌و به‌شه‌يله به‌شێگ تایبه‌ت سیاسی داشت ئه‌ڕا پڕوپاگه‌نده له‌دژ شۆڕشه‌یل كوردو چالاكییه‌یل ڕژيم به‌عس، وه‌يخاتره ڕاديۆگه به‌رنامه‌گانی وه‌رده‌وام بوين، تا ڕميان ڕژيم به‌عس له‌ساڵ (2003)ه‌و له‌شوون پرۆسه‌ی ئازادی عراق ڕاديۆگه به‌سريا.
له‌شوون پرۆسه‌ێ ئازادی عراق، راديۆ كوردی (شه‌فه‌ق) سه‌ر وه‌ده‌زگاێ ڕووشنهويری و ڕه‌سانن كورد فه‌يلی"شه‌فه‌ق" له‌به‌غدا دامه‌زرياو له 15ى حوزه يران ساڵ 2004 وه‌شێوه‌ى فه‌رمى به‌رنامه‌يلی ئه‌ڕا پارێزگای بهغداو ده‌وروگردی له‌بان شه‌پۆل FM په‌خش كرد.
ئێرنگه ڕاديۆ شه‌فه‌ق ته‌نيا راديۆی كورديه له به‌غداى پايته‌خت عێراق فێدراڵ ك به‌رنامه‌يلی وه دو زووان كوردی و عه‌ره‌بى و وه‌دو شێوه‌زار "فه‌يلى و سۆرانى"يه‌و رووژانه ئه‌ڕا ماوه‌ی بيس سه‌عات به‌رنامه پێشكه‌ش وه‌گووشته‌كنه‌يلێ ئه‌كا.
ئه‌ڕا گووشته‌كانن له به‌رنامه‌يل ڕاديۆ شه‌فه‌ق وه‌شێوه‌ی ڕاسه‌وخۆ، تويه‌نين له‌ڕێ ئايكۆن (ON LINE - رادیۆ شه‌فه‌ق 102.1FM)له‌ده‌س ڕاس لاپه‌ڕه‌ێ سه‌ره‌كی ماڵپه‌ڕ "شه‌فه‌ق نيوز" ، به‌رنامه‌يل ڕاديۆ شه‌فه‌ق له‌بان تووڕ ئه‌نته‌رنێت بژنه‌فين.
ا. ج
NNA
