وردهكاریهيل پرۆسهی ههڵوژانن ئايندهی پهرلهمان عێراق
بڕیاره پرۆسهی ههڵوژاننهگه وهگورهی ئهو واده ك ئهنجومهن وهزیرهيل بڕیاری داس و پهرلهمان عێراق رهزامهند بويه لهبانی، كووتايی مانگ چوار ئمساڵ پرۆسهگه ئهنجام بدريهێد، كۆمسیۆن باڵای سهروهخوهی ههڵوژاردنهيل پهیوهست بوين خوهی وهو واده ئاشكراكرد و دهسكردگهسه گردنهوهر رێوشوێنهيل لۆجستی و تهكنيكی.
مهرجهیل خوهد كانیدید كردن ئهڕا ئهنجومهن نوێنهرهیل ئايندهی عێراق
وهگورهێ یاسای ههڵوژانن پهرلهمان عێراق ئهڕا ساڵ 2014 بايهسه ئهو كهسه رهگهزنامهی عێراقی بياشتوود.
- عومری له 30 ساڵ كهمتر نهود.
- یاسای دهسهی لێپرسین و دادوهری یا ههر یاسایگ تر لێپێچینهوهی یاسایی نهگرێدهوهی.
- خاوهن ناوبانگ و رهفتار جوان بوود و وهرجلهيه تومهتبار نهكرياويده تاوانێگ ك ئابڕویی لهكهدار كردويد.
- بايهد جوور نزمترین ئاست باوهڕنامهی دوياناوهندی وهدهس هاوردويد.
- نادێ وهشێوهیگ نایاسایی لهبان حساو مللهت و سامان گشتی، پويل جهمهوكردويد یا دهوڵهمهنهو بويد.
- نادێ سهر وههێزهيل چهكدار یا دهزگايل ئهمنی بوود لهو وهخته ك خوهی ئهڕا پۆست ئهندام ئهنجومهن نوێنهرهيل كاندید ئهكا.
لهشوون 15 رووژ لهو واده ك كۆمسیۆن باڵای سهروهخوهی ههڵوژاننهيل دیاریی ئهكا، بايهد ناو گشت ئهو كاندیدهيله بخريهێده وهردهم دهسهی داد و لێپرسین ئهڕا ئهوهگ وهدوياياچين ئهڕا گوزهيشتهی ئهو كهسهيله بكا.
بازنهیل ههڵوژانن و شومارهی كورسیهیل پهرلهمان
یاسای ههڵوژانن ئهنجومهن نوێنهرهیل عێراق ئهڕا ساڵ 2014 شومارهی كورسیهیلی وه ( 328) كورسی دهسنیشان كرد ك ( 320) كورسی ئهڕا نوێنهر پارێزگاگانه و دابهش كرياگهسه بان 18 پارێزگا وهگورهێ سنوور ئیداریی، ههميش گشت پارێزگایگ وه بازنهیگ ههڵوژاننن دهسنیشان كرياگه، وهو جوورهگ لهی خشته دیاره:
ژ پارێزگا شومارهی نیشتهجايهيل شومارهی كورسی تێبینی
- بهغدا 6،9 ملیۆن 69 كورسی پایتهخت
- نهینهوا 3،1 ملیۆن 31 كورسی پارێزگا
- بهسڕه 2،5 ملیۆن 25 كورسی پارێزگا
- زیقار 1،9 ملیۆن 19 كورسی پارێزگا
- بابل 1،7 ملیۆن 17 كورسی پارێزگا
- سلێمانی 1،8 ملیۆن 18 كورسی پارێزگای ههرێم كوردستان
- ئهنبار 1،5 ملیۆن 15 كورسی پارێزگا
- ئهربیل 1،5 میلۆن 15 كورسی پارێزگای ههرێم كوردستان
- دیاله 1،4 ملیۆن 14 كورسی پارێزگا
- كهركوك 1،2 ملیۆن 12 كورسی پارێزگا
- سهڵاحهدین 1،2 ملیۆن 12 كورسی پارێزگا
- نهجهف 1،2 ملیۆن 12 كورسی پارێزگا
- واست 1،1 ملیۆن 11 كورسی پارێزگا
- قادسیه 1،1 ملیۆن 11 كورسی پارێزگا
- میسان 1 ملیۆن 10 كورسی پارێزگا
- دهۆك 1،1 ملیۆن 11 كورسی پارێزگای ههرێم كوردستان
- كهربهلا 1،1ملیۆن 11 كورسی پارێزگا
- موسهننا 700 ههزار 7 كورسی پارێزگا
وهگورهێ یاسا، ئهو ههيشت كورسیه ك مێنێدهو لهكورسییهیل پهرلهمان دابهش كريهێده بان ( 8 ) پێكهاتهی (مهسیحی ، ئێزدی ، سابئهی مهندائی، شهبهك)، پێكهاتهی مهسیحی پهنج كورسی پهرلهمانی ئهڕاێ تهرخانكرياگه ك لهبان پارێزگايهیل ( بهغدا، نهینهوا، كهركوك، دهۆك، ههولێر) دابهش بوون.
پێكهاتهی ئێزدیش له پارێزگای نهینهوا كورسیيگ و شهبهك كورسیيگ و سابئهی مهندائی كورسیيگ دێرێد لهپارێزگای بهغدا.
گشت هاوپهیمان و كیانه سیاسیهگان ههق دێرن زیاتر لهشومارهی كورسییهگان كاندید لهبازنهیگ ههڵوژارنن داشتوون و كێبڕكێ بكهن لهسهر كورسیهیل پهرلهمان.
دیارترین هاوپهیمانی و كیان سیاسی
دیارترین ئهو هاوپهیمانیهيله ك كێبڕكێ كهن ئهڕا بردنهوهی زوورينهێ كورسیهیل پهرلهمان عێراق ك شومارهیان 328 كورسیه يانهن:
هاوپهیمانی دهوڵهت یاسا: وهسهركردایهتی نوری مالكی سهرۆك وهزیرهیل عێراق ( ئهمیندار گشتی حزب دهعوهی ئسلامی)، پێكهاتگه له حزب دهعوهی ئسلامی / رێكخستن عێراق (هاشم موسهوی)، كوتلهی موستهقلون(حوسێن شههرستانی)، رێكخرياگ بهدر (هادی عامری)، رهوت رسالهی عێراق نوو (عهدنان شهحمانی)، حزب وهحده(موبدر سهلمان وهیس)، كۆنگرهی نیشتمانی گشتی كورد فهیلی (محهمهد سهعید یهحیا)، بزوتنهوهی رسالهی ئسلامی (حوسێن شندی)، حزب مللهت عێراق یهكگرتگ/ عێراق لا یهتهجهزا (ئهحمهد عامری)، یهكيهتی ئسلامی توركمان عێراق (عهباس بهیاتی)، بهرهی توركمانی حوڕه (تورهان موفتی)، تهجهموع شهبهك دیمۆكرات (حهنین قهدۆ).
هاوپهیمانی موتهحدون ئهڕا خاسسازی: ئی هاوپهیمانيهتیه، ئوسامه نوجهیفی سهرۆك ئهنجومهن نوێنهرهیل عێراق سهركردایهتی ئهكا و لهڕز ئی هاوپهیمانيهتیه، تهجهموع موستهقبهل وهتهنی (زافر عانی)، بزوتنهوهی وهتهنی ئسڵاح و تهنمیه (حهل) (محهمهد ناسر دهلی كهربولی)، تهجهموع مهدهنی ئهڕا خاسسازی (عهمهل) (سهلیم عهبدوڵا ناسر- بزوتنهوهی حومات عێراق "حهق") (ئهحمهد مهساری)، تهجهموع وهتهنی عهشائری ئاينده (عومهر ههیجل)، بهرهی توركمانی عێراق (ئهرشهد رهشاد ساڵحی)، تهجهموع ئهرز ئهجداد(دهحام مهتهر)، كۆنگرهی سهحوهی عێراق (ئهحمهد بهزیع فتیخان ئهبو ریشه)، تهجهموع سهڵاحهدین ئهڕ گهشهوهپێداين (عهممار یوسف)، كوتلهی عێراق نههزه و سهلام (نهواف سعود پاشا)، یهكيهتی ئههالی شرگات موستهقبهل(موزهحی حهسهن شهلال)، تهجهموع عهشائری ئوم رهبیعهین(حهسهن خهڵهف علو)، تهجهموع حزام بهغداد ( تهڵاڵ خزهیر زهوبهعی).
هاوپهیمانی مواتن: عهمار حهكیم، سهرۆك ئهنجومهن باڵای ئسلامی سهركردایهتیی ئهكا و لهڕز ئهو هاوپهیمانيهتیه، ههریهكه له هاووڵاتی (عهبدولحسهین عهبتان)، تهجهموع ئهمهل (بهلیغ مسقاڵ مهتڵهب)، كۆنگرهی وهتهنی عێراقی (ئهحمهد چهلهبی)، حزب تهلیعهی ئسلامی (عهلی مههدی یاسری)، بزوتنهوهی جهاد و بینا(حهسهن ساری)، تهجهموع عهداله و وهحده(عامر فائز)، تهجهموع كهفائات عێراقی سهروهخوهێ (عهلی دهباغ)، بزوتنهوهی دهعوهی ئسلامی(عادل عهبدولڕهحیم)، كیان غهدیر وهتهنی (سالم فهرهود)، ئهنجومهن عێراق دیمۆكرات یهكگرتگ (فهواز جهربا)، ئهنجومهن سیاسی عهمهل عێراق (جاسم عهتار)، كوتلهی قهرار و تهغییر (ئهحمهد عهباسی)، لیست موستهقبهل عێراق سهروهخوهێ (بهدیع مههدی)، بزوتنهوهی وهفای توركمانی (فریاد عومهر عهبدوڵا)، بزوتنهوهی ئرادهی عێراق (حوسێن حهمزه)، تهجهموع مواتهنهی ساڵحه (حهمید نهجدی)، بزوتنهوهی عهداله و تهنمیه(تۆفیق عبادی)، بهسرهتونا(عهبدولكهریم ئسماعیلی).
هاوپهیمانی يهكگرتگ كورد (بهغدا): فریاد محهمهد تهقی سهركردایهتی ئی هاوپهیمانيهتیه ئهكاو پێكهاتگه له یهكيهتی نیشتمانی كوردستان وهسهركردایهتی جهلال تاڵهبانی سهرۆك كۆمار عێراق، پارت دیمۆكرات كوردستان وهسهرۆكایهتی مهسعود بارزانی سهرۆك ههرێم كوردستان، پارت سۆشیالیست دیمۆكرات كوردستان (محهمهد حاجی مهحمود)، كۆمهڵ ئسلامی (محهمهد نهجیب)، یهكگرتووی ئسلامی كوردستان (محهمهد فهرهج).
لیست سهلام كوردستانی (دیاله): ئی هاوپهیمانيهتیه پێكهاتگه له یهكيهتی وهسهرۆكایهتی جهلال تاڵهبانی، پارتی وهسهرۆكایهتی مهسعود بارزانی، كۆمهڵ ئسلامی (محهمهد نهجیب)، ئازادی (كهمال شاكر)، سۆشیاليست(محهمهد حاجی مهحمود)، بزوتنهوهی ئسلامی له كوردستان/عێراق (عرفان عهلی عهبدولعهزیز)، زهحمهتكێشان (بهڵێن عهبدوڵا خانه)، یهكگرتووی ئسلامی (محهمهد فهرهج).
لیست هاوپهیمانی نیشتمانی كوردستان (ههرێم كوردستان): پێكهاتگه له سۆشیالیست (محهمهد حاجی مهحمود)، ئازادی (كهمال شاكر)، زهحمهتكێشان (بهڵێن عهبدوڵا خانه).
گۆڕان: بزوتنهوهی گۆڕان بڕیاردا وهلیستێگ سهروهخوهی بهشداری لهههڵوژانن ئايندهی پهرلهمان عێراق بكا، لهسهر كورسیهیل ههرچوار پارێزگای ههولێر و سلێمانی و دهۆك و كهركوك كێبڕكێ وهل لایهنهيل سیاسی كوردی تر بكا، يه لهوهختێگه ك ههریهكه لهحزبهيل كوردستانی لهكهركوك وهلیست سهروهخوهێ داوهزن.
هاوپهیمانی نیشتمانیی: وهسهرۆكایهتی ئهیاد عهلاوی ئهمیندار گشتی بزوتنهوهی وفاق نیشتمانی، له ڕزهیل ئی هاوپهیمانيهتیه، تهجهموع وهحدهی عێراق(بهها نهسار سهلمان)، بزوتنهوهی حوار و تهغییر (حامد موتڵهگ)، ئهنجومهن عموم وهتهنی عێراق (حهسهن شوهیدر)، هلال ( وساب شاكر)، لیست قهرار وهتهنی(سهباح تمیمی)، بهرهی تهحریر و بینا (زامن خهڵهف)، بزوتنهوهی سقور عێراق (سهقر) (زامر مهحمود)، تهجهموع ندا حوڕییه(شهعلان كهریم )، بزوتنهوهی سلم و تهنمیه(عهبدولكهریم خهلهف)، بزوتنهوهی عهدل و ئسڵاح عێراقی(عهبدوڵا عجێل یاوهر)، حزب تهقهدومی ئێزدی (وهعد حهمهد سهبعۆ)، تهجهموع وهلا ئهڕا وهتهن(وسام بهیاتی)، تهجهموع جمهور عێراقی (هاشم حهبوبی)، بونات عێراق (عهبد زیاب عجێلی).
هاوپهیمانی ئهحرار: ئی هاوپهیمانيهتیه سهر وه ڕهوت سهدره، (زیا ئهسدی) ئهمیندار گشتیی دهسهی سیاسی رهوت سهدر سهركردایهتی هاوپهیمانيهتیهگه ئهكا، ئی حزب و لایهنهيله لهخوهێ گرێ، راپهڕین شهعبان موبارهك/ ئهمیندار گشتیی( تاڵب عهبدولوههاب)، بزوتنهوهی ئسڵاح وهتهنی (سامی ئال مهعجون).
يه لهوهختێگه ك كوتلهی ئهحرار وهسێ لیست بهشداری لهههڵبژاردنهگه ئهكا دوانیان وهسهروهخوهێ و ئهوهكهێ تريش وهی هاوپهیمانيهتیه.
شومارهی گشت كانديدهگان:
شومارهی كانديدهگان بێجگه لهپارێزگای ئهنبار، ك وادهی رادهسكردن ناو كاندیدهیلی دريژكرياگهسهو وهخاتر رويداگهيل ئهمنی ئی دوياخر پارێزگاگه، گشت شومارهی كانديدهيل ئهڕا ههڵوژانن ئايندهی پهرلهمان عێراق 9 ههزار و 32 كاندیده، له بهغدا فرهترین كهس خوهیان كاندید كردنه، وهگورهێ ئهوهگ شومارهی كورسیهیلی لهپهرلهمان 69 كورسیه له جهم 328 كورسی.
گرنگترین یاسا و رێوشوون كۆمسیۆن باڵای سهروهخوهی ههڵوژاننهيل سهبارهت وهههڵوژاننهگه:
یاسای بانگهشهی ههڵوژانن: ئی یاسا ئهڕا یهكهم جار لهلایهن كۆمسیۆنهو لهعێراق پیاده ئهكريهێد و ئی یاسا پهیوهسه وه گهمارووداين و وردبینی كردن گشت ئهو پويل نهخت و هۆكارهيله ك لهپرۆسهگه لهلایهن كیان و هاوپهیمانيتیهگانهو وهكارتيهن، تا كاریگهری لهبان دهنگدهر بكهن و متمانهی جهماوهر لهو ڕێیهو وهدهس بارن.
كۆمسیۆن وهگورهێ ئی یاسا مهرج ئهوه ديرێ ئهڕا كیانهيل سیاسی ك حساب بانكی لهیهكێگ لهبانكهيل رهسمی عێراق بكهنهو ئهڕا ئهوهگ لهو شوماره حسابهو ههڵمهت ههڵوژاننی دهسوپێ بكا، شوماریارێگ دارایی ئهرك گشت خهرجیهگان گرێده مل و بايهد راپۆرت دارایی پاڵپشت وه پسولهی رهسمی خهرجییهگان ئاماده بكا.
یاسای تۆمار ئهلكترۆنی (بایۆمهتری): پێكهاتگه له تۆمار دهنگدهر و بڕێگ داتاو زانیاری تایبهت وهدهنگدهر هاتێ، وهگورهێ ئی یاسا، كۆمسیۆن تويهنێ پشت وهو داتايله بوهسێد ك ههوهجه وهپێيان دێرێ ئهڕا دهركردن كارت دهنگدهر.
كارت دهنگدهر: بهڵگهنامهیگه كۆمسیۆن ئامادهی كردگه ئهڕا گشت عێراقیيگ ك مهرجی بهشداری كردن لهدهنگدان لهتێ بوود، وهگورهی ئهو بهڵگهنامهيل رهسمیه ك كۆمسیۆن پشت وهپێ بهساس، ههميش كۆمسیۆن كارت دهنگدهر ئهڕا دهنگداين تایبهت ئاماده كردگه.
زانیارییهیل ناو كارت دهنگدهر:
- زانیاری كهسيهتی دهنگدهر،( ناو چواری، ناو داڵگ، مێژووی لهداڵگ بوين وهرووژ و مانگ و ساڵ(
- شوون نیشتهجێ بوين دهنگدهر، ( پارێزگا، قهزا، ناحیه، گهڕهك و ئاوايی، كويچهو شومارهی ماڵ(.
- رهگهزنامهی عێراقی دهنگدهر.
- زانیاری بار كهسيهتی دهنگدهر،( لایهن دهرچوی، شومارهی ناسنامه، شومارهی پهڕه، شومارهی تۆمار).
- شوين پهنجهی دهنگدهر.
- وێنهی كهسيهتی دهنگدهر.
- زانیاری لهبارهێ شوين نیشتهجێ بوين ئيسهێ دهنگدهر،(ئهو پارێزگا ك لهلێهو چييه، قهزا، ناحیه، مێژووی چيينهگه، بهڵگهنامه بسهلمنێ ك شوين خوهی هيشتگهسهجێ).
یاسای ههڵوژانن لهدهیشت وڵات: كۆمیسۆن باڵای ههڵوژانن خوهی پهیوهست كردگه وه ئهنجامداين ههڵوژانن هاوڵاتیهیل عێراق لهدهیشت وڵات، وهوخاتريشه كۆمسیۆن نويسینگهی خوهێ له 13 وڵات جههان واز كردگه، ههميش 3 بنكهی دهنگداين له چهن وڵاتێگ تر وهی جووره ك له خوار هاتگه:
نويسینگهی كۆمسیۆن له (ئهمریكا، بهریتانیا، ئهڵمانیا، سوید، هۆڵهندا، كهنهدا، ئوستورالیا، دانیمارك، توركیا، ئيران، ئۆردۆن، ئمارات، لوبنان).
لق بنكهيلی له (فهرهنسا و ئسپانیا و نهمسا) واز كريهن و سهر وهنويسینگهی ههڵوژاننی ئهڵمانیا بوون، ههميش بنكهیگ دهنگداين له نهرویج ئهكادهو سهر وهنويسینگهی سویده.
وادهی ههڵوژانن گشتی و تایبهت:
كۆمسیۆن باڵای سهروهخوهی ههڵوژاننهيل، رووژ 30/4/2014 وه وادهی پرۆسهی ههڵوژانن ئايندهی پهرلهمان عێراق دهسنیشان كردگه، هاووهخت وهرجله ئهنجامداين پرۆسهی دهنگداين گشتی وه 48 سهعات پرۆسهی ههڵوژانن تایبهت دهس وهپێ ئهكا.
أ. ج