دویای ٨ ساڵ لە جینۆساید.. "شەوەیل" ٢١٠٤ تیەنە خەو دویەتەیل ئازدکریای ئێزدی
شەفەق نیوز/ هیمان سیمایه‌یل دەسدرۊژیکردن لەش و سێکسی کەفتیەسە شوین دویەتەیل ئازادکریای ئێزدی، مەوقەی داگیرکردن شار شنگال لەلاین داعش لە سێیەی ئاب ٢٠١٤، هەنای داعش لە خاکی سوریا هات و دەسنا بان بەشەیل فراوانیگ لە شارەیل باکوور و خوەرئاوای عراق.
لەی دویاییە، یاد هەشتەمین ساڵیاد ئەو تاوان جینۆسایدە کریا ک هەزاران ئێزدی وەدەس ریخریاگ داعش کەفتنە وەری، ک سەدان ئێزدی لە ناوچەیل پارێزگای نەینەوا کوشت و رفان.
داعش نزیکەی ١٢٠٠ ئێزدی کوشت، لەناو زنجیرەیگ لە تاوانەیل گولەواران، وهەمیش زیاتر لە ٦ هەزار لە ژنەیل رفان، ک وەپیان وەتن "سەبی"، لە یەکیگ لە بەددترین تاوانەیل لە عراق، و هیمان هەزاران ژن بیسەروشوینن، و تا ئیسە چارەنویسیان نادیارە.
لەی باوەتە، "حەلا" ئەو خانمە ئێزدیە ک ئازاد بویە، باس کەێد لە ساڵ ٢٠١٤ چە وەسەری هات، هەنای ئویشێد: لە مەوقەی داگیرکردن شار شنگال لەلاین ریخریاگ داعش، ئەو مەوقە تەمەنم ١٧ ساڵ بوی، ک داعشەیل ١٣ کەس لە خیزانەگەم بردن، و پیاوەیل کوشتن، باوگ و برایلم لەناویان بوی، ومنیش وەگەرد داڵگم و خوەشکەیلم دەسوەسەر کردن.
حەلا هەمیش لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد " دویای ئەوە خستنەمانە ناو مەکتەویگ، ئیجا وەرەو زیندان بادووش، و نزیکەی ٩ رووژ لەناو ئەو زیندانە مەنیمن، ئیجا من و خوەشکەکەم وبرای بویچگم لە داڵگمان جیاوە کردن، و ئەرا مووسڵ کلمان کردن.
وتیش: وەگەرد یەکیگ لە ئەندامەیل داعش ک وەپویل سەنەم، چگمە مووسڵ، و ئەرا هەرکوو بچیاد لە مووسڵ و سوریا وەگەرد خوەی بردیادەم، و دەس لەلیم وەشانیان، وهەمیشە دەسدرۊژی سێکسی وەگەردم کردیاد تا ماوەی یەک ساڵ، ئیجا فرووشتەمە کەسیگتر، ئیجا کەسیگ سێیەم، وهەنای هیزە ئەمنیەیلە هاتنە ناو شار مووسڵ، لەدەسیان وایم، و پەنا وە هیزەیل دام، وەلێ زیانم تەواو نەوی.
حەلا هەمیش ئویشێد: چوینکە هیمان له شنگال ئارامی وئاسایش نییە، ک لەورا هەر ماوەیگ جاریگ کوشتن بوود، و گشت کەسیگ کەفێدە وەر ئەو کوشتنەیل ناکاویە، ئەوەیش وەگەرد کەموکوڵی دیاریگ لە حکومەت ک چارەیگ ئەرا ئی رەوشە نەکردیە، ک هیلێد رخمان لە گلەوخواردن سیناریۆی ٢٠١٤ چوود.
شار شنگال، کەفتیەسە رەوشەیل مرۆیی بەدیگ، ک هیمان زیاتر لە ٧٠ لەسەد لە خەڵکەگەی لە دەیشت شارەگە شوین خوه‌یان کردنەسەو، ئەوەیش لەناو کامپەیل ئاوارەیی یا لە شوینیگ وەختانە، لەوەر زاڵبوین لایەنەیلیگ چەکدار لەبان شارەگە، وەگەرد ریگریکردن ئەو لایەنەیلە لە تەقەلای بەغداد ئەرا دەسکردن وە ئاوەدانکردن و ئامادەکردن شارەگە.
لەی چینە، مەحما خەلیل ئەندام ئەنجومەن نوینەرەیل عراق لە شنگال ئویشێد: شارەگە کەفتیەسە رەوش بەدیگ، ک هەرچەن یە ٨ ساڵە لەبان جینۆساید ئێزدی رەد بویە، هیمان ململانەی سیاسی و هیزەیل ناشەرعی نوای گلەوخواردن ئاوارەیل و ئاوەدانکردن و قەرەبووکردن خەڵکەگە گردنە.
خەلیل ک ئەندام پارتی دیموکراتی کوردستانە ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دووپات کەێد ک تەقەلای جیوەجیکردن رێککەفتن ٢٠٢٠ ناوبەین حکومەت فیدراڵی و حکومەت هەرێم کوردستان وە بەشداری نەتەوە یەکگرتگەیل کەیمن، ک تا ئیسە جیوەجی نەکریایە، وتیش ئەو رێککەفتنە جیوەجی نەکریا چوینکە راسییگ حکومەتی وخوازینیگ نیشتمانی راسیگ نییە ئەرا چارەکردن باوەت شنگال و خەڵکەگەی.
پەرلەمان عراق لە ساڵ ٢٠٢٠ ئەوەگ کەفتنە بان پیکهاتەی ئێزدی وە تاوانەیل جینۆساید وەقەڵەم دا، و یاسایگ ئەرا وەدادڕەسین قوربانیەیل واژوو کرد ک وەناو "جینۆساید کۆمەڵی ئێزدیەیل" ناسریا.
گرنگترین بەندەیل ئی یاسا، پیشکەشکردن بینەی پویلی و دەروینی ئەرا ئاسانکردن تیکڵابوین ژنەیل لە قوربانیەیل ریخیایەگە لەناو کۆمەڵگا، و لەلای داراییش، یاساگە مووچەی خانەنشینی وەپیان دەێد، وپارچە زەوییگ، و لەوەردمخستن لە دامەزرانن فەرمانبەری، وەگەرد وەخشینەیلیگ لە باوەت خوەنەواری، و هەمیش کارەیلیگ لەباوەت ئاوەدانکردن و ئامادەکردن ئەو ناوچەیلە ک کەفتنە وەر جینۆساید.
باوجی یاساگە تا ئیسە شوینیگ ئەرا جیوەجیکردنی وە تەواوی پەیا نەکردیە، دویای تکەپای حکومەت موستەفا کازمی لە جیوەجیکردن ئەو رێککەفتنە، ک وەرجە دوو ساڵ لە هەولێر واژوو کریا، ک چەکدارەیل پەکەکە ریگری لە رێککەفتنەگە کردن ونەیشتن جیوەجی بکریەێد، و چەن جاریگ کەفتنە وەردەوەردە وەگەرد سوپای عراق.
هیمان تا ئیسە هەفت کۆمەڵە قەورسان لە شار شنگال، کەسوکارەیل قوربانیەیل بیسەروشوین چەوەڕی وازکردنیان کەن، تا نموونە لەلیان بوەن، وبزانن کی لە کیە، دویای ئەوە ک دەسیان لە پەیاکردن ئەو بیسەروشوینەیلە شووردن.
لەلایەن دەورینی، هیمان ژنەیل ئێزدی زیان لە جیماگەی ئەو کردەویل دروینی ولەشیە وەخوەیان دوینن ک وەدەس ریخریاگ داعش وەپیان کریا، وەگەرد هەزاران لە شوی مردگەیل ک لە ئاسانترین مافیان بیبەش بوینە، وە قسەی سامیە شنگالی خانمە چالاکوان لە ماف ژن تایبەت ژن ئێزدی.
شنگالی خان ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: دویای ٨ ساڵ لەو جینۆسایدە، هویچ جویلەیگ جدیی لەلایەن حکومەتەیل یا کۆمەڵگای ناودەوڵەتی وەرانوەر باوەت ئێزدی نەیمنە، ک هیمان نزیکەی ٣ هەزار خانم ئێزدی رفیاگ لەناو کامپ هۆل و ناوچەیلیگتر هەس، ک ئەوانە چارەنویسیان نادیارە، هەرچەن وەردەوام هەر داوای ئازادکردنیان کەیمن، وەلێ بیخود.
خانمە چالاکوانەگە لە کۆتایی قسەیلی وت: لەبان ئەو نەهامەتیە ک ژن ئێزدی لە ساڵ ٢٠١٤ کەفتە وەری، لە جویراجویر شیوەیل تونەڕەوی، باوجی بویە دروشمیگ مرۆیی وئاشتی لە جەهان، و کۆمەڵگای ئێزدی باس خانمە رزگاربویەیل وە "پیرووزەیل" کەێد
