قرقيزستان وڵاتيگ فره نه‌ته‌وه
چوارگووشه‌س . هاوسايه‌يلی له‌باكووره‌وه كازاخستان و له‌رووژهه‌ڵات و باشوور رووژهه‌ڵاته‌وه وڵات چين و له‌باشووره‌وه تاجيكستان و له‌رووژئاوايشه‌وه ئۆزبه‌كستانه .
قرقيزستان وه‌ك زوورم وڵاته‌يل ئاسيای ناوڕاس وه وشكايی ده‌ور درياگه‌و له‌ڕوی پيكهاته‌يشه‌وه ٦٤% مه‌ردمه‌گه‌ی قرقيزن ١٢،٥% رووسن و ١٣،٨%ئۆزبه‌كن ، وه‌ل ئه‌وه‌يشا چه‌نه‌ها كه‌مه نه‌ته‌وه‌ی تريش گرته‌سه خوه‌ی وه‌ك ئۆكرانی وه‌نسبه‌ی ٢،٨% و تاتار وه‌نسبه‌ی ٢% . له قرقيزستان زياتر له ٨٠ نه‌ته‌وه‌و كه‌مه نه‌ته‌وه‌و گرووپ ئه‌تنيكی و دينی جياجيا ژيه‌ن . قرقيزه‌يل تيكڵان له‌ڕه‌گه‌ز تورك و مه‌غۆل و جوير ئه‌وه‌ك باس كريه‌يگ شوون سه‌ره‌تاييان باشوور سيبريا بويه . نزيكايه‌تی فره‌يگ وه‌ل كازه‌خستانيه‌يلا ديرن و ئه‌وسا وه كازاخه‌يل وتيان قرقيز و هه‌مان وه‌خت وه قرقيزه‌ليش وتيان قه‌راقيز .
پيكهاته‌ی دينی قرقيزستان وه‌ی جووره‌سه : ٦٠،٨% سونی مه‌زه‌وه‌و ٢١،٦% بی باوه‌ڕ و ئيمان وه‌هويچ نه‌يرن و ١٠،٤% مه‌سيحيه‌و ٧،٢%يشی پيكهاتگه له دينه‌يل جياجيا .
زوان ره‌سمی وڵات قرقيزيه‌و سه‌ر وه گرووپ زوان توركيه‌و پيكهاتگه له سێ شيوه زوان باكوور و رووژهه‌ڵات و باشوور رووژئاوا . شيوه‌زوان باشووريه‌گه‌يشی كاريگه‌ری زوانه‌يل ئيرانی وه‌پيه‌وه دياره‌و زوان ئه‌ده‌بی قرقيزی ك له‌سه‌رده‌م سۆڤێت گه‌شه‌ی خاسيگ كردگه تايبه‌تمه‌ندی هه‌رسێ شيوه‌زوانه‌گه‌ی تر وه‌پيه‌وه دياره ، وه‌لی وه‌گشتی وشه‌يل قرقيزی مه‌غۆلين ك هه‌رچه‌نی وشه يا كه‌ليمه‌ی فارسی و عه‌ره‌بی و رووسييش تيكڵايلن بويه .
سيبريا بنه‌ڕه‌ت تاريخی قرقيزه‌يله‌و له‌يوا دياره له‌سه‌ده‌ی ١٠ی زايينی مه‌ردمه‌گه‌ی كووچ كردوين ئه‌را ئه‌و شوون ئيسه ك وه‌پی ئويشن قيرقيزستان . وه‌ل ئه‌وه‌يشا سه‌لجووق و مه‌غۆله‌يل كاريگه‌ری فره‌يگ هيشتنه‌سه جی له‌بان كلتوور تاريخ قرقيزه‌يل . له‌سه‌ره‌تايه‌يل سه‌ده‌ی ١٩ ، قرقيزستان له‌لايه‌ن (خان) يا (خۆقه‌ند) يا خاقانه‌يله‌وه چياگه رييه‌وه . له‌ساڵ ١٨٧٦ له‌لايه‌ن رووسيای قه‌يسه‌ره‌وه ده‌س گيريا بانياو بويه به‌شيگ له ئمپراتۆريه‌ت رووسيا . له‌دويای شووڕش ئۆكتۆبه‌ر ١٩١٧ وه‌ك به‌شيگ له توركستان سۆڤێت ناسريا ، وه‌لی له‌ساڵ ١٩٢٦ كوومار قرقيزستان وه‌ك يه‌كيگ له كووماره‌يل سۆڤێت ئاشكرا كرياو له‌ساڵ ١٩٩١ دويای رميان يه‌كێتی سۆڤێت ئی وڵاتيشه سه‌روه‌خوه‌يی خوه‌ی ئاشكرا كردو (عه‌سكه‌ر ئاغايۆف) سه‌رۆك پارت كۆمونيست قرقيزستان بويه يه‌كم سه‌رۆك كوومار وڵات و دويای سه‌روه‌خوه‌يی ئاغايۆف ئه‌را ماوه‌ی ١٤ ساڵ تا ساڵ ٢٠٠٥ له‌و پۆسته مه‌نده‌وه‌و له‌گشت ئه‌و ساڵه‌يله ده‌سڵاتدار بی ركابه‌ر وڵات بوی . ئاغايۆف و كه‌سه‌يل نزيك خوه‌ی گشت پۆسته‌يل گرينگ ياموهم حكوومه‌ت له‌ده‌سيان بوی . ئمجا ئاغايۆف له‌ساڵ ٢٠٠٥ وه‌ك زوورم سه‌رۆكه‌يل له‌وڵاته‌يل تر ئاسيای ناوڕاس و ، وڵاته‌يل دوياكه‌فتگ وه ته‌مای ئه‌وه بوی ری قانوونی به‌يگه خوه‌ی ئه‌را ئه‌وه‌ك تا مردن له‌و پۆسته بمينيگه‌وه ، وه‌لی ئه‌و بڕياره ناڕه‌زايی تون مه‌ردم قرقيزستان له‌لی كه‌فته‌وه‌و هاووڵاتيه‌يل رشيانه بان جاده‌يل و دويای چه‌ن رووژيگ وچان ، ماڵ سه‌ركوومار داگير كردن و ئاغايۆفيش وه‌ره‌و رووسيا هه‌يوای و (قورمان به‌يگ باقييۆف) نيشته شوونی .
