عیراق چ کاتێک ئیفلیج دەبێت؟
سیاسیی دوورو درێژتردا تێپەڕببێت وەک لەو قەیرانەی کە لەئێستادا تێیکەوتووە، لەھەمان کاتدا پێدەچێت ئەو قەیرانەی لەدوای سەرلەنوێ ھەڵبژاردنەوەی نوری مالیکیەوە دروست دەبێت، ھەم لەڕووی کاتەوە درێژخایەن بێت، ھەم لەڕووی قەیرانی سیاسییەوە شوێنەواری خراپی لێبکەوێتەوەو وابکات جارێکی دیکە تەوافوقی نێوان کوتلە سیاسییەکان بەمەحاڵ دابنرێت، بەھەموو مانایەک سەرلەنوێ ھەڵبژادنەوەی نوری مالیکی وەک سەرۆک وەزیران شوێنەوارێکی درێژخایەنترو قووڵتری دەبێت لەم قەیرانە سیاسییەی کەدوای ھەڵبژاردن عیراقی پێداتێدەپەڕێت و زیاد لە ٧ مانگی دیکە بخایەنێت.
رەنگە ئاشکرابێت دروستبوونی ئەو قەیرانەی کەعیراقی تێکەوتووە، ھێندەی شەڕکردنە لەسەر پاوانکردنی دەسەڵاتی سەرۆک وەزیران، ھێندە شەڕێکی دەستووری نەبێت لەنێوان شیعەو سوننەدا کەمەغزایەکی دەستووریی لەپشتەوە بێت، چونکە دەسەڵاتی سەرۆک وەزیران دەتوانێت کاریگەریی خۆی ھەبێت لەسەر یەکلاکردنەوەی ئەو کێشانەی کە لەکابینەی پێشوودا درکیان پێکرابوو لەلایەن سوننەوە، ئەو مەترسییەش کەئێستا لەئارادایە گۆڕانی ئاراستەی بیرکردنەوەی کوتلە عیراقییەکانە بەلای دابەشکردنی عیراقدا بۆ ٣ ھەرێم. رەنگە پەیڕەوکردنی ئەم نەخشە نوێیە، یان پەنابردن بۆ ھەموو نەخشەڕێگەکان، ھەوڵێک بن بەمەبەستی چارەسەرکردنی قەیرانی گرتنە دەستی دەسەڵات.
دوای ئەوەی ھاوپەیمانیی نیشتمانی گەیشتە ئەو ئەنجامەی دەستبەرداری نوری مالیکی نەبێت، ئەمە وایکردووە لەڕووی سیاسییەوە ئاگری ھاوکێشەی جەنگی نێوان شیعەو سوننە ھێندەی تر خۆشبکات و ئێستاش کێشەی نێوان ئەو دوو لایەنە لەوپەڕی قووڵی و گەشەی خۆیدایە، ھاوکات لایەنی شیعە کەپێشتر نەچووبوونە ناو یەک سەنگەری بەرگرییەوەو ژمارەی کورسییەکانیشان کەمتربوو لەسوننە، نەیویست مل بۆ خواستەکانی لیستی ئەلعیراقییە کەچ بکات، کەواتە لەئێستادا پێناچێت بەھیچ جۆرێک سوننە مل بۆ خواستەکانی ھاوپەیمانێتییەکەی نوری مالکی کەچ بکات، مەگەر بەشێوازێکی ژێربەژێرانە نوری مالیکی چۆک بەلیستی ئەلعیراقییە دابدات، ئەویش لەڕێی کارلەسەرکردنە ژێربەژێرەکانی نوری مالکی و ھاوپەیمانێتی لەگەڵ کوتلە بچووکەکانی ئەلعیراقییەدا بتوانێت ئەو لیستە ھەڵبوەشێنێتەوەو چۆکیان پێدابدات. لەئەگەری روودانی ھەر کارێکی لەو جۆرەشدا، ئەوا ئەگەری ھاتنەئارای دەسەڵاتێکی شیعەی بێ رکابەر ئەگەرێکی چاوەڕوانکراودەبێت و دەتوانرێت پێی بوترێت وێستگەی شیعەی بێ رکابەر. کەئەمەش لەبەرژەوەندیی پێکھاتەکانی تردا نابێت.
بەڵام ئەگەر جومگەکانی لیستی ئەلعیراقییە نەنووشتێنەوە، ئەوا پێدەچێت سیناریۆو رێگەی دیکە تاقیبکرێتەوە، کەئەویش تائێستا سیناریۆی رانەگەیەندراون و رەنگە ھاوکێشەی ئاڵۆزەی تێدابێت کە بەم عەقڵییەتەی ئێستای پێکھاتە جیاجیاکان قووت نەچێت، رەنگە جیاکردنەوەی سنوورەکان و ناوچە ناکۆکی لەسەرەکان نەتوانرێت لەڕیفراندۆمێکدا یەکلایی بکرێتەوە، واتە ئەگەر خراپتر نەبێت لەو قەیرانەی کەئێستا باکووروو باشووری سودانی پێدا تێدەپەڕێت، باشتر نابێت، چونکە لەئێستادا گەرووی سوننە ناتوانێت پارووی سەرژمێری بەگەروویدا بچێتە خوارەوەو ھەزمی بکات.
بۆیە دەکرێت بوترێت لەڕوانگەی دروستبوونی ئەو کێشەو قەیرانە یەکلەدواییەکانەی کە بەھۆی ھەڵبژاردنەوەی سەرلەنوێی نوری مالیکیەوە دێنە مەیدانی سیاسی و بگرە مەیدانی جەنگی عیراقەوە، ئەوا رەنگە ھەبن بڵێن ھەڵبژاردنەوەی سەرلەنوێی مالیکی لەزیان زیاتر قازانج بەعیراقییەکان ناگەیەنێت و رەنگە پڕۆسەی دیموکراسیش کە لەلایەن وڵاتانی ناوچەکەو دەرەوەدا چاوی لەسەر بوو، بەشێوەیەک لەشێوەکان ئیفلیج بکات.
