بیسەوادەیل سەدرەم نوو
کەنعان موڕاد/ دیارە هەڵمەتەیل سڕین بیسەوادی لەناو کۆمەڵگایلە بایەتە وەردەوام بوود، چوینکە تا ئەوەنە نەوەیگ هووکارەی خوەنستن ونووسین بوون، نەوەیگ تر شیوەی نوویگ لە نووسین پەیا کەێد.
باوجی بیسەوادی تەنیا لە خوەنستن و نووسین نییە، چوینکە رەسین لە واتەی قسەیل وەگەرد سەردەمەیلە هەمیشە هالە ئاڵشتبوین، و شایەت سنووریگ ئەرا نووەوبوین شیوەی قسەیل وزانیارەیلە نییە، وەگەرد ئەوەیش سنووەیگ ئەرا بیسەوادی نییە.
ئەرا نزیکەی هەشتا ساڵ وەرجە ئیسە، ک سەردەم باوگ باپیرەیل ئی نەوەی ئیسە بوی، تەنیا یەکیگ لە سەد کەس خاوەن سەواد بوی، وهەر کەسیگ لەو سەردەمە سەوادیگ بیاشتاد، بوێادە زانای گەورەیگ لە چەو مەردمەیل ئەو سەردەمە، و بی گومان، هەرچەنی وەرەو کۆنەتر لەو سەردەمە بنووڕیمن، بیسەوادەیلەیش فرەترەو بوون. وەگەرد ئەوەیش، فرە لە بنەمایل رەسینەوە، ئەو تاکە خوەنەوارەیلە دانانەسەی ک وەچەو بیسەوداەیل ئەو سەردەمەیلە جوور زانایل گەپیگ بوین، و مەرج نییە ک ئەوانە هەر زانایش بوون.
ئەگەر ئیمەی تەمەنەیل پەنجا ساڵان ئەوبان ئی سەردەمە، خاس گووش لە قسەیل ئی نەوەی نووە بیەیمن، بایەتە لە قسەیل فەریگ لەلیان بپرسیمن، تا لەلیان بڕەسیمنەو، ک ئەو قسەیلەگ لەناو بەڕنامە و بازیەیل گەنجەیل وەکار تیارن، جوور چشت بیگانەیگە وەگورەی هویر وهویرمانمان.
رووژیگ گووش لە دوو گەنج گردم، باس باوەتیگ کەن لەناونی برادەرەیلیان، و چەن قسەیگ وەکار هاوردن، ناچار بویم لەلیان بپرسم.
و بایەت بوی ئی قسەیلە شیەو بکەم: (کەمپڕ، بووت، لووت، نووک ..) تا بزانم یانە چە ئویشن، تا زانستم ئی قسەیلە لە بازی پۆپجی وەکار تیارن، وکەم کەم بوینە قسەیل رووژانەیان، ک هەنای وتن: ئی کابرا (بووتە) واتە ئی کابرا هیچ دەسەڵاتیگ راسی نەیرێد، و هەنای یەکیگیان وت من (کەمپڕ) کردمە، زانستم گوایە ئویشێد: من کوڵە لەلی گردمە، و هەر لەیوا قسەیلیان وەگورەی ئەو بازیە وەکار تیارن و خاسیش لەیەکەو رەسنەو، و ئیمەی بیسەواد جوور کەڕو ڵاڵ هیچیگ لەلیان نێزانیمن.
هەڵبەت ئەوەگ ئیسە ئی باوەتە خوەنێدەو، پرسیار کەێد، ئایا ئی باوەتە چ پەیوەندییگ وە سەواد و بیسەوادی دیرێد؟
ئەگەر سەواد خوەی توانای خوەنستن ونووسینە، خو، بایەتە وەرجە خوەنستن و نووسین لە قسەیلە بڕەسێدو.
وەگەرد ئەوەیش؛ ئیمە لە سەردەم قەڵەم و قاقەز هاتیمنەسە سەردەوم کیبۆرد ولابتۆپ و مۆبایل، و وەڕاسەوی، هیمان بیسەوادی لە پڕۆگرامەیل کیبۆرد ووورد وئیکسڵ فرە باوە، وهەڵمەت سڕین بیسەوادی خوازێد.
لە بیسەوادەیل ئی سەردەمە، هەمیش ئەوانە گرێدەو ک لە چینەیل مۆسیقا و شیوەکاری نێڕەسنەو، هەرچەن گووش لە مۆسیقا گرن، و لەناو پێشەنگایل شیوەکاری یەک یەک نووڕنە تابڵۆیلە، وئەوەیش رەسێدە ئەو چینەیل هونەری هەکاتی چینەیل تەکنۆڵۆژی ک بوینەسە گرنگی زاڵیگ ئەرا نەوەیل ئی سەردەمە.
