باوەت فەیلیەیل ناوەین مەندەلاوی و سودانی

چل و چوارەمین ساڵیاد ئاوارەبوین زوورەملی و دەسوەسەرداگردن پویل و موڵک و بیسەروشوینکردن زیاتر لە بیس هەزار گەنج کورد فەیلی لە بەغدا، ئایا خەریکە رووژ و مانگەیل سمارن تا شمارەیگ زیایە لە هەر ساڵیک دانەیمن، تا هەساو بکەیمن چە کارەساتیگ وەسەریان هات  و ئەو زەخم قویلە کە تیمار نەیوود، بیس ساڵ لەبان رمیان رژیم ستەمکار، لەوانەیش بڕیارەیل دادگای باڵای تاوانەیل ئەرا جیگیرکردن دادپەروەری خیزانەیل ئەرا ئەوەگ دەیان ساڵە وەسەریان هاتگە، و  داڵگ شەهیدان و بنەماڵەیلیان. لە رەدبوین وەخت و وە کڕ قەڵەمیگ، ئەو دەسەڵاتە و دارودەسەگەی کۆتایی وە ژیان هەزاران گەنج هاورد لە سەرەتای تەمەنیان، و داتا و توومارەیل عراقییەتییان سڕیەو، ئەراوە کە لەناو وڵاتەگەیان بیگانە بوون، بیس ساڵ، بەشیگ لەو بڕیارەیل فەرمانڕەوای ستەمکار نەسڕییەو تەنیا وە سەختی نەوود، خاوەن موڵکەیل سواڵ کەن ئەرا گلەوداین کاڵ موڵکیان ئەگەر ئەوانەگ دەس نانەسە بانیان وە زوور رازی بوون یا پیشکەشیگ وەپییان دەن،  یە هەنەکییگ گیرستنە، کورد فەیلی کەمینە نەوینە، بەڵکم کورد بوبن..  و شیعە، ئمڕوو بوینەسە پیکهاتەیگ کەمینە، چمای کتاویگ ئاسمانی هن خوەیان داشتنە، هەرچەن عراقیین لە نەتەوی کورد و موسڵمان شیعەن، یە چ دادپەروەرییەگە؟ تەنانەت یاسای هەڵوژاردنەیل ستەم لەلیان کەێد، تەنیا کورسییگ  پەرلەمانی لە پارێزگای واست، وەگەرد ئەوەیش کە هەڵمەت ئاوارەکردن زوورەملی و کوشتن لە گەنجەیلیان گەورەترین بەشی لە پایتەخت بوی، لە بەغدا لە ساڵ 1980. دویای 2003 بڕیارەیل لەبان دادپەروەرییان دویاخریا تا لە ناوەین ساڵەیل 2008 تا 2011، هەناێ دادگای باڵای تاوانەیل عراق بڕیارەگەی لە 11/29/2010 و بڕیار ئەنجومەن وەزیرەیل شمارە 426 لە ساڵ 2010 دەرکرد، کە لە بنەمای بڕیارنامەی شمارە 26ی ئەنجومەن نوێنەرەیل لە ساڵ 2008، وە لەوەرچەوگردن ئەوەگ وەسەر کورد فەیلی هاتگە، لە تاوانەیل جینۆساید، حکومەتیش پەیمان لاوردن گشت ئەو کاریگەرییە بەدەیلە دا کە وەسەریان هات،

ئمڕوو کوردەیل فەیلی چارەسەرکردن و چارەسەرکردن گیچەڵەیل خوازێد بیس ساڵ بەسە، فەیلیەيل داوا کەن ئەنجومەن نوێنەران عراق وە نوێنەرایەتی بەرێز موحسن مەندەلاوی و حکومەت سودانی، جویر دەسەڵات یاسادانان و جیوەجیکردن، لاوردن ئەو ریگرەیلە کە لە ری جیوەجیکردن پەیمانەیل وسیانە، لە ڕۆتین کار و نووڕین بڕسک لە بەشەیل نەتەوەیی، و ناچارکردنیان وە کلکردنیان ئەرا بەش بیگانەیل، و پەیاکردن چارەسەری کۆتایی ئەرا دانیشتگەیل ئۆردوگای جەهروم و ئەزنە لە کۆمار ئیسلامی ئيران، دڵنیایمن کە بەرێز مەندەلاوی لەڕی گرنگیدان خوەی ئەرا وەشوینکەفتن پرس کوردەیل فەیلی، هویچ رەنجیگ لە ئەنجومەن نوێنەرەیل نیەخەێدە پشت، داوا لە مەندەلاوی کەیمن وە شایستەیی هەڵوژاردنەیل بچوود تا ژمارەگە پەنج کورسی بوود کە لەبان بەغدا و واست و دیالە بەشەو کریانە.

گەورەترین وەرپرسیارێتی جیوەجیکردن بڕیارەیل دادگای باڵای تاوانەیل و ئەنجومەن نوێنەرەیل کەفێدە گەردن حکومەت و بەڕێز سودانییش وە پلەی سەرۆکوەزیرەیل بایەسە دڵنیابوود لەوە کە گشت وەزارەتەیل و دامودەزگایل حکومەت جیوەجی کەن و کەسەیل تەمەڵ لیپرسین وەردیان بکەن، وە گرنگیدان وە ناوچەیل بویینیان لە پایتەخت و  واست وەتایبەت ناحیەی بەدرە و ناحیەی زورباتیە و ئاوەدانکردنیان، و تەواوکردن دروسکردن ماڵ و بەشەوکردنیان ئەرا خەڵک، ئەوانەگ شایستەن کە لەناویان بار کریانە.

هەرلیوا ناوچەیل ناوڕاس و باشوور، عەلی غەربی، ناسریە، و هاشمیە، و ڕاگەیانن 4/4 رووژ شەهید فەیلی، و ئاهەنگ یادکردن لە گشت وەزارەتەیل کە لەناوی یاد قوربانییەیل کەن و تاوان جینۆساید کە لەلایەن رژیم وەرین ئەنجامدریاس.

ئومید خوازیمن بەڕێز سودانی کە شووڕش ئاوەدانکردن و بیناسازی لە گشت شارەیل عراق ڕاگەیان، کە گرنگیی ئەرا کوردەیل فەیلی هاوتەریب بوود وەگەرد ئەوە و ئی ئاڵشتکاریە بوینیمن و گلەو نەخوەیمن ئەرا نویسین ئومید  یادکردن.