ئه‌سكه‌نده‌ريه بووك (وه‌وی) ده‌ريای چه‌رمگ ناوڕاس
و بی نموونه ، ك بيگومان گه‌شتياره‌يل له‌گشت لايگه‌وه روی له‌لی كه‌ن و بكريه‌يگه پايته‌خت گه‌شت وگوزاری عه‌ره‌بی .
ئه‌سكه‌نده‌ريه ك شماره‌ی مه‌ردمه‌گه‌ی (٥) كه‌سه‌و له‌شوون شار قاهيره‌ی پايته‌خت وه دويه‌مين شار مسری تيه‌يگ ، وه‌فه‌رمان ئمپراتۆر يۆنانی (ئه‌سكه‌نده‌ر گه‌ورا) له‌ساڵ (٣٣١) وه‌رجه زايين له‌شيوه‌ی قه‌ڵايگ سه‌ربازی دروسكرياگه . ئه‌و وه‌خته ك يۆنانيه‌يل روی له فراوانی كردن ، له‌وه‌رانوه‌ر ئه‌وه فارسه‌يل له‌ناوچه‌گه خه‌ريك بوين خوه‌يان كيشانه‌وه ، هه‌ر له‌وه‌ر ئه‌وه‌يش شاره‌گه هه‌ر وه‌ناو دروسكه‌ره‌گه‌يه‌وه ناونريا . له‌شوون ئه‌وه‌يش ئه‌سكه‌نده‌ريه ئه‌را ماوه‌ی هه‌زار ساڵ بووگه پايته‌خت وڵات مسر و جوير سه‌نته‌ريگ بازرگانی گرنگ يا موهم و مه‌ڵوه‌نيگ رووشنهويری و هونه‌ری وه‌ك ئه‌سيناو رۆما ، وه‌تايبه‌ت وه‌سه‌به‌ب كتاوخانه گه‌وراگه‌يه‌وه ، ئه‌يه بيجگه داشتن چه‌نه‌ها شوونه‌وار تاريخی وه‌ك مه‌ناره‌ی ئه‌سكه‌نده‌ريه ك وه‌يه‌كيگ له هه‌فت ئه‌ڵڵاجه‌ويه‌يل دونيا دانرياو به‌رزيه‌گه‌ی (٣٥) مه‌تر بوی ، وه‌لی له‌ساڵ (١٣٠٧) وه‌سه‌به‌ب زه‌ويه‌له‌رزه‌يگ قايمه‌وه رمياو له‌ناوچی .
ئه‌گه‌ر بايگ و سه‌ردان ئه‌و شوونه بكه‌يد ، قه‌يريگ شوون گه‌شت وگوزاری كه‌فيگه وه‌رچه‌ود ، وه‌ل ئه‌وه‌يشا شوونه‌وار فره‌يگ گرته‌سه خوه‌ی وه‌ك قه‌ڵای (فايتبای)و (شانۆ يا مه‌سره‌ح رۆمانی ) و قه‌ورسانه‌يل تاريخی وه‌ك قه‌ورسان مسته‌فا كه‌مال و ئه‌نفۆشی ، يا باڵاخانه‌يل وه‌ك (مونه‌زه)و( ره‌ئس ئه‌ليتن)و چه‌نه‌ها مووزه‌خانه يا مه‌تحه‌ف وه‌ك مووزه‌خانه‌ی مللی ئه‌سكه‌نده‌ريه‌و يۆنان رۆمانی و چه‌نه‌ها باخچه‌و شانۆ وه‌ك (ماڵ ئۆپرای ئه‌سكه‌نده‌ريه‌و شانۆ ئاشتی و به‌يره‌م تونسی) .
ئه‌سكه‌نده‌ريه‌يش وه‌ك هه‌ر شاريگ تر وڵاته‌يل ئسلامی چه‌نه‌ها پايه‌و شوونه‌وار دينی و مزگفت گه‌وراو تاريخی ديريگ ك وه‌شيوازيگ ته‌لارسازی و له‌بان روی وه‌ر گه‌ورايگ دروسكريانه‌و گه‌شتياره‌يل وه‌رده‌وام سه‌ردانی كه‌ن . دويای ئه‌وه‌يش نيه‌وگ كنار ده‌ريای چه‌رمگ ناوڕاس له‌هويره‌و بووه‌يم ك سه‌ده‌ها ماڵ كه‌وراو گازينۆ و ئاشخانه‌ی تازه له‌بان ئه‌و كناره دروسكريانه‌و گه‌شتياره‌يل فره‌يگ وه‌خت خوه‌ش له‌تی به‌نه سه‌ر ، وه‌تايبه‌ت ئه‌را وچانداين له‌شوون ئه‌وه‌ك سه‌ردان شوونه‌واره‌يل تاريخی كه‌ن .
شار ئه‌سكه‌نده‌ريه هه‌ر له‌وه‌خت خوه‌ی له‌كنار ده‌ريا دروسكرياگه‌و شيوه‌گه‌ی له‌يوا هه‌ڵكه‌فتگه ك وه‌ده‌م ده‌رياگه‌وه فراوانه‌و بويه‌و دريژه‌و بويه ، يه‌يش ديمه‌ن فره جوانيگ به‌خشاسه ئه‌و شار گه‌ورا ، ئمجا وه‌و ئوميده ئيمه‌يش له كوردستان قانجاز له ئه‌زموون وڵاته‌يل تر بكه‌يم و لايگ بكه‌يمنه لای ئه‌و باوه‌ته‌وه‌و بتويه‌نيم وه‌ك مسر گه‌شه به‌يمنه وڵاته‌گه‌مان له‌ڕوی شوونه‌وار و چشته‌يل تاريخيه‌وه له‌وه‌رخاتر گه‌شت وگوزار و بووگه سه‌رچه‌وه‌يگ بته‌و ئابووری ، ك بيگومان يه‌يش ده‌سكه‌فت گه‌ورايگه‌و گاميگ ئابووری و پيشكه‌فتنيگ ئاشكراو دياره ئه‌گه‌ر ئيمه‌يش بتويه‌نيم ئی كاره بكه‌يم گه‌شه به‌يمنه مه‌يدان گه‌شت و گوزارمان و هان كومپانيا يا شه‌ريكه‌يل ئه‌جنه‌بی بيه‌يم روی له‌ی كه‌رت يا قه‌تاع گرنگ يا موهمه بكه‌ن و زنگيه‌و بكه‌ن ئه‌رائه‌وه‌ك ئابووری وڵاته‌گه‌مان هه‌ر ته‌نيا متمانه له‌بان ته‌نيا سه‌رچه‌وه‌يگ نه‌كه‌يگ ك ئه‌ويش داهات نه‌فته‌و بويمنه وڵاتيگ به‌رهه‌مدارو خاوه‌ن سه‌رچه‌وه‌ی ئابووری خوه‌مان وه‌تايبه‌ت له‌مه‌يدان گه‌شت وگوزار .
