دویای 44 ساڵ لە جینۆساید.. هێمانگ وە بی دەنگی یاد جینۆساید فەیلیەیل کریەێد

هەرچەنە جینۆساید وە یەکیگ لە دڕندانەترین کردەوەیل دانرێد وەرانوەر مرۆڤایەتی و لە مێژوو شمارەی جینۆسایدەیل دیاریکریاگە، وەداخەو کوردەیل فەیلییش یەکیگن لەو کۆمەڵەیلە رویوەڕوی ئێ کردەوەی دڕندانە بوینە.

ئەگەر بنووڕیمنە مێژوو، دژایەتی کردن فەیلیەگان وەرجە سەردەم بەعس دەسوەپی کردیە، هەر وەپای مێژوو هووکارەگەی کورد بوین و شیعەبوینیانە، لەسەردەم دەسڵات ئەحمەد حەسەن بەکر سەرۆک کۆمار عراق لە ساڵ

( 1970)  کووچ زورە ملەی کوردەیل فەیلی دەسوەپی کرد، کە چوار هەزار کورد فەیلی وەزورە ملە ئەودیم ئیران کریان.

وەرد گردنە دەس دەسڵات وەلایەن حیزب بەعس رمیاگ سەدام حسێن فاشی و رەگەز پەرەست دژایەتی کردن فیلیەیل فرەترەوبوی  پیلانەیل قڕکردن و پاکتاو رەگەزی کوردەیل فەیلی رەسیە لویتکە، لە  ( 2 ی نیسان تا 10 ی نیسان ) ساڵ 1980،  بڕیار شمارە (666 ) دەرچوی وە لایەن وەزارەت ناوخوەی عراق "بڕیارەگە باس لەو کەسەیلە کەێد رەگەزنامەی عراقی نەیرن یا مامەڵەی وەدەسهاوردنی کردنە بایەت وە زویترین وەخت ئەرا ئیران کلبریەن" لەوەر یە کووچ زورە ملێ فەیلیەگان ئەرا ئیران دەسوەپی کرد گردن و زیندانیکردن و بی سەروشوین کردن گەنجەیل فەیلی ئەوزەڵکرد، وە دەسپیچگ ئەوەگ مەترسی وەبان ئاسایش عەرەب و عراق دیرن، و وەرجە ئی رووژە وتاق بازرگانی بەغداد داوا لە گشت بازرگانەیل عراقی کرد، و فەیلیەیل جیابکەن  و گشت بەڵگەیان لە 800 بازرگان کورد فەیلی سەنەو، و پویلیان لەناو بانکەیل هشکەو کرد، و ماڵ و داراییان زەفت کرد، و وە زوور ئەرا ئیران باریان کرد، تەنانەت هەڵسیا وە دەرکردن بڕیایگ ئەوەگ هاوسەری فەیلیە و لەلی جیاوەوبوود خەڵات کرێد.

لە ساڵ 1986 گامەیل ترەک ئەرا لەناوبردن کوردەیل فەیلی هەڵگریا وە تاوانن بەشیگیان وەناو تیزاب ووەناو مینا کلکردنیان ئەرا ئیران وەجویریگ کە وەرەوەو نواچگنیان ئەوس هووکار تەقیان مین وەپیان و وە گلەوخواردنیان وەلایەن هێزەیل بەعس تەقە لەلیان ئەکریا، وەپای بڕیگ لە سەرچەوەیل تەنانەت شمارەیگ لەو گەنجەیلە بیسەروشوین کریانە ئەرا تاقیگەیل کیمایی بریانە و تاقیکردنەوە وەبانیان کریاس، هەرچەن بەڵگەی چەسپنەر ئەوتۆیگ ئەرا ئێ قسەیە نییە باوجی تەرم کورد فەیلی وەگەرد ئەو تەرمەیلە پەیاکریاس کە تاقیکردنەوەی کیمایی وەبانیان ئەنجام دریاگە.

هەرچەن یە یاد 44 ساڵەی جینۆساید کورد فەیلیە باوجی جویر گشت ساڵەیلترەک وە بی دەنگی یادی کرێد تەنیا چەن چین و لایەنیگ و کەناڵ و راگەیاندنەیل کەمیگ یادی کەن و خوەی لە راستی ساڵانە هەوەجە وە یادکردن گەپیگ کەێد چوینکە ئەوەگ وەسەر کوردەیل فەیلی هات کارەسات گەپیگ بوی کە تا ئیسە کاریگەریەگەی وەبان ژیانیان مەنییە و هێمانیگ فرەگیان بی شناسنامەن و و قەرەبوی ماڵ و مولکەیلیان نەکریاگە و روفات کەسوکارەیلیان دیارنییە.

یادکردنیان لەی رووژە کەمترین کارە بتوەنرێد ئەرایان ئەنجامدرێد، ئەرا لە هویرەو نەچین ئەو قوربانیەیەی کوردەیل فەیلی وە گیان و ماڵ خوەیان دانێ.

ئیمەی نویسەریل ئەرک بان شانمانە ساڵانە باس لەو نەهامەتیە بکەێن ئەگەر تەنیا وە دوو سێ دێریش بویە، تا ئەوەگ وەسەر مەردمەیل بی تاوانمان هات وە هویرەو نەچن و رووڵەیل ئایندە وەپی ئاشنابوون و ئەو مافەیلە وەدەس دوارە وە دەس بارنەو لە باوانیان سەنریا.