ئایا عراق حکومەت زۆرینەی بی دەسوەردانیگ وەخوەی دۊینێد؟
شەفەق نیوز/ سایت "ميدڵ ئێيست مونيتور" بەریتانی لە راپۆرتیگی باس کەێد ک دۊیاترین جار عراق دەسوەردان دەرەکی لەناوی نەۊیە لە سەردەم عەباسییەیلە بۊیە، وتیش: ئەگەر حکومەت زۆرینەی بی ئیلا و ئەولا لە عراق دروس بۊی، ئەوەسا بوودە یەکەم جار لە مێژوو نوو عراقیگ جۊر سەروەخوەی.
دۊیای ئەوگ راپۆرتە بەریتانیەگە ک ئاژانس شەفەق نیوز وەرگێرانی کرد باس ئەوە کرد ک نیشتمانپەرورەیل عراق وەشیوەیگ سرووشتی داوا کەن وڵاتەگەیان دەسوەردان بیانی لەناوی نەوود، و ئەوەسە ک وەرانوەر زاڵبۊن سیاسی ئیران باسی کردن، هەمیش لەڕی نووڕستن وە عراقیگ جۊر دەوڵەتیگ ئەر ئەمریکا کار کەێد، وتیش: لە میژوو عراق جۊر دەوڵەتیگ، لە راسییەگەی قەت دەوڵەتیگ سەروەخوەی نەۊیە.
راپۆرتەگە دەسنشان ئەوە کرد ک توانای گلەوخواردن وەرەو سەردەمەیل وەرجە هاوچەرخی هەس، وەدیاری ئەرا سەردەم خلافەت عەباسی (1750ز - 1258 ز) لەی ناوچەی ئیسەی عراقە ک وەڕاسی سەروەخوەیی داشت.
لەبان ئەوەیش، راپۆرتەگە باس کرد ک لە دۊیادۊیایەگە دەسەڵاتدارەیل عەباسی خریانە پشتگووش و تەنیا وەناو بۊینە دەسەڵات، و دەسەڵاتە راسیەگە دریا دەس شازادە و وەزیرە زاڵەیلە لە فارس و سەلجوقی تورک، ئەوەیش لەوەر دۊاچگن دەسەڵات عەباسی هەر لە ناوڕاس سەدەی نۆهەم.
راپۆرتەگە دیاری کرد ک دۊیای زنجیرەیگ لە داگیرکردن و دەسەڵاتداری بنچینەیلیگ پشتاوپشت، هەر لە سەدەی شانزەهەم تا سەدەی ١٧ عراق وەتایبەت بەغداد، دەسەڵاتەگەی کەفتە ناوبەین دوو ئیمبراتۆریەت عوسمانی و سەفەوی، و عراق بۊیە ناوچەیگ ناوبەین هێزەیل سوننە و شیعە لە خوەرهەڵات ناوڕاس.
هەمیش وت: هەنای عوسمانیەیلە بەغداد و فرەی عراق ئەرا دۊیەم جار لەماوەی ساڵ ١٦٣٨ لە سەفەویەیلە گلەو دان، دی جاریگ تر نەکەفتە ژیر دەسەڵات فارسی، و هەر لەژیر دەسەڵات عوسمانیەیلە مەن تا ئەوەنە بەریتانیا لە ساڵ ١٩١٨ داگیری کرد، هەنای ئیمبراتۆریەت عوسمانی لە دۊیای جەنگ دۊیەم جەهانی چەکیا.
راپۆرتەگە وتیش: شانشین عراق لە نوای شۆڕشەیل وڵاتەگە لەبان ئینتیداب بەریتانی لە ساڵ ١٩٢٠ دروس کریا، دۊیای ئەوە وەساڵیگ کەفتە ده‌س حکومڕانی شاه فەیسەڵ "بیگانە" ک بەریتانیا دانادەی، ئەوەیش لەژیر هێز نەخت کەمینەی سوننەی هووکارەبۊی، هەکاتی سەردەم عوسمانیەیلە.
و دۊیای ئەوە ک نشان دا ک سەروەخوەیی شانشینەگە لە بەریتانیا لە ساڵ ١٩٣٢ بۊی، راپۆرتەگە باس ئەوە کرد ک ئەوە نییە ک دەوڵەتیگ خاوەن سەروەری بۊیە، ک بەریتانیا دەس لە جەنگ دۊیەم جەهانی دادەوەر، لەوەر شۆرشیگ وەپشتگیریکردن ئالمان نازی لە ساڵ ١٩٤١، دووارە شاە فەیسەڵ دانا، و هەر رژیم شاهی وەردەوام بۊی، تا ئەوەنە شۆڕش سەربازی ١٩٥٨ بۊی، ک عراق جۊر کۆماریگ چەسپان و دەسکیشان دەسەڵات بەریتانیا لە وڵاتەگە راگەیان.
ڕاپۆرتەگە وتیش: عەبدولکەریم قاسم سەرکردەی شۆڕش ١٤ی تەمووز بۊیە یەکەم سەرۆک وەزیرەیل کۆمارەگە، و تۊنیمن بۊشیمن خوەی یەکەم سەرکردەی سەروەخوەیی بۊی ئەرا عراق هاوسەردەم.
راپۆرتەگە نووڕست ک بڕیار عەبدولکەریم قاسم لە هاوپەیمانی بەغداد ک پاڵپشتی خوەرئاوا کەێد، و دروسکردن پەیوەندیەیلیگ خاستر وەگەرد یەکێتی سۆڤیەت و پشتبەسان وە شیوەی گەورەیگ لەبان حزب شیوعی عراق، وەزۊی رمانەی، وە هان بیزاری نەتەوەگەرەیل عەرەو و هەڵسان شۆڕش کورد.
وتیش: کەسیگ ئەوەنەی ئەمریکا نیگەران نەۊی، ک گرنگی گەورەیگ وەناوچەگە لە مەوقەی جەنگە سەردەگە نشان دا، و ئاژانس هەواڵگری ناوەندی پلان ئەرا کوشتن قاسم دانا، وە تەقەلای شکستهاوریگ لە ساڵ ١٩٥٩، و لەوانەگ لەناوی بەشدار بۊین سەدام حسێن بۊی، ئەو گەنجە وەگەرد پەنج بەعسی تر، ئیجا قاسم رمیا و لە ساڵ ١٩٦٣ دۊیای شۆڕش بەعسی ک گومان هەس ئاژانس هەواڵگری ناوەندی دەس له‌تی داشت ك قاسم لەناوی كوشیا.
راپۆرتەگە باس سەرەتای سەردەم سەدام حسێن کرد، و شۆڕشەگەی ئیران، ئیجا جەنگ عراق و ئیران، ک وت: عراق دووارە بۊیە ناوچەیگ ناوبەینی، ئێجارە وە پالپشتی خوەرئاوا و شێخەیل خەلیج، تا بوودە قەڵایگ سوننی دژوە هەڕەشەیل ئیران لە هەناردەکردن شۆڕشەگەی ئەرا ناوچەگە.
دۊیای داگیرکردن ئەمریکا ئەرا عراق لە ساڵ ٢٠٠٣، راپۆرتەگە وتیش یەکەم جارە لە میژوو نووی بۊیە دەسەڵات زۆرینەی شیعە، و حکومەتەگە لایەن ئیران گرد، ک ئەویش پیشوازی لە رمیان سەدام کرد و دەرفەت دەسوەردان لە وڵاتەگە کەفتە دەسی.
و باس باوەت سەروەری عراق کرد و کەمیی جۊر دەوڵەتیگ، ک تەنیا وەیەک شیوە مەن تا دۊیای ٢٠٠٣، و دیاری کرد ک ئەرا نموونە، تورکیا و ئیران ئەرا چەن جاریگ گورزەیلیگ ئاسمانی لەبان چەکدارەیل کورد لە باکوور وەشانن.
وهەمیش باس دەور ئیران کرد لە پاڵپشتیکردن حەشد شەعبی ئەرا نواگردن ریخریاگ داعش و داگیرکردن ٤٠% لە زەۊی عراق، و شکستهاوردنی و نواگردنی لە رەسین وە بەغداد و شارەیل شوون مەزارەیل شیعە لە باشوور.
هەمیش باس هووکار هەسی گەورەترین باڵیۆزخانەی ئەمریکا کرد ک لە فاتیکان گەورەترە، وتیش: ئەو رووداوەیلە لە عراق لەوەر ئەوە بۊین ک هیمان عراق دەوڵەتیگ سەروەخوەی نییە لەوەختیگ سەروەخوەیی وەرگردگە و هیمان وە شیوەی گەورەیگ کەفتیەسە وەر دەسوەردان بیگانە لە باوەتەیلی، و تەقەلای کوشتن موستەفا کازمی سەرۆک وەزیران خستە یاد.
راپۆرتەگە لە کۆتایی دەسنشان کرد ک دۊیای گردەوبۊن موقتەدا سەدر وەگەرد هێزە شیعەیلە ک لە ئەنجامەیل هەڵبژاردنەگە رازی نەۊین، سەدر لەبان تویتەر نۊسان: حکومەت زۆرینەی هاتگ عراق ئەوەسا دەسوەردان بیگانە لەناوی نێەوود.
راپۆرتەگە دووپات کرد ک ئەگەر یە راس بۊی، ئەوەسا بوودە چشتیگ لە میژوو نوو عراق نەۊیە.
