زانایلیگ دووپات کەن کە ناوک زەوی نزە کەێد وەرەو دەیشت
لە توێژینەوەیگ کە لە رووژنامەی Nature بڵاو کریایە، تیم دامەزراوەی ئۆقیانووسناسی وۆدز هۆڵ و کالتێک باس لە لێکۆڵینەوەیل کەن لەبان هیلیۆم-٣ و هیلیۆم-٤ لە دوورگەیل جەمسەر باکووری کەنەدا.
توێژەرەیل وەرین توخمە شوینەواری هیلیۆم-٣ لە رەوت لاڤا لە دوورگەی بافین پەیا کردن، کە پڵنجەم گەورەترین دوورگەی جەهانە، یەیش نشانەس ئەرا ئەگەر نزەکردن ناوەک زەوی، یەیش لەوەر ئەوە کە ئایزۆتۆپێکی کۆنە، و لەو ماوە باو بویە کە زەوی لەلی دروس بویە.
بەڵام لەوەر سروشتەگەی هیلیۆم-٣ کە ری خوەی وەرەو بان زەوی تەواو کەێد، تا فرەتر بەرزەو بوود رەسێدە ناو بەرگەهەوا و لەناو چووڵایی ئاسمان گوما بوود.
ئەرا وە هیلیۆم-٣ دەگمەنە، و ئەگەر لە رویکەش پەیا بوود، هن ئەوەس کە لەناو ناوک زەوی دەرچگە.
وە پشتبەسین وە ئەگەر نزەکردن لە ناوەک زەوی، تیم زانستی خوەیان رەساننە دوورگەی بافین و دەسکردنە تاقیکردن تەکانەیل کڕکانەیل لاڤا.
لەورا ریژەیگ فرەتر هیلیۆم-٣ پەیا کردن کە لە تەقەلایل لێکۆڵینەوەی گوزەشتە بویە، کە زیاترە لە گشت شوینیگ ترەک لە زەوی، و ریژەیگ بەرز هیلیۆم-٣ بۆ هیلیۆم-٤ (ئایزۆتۆپێک باو) پەیا کردن، کە بەرزترین ریژەس کە تا ئیسە لە سەنگ زەوی پەیا کریایە.
تیم لێکۆڵینەوەگە ئویشن کە پەیاکردن ئەو ئاست بەرزە لە هیلیۆم-3 لە شوینیگ هشکایی گرنگە، چوینکە بچەسپنێد کە وەڕاسی ئەو مادە لە ناوکەو نزە کەێد، ئەوە رییگ ئەرا زانایل واز کەێد تا زیاتر لێکۆڵینەوە لە ماددە سەرەتاییەیل بکەن، کە وەرجەیە هەرگیز نەکریایە.
