په‌يوه‌ندی ناو خودای ميسر وه‌ل ئه‌هۆرای پاڵه‌يا
له ئه‌ی نويسريايه، له باوه‌ت ئه‌رای ئه‌ی باوه‌ت باس ناكا، به‌ڵكو نموونه‌يلێ له نزيكی ناو سێ ئيزه‌د ك دو له‌ليان ئاری و ئه‌وه‌كه‌ی تره‌كيش ميسريه، شيه‌و ئه‌كا.
باوه‌ت ئه‌ی نويسينه له‌باره‌ی گيريمان يه‌كسانی به‌ش دويم ده‌سه‌واژه‌ی«ئه‌هۆره» و«ميسره» وه‌ل ناوخودای كوينه‌ی ميسری«ره‌ع» يا«را» په‌يوه‌ندی ديرێد. وه ئه‌ی مه‌به‌سيشه له سێ به‌شه وه شيه‌وكردن ريشه‌ناسی(مۆرفۆلۆژی) ئه‌ی سێ واژه باس كه‌يم.
ره‌ع: گرنگترين خودا له سه‌رده‌م ئمپراتوری كوينه ميسر خودای خوه‌ر وه‌ل سه‌ربازا وه ناو«ره‌ع» بويه. ميسريه‌يل وه يه باوه‌ڕ داشتنه ك ئه‌ی خواد هه‌ررووژ له خوه‌رهه‌ڵاته‌و ئه‌ڵاێدو له درێژی رووژ رێ ئاسمان گشتی بڕێدو هه‌چوين پيره‌پياوه‌ێگ هه‌ر شه‌و وه‌ل خوه‌رئاوابوينا مرێد.
له درێژی شه‌و، ئه‌ی خودا له ژێرزوی، ناوچه‌ی ك مردگه‌يل له‌تێ جی گرتنه، سه‌فه‌ر ئه‌كا تا له‌نوو وه خوه‌رهه‌ڵات بره‌سێد.
له به‌ڵگه‌ی ميسری له سه‌ر په‌يوه‌ندی ئه‌ی خودا وه‌ل خوه‌را ديار ئه‌ده‌ی: له بان گومه‌ز ئاسمان ئه‌ڵاێد تا هه‌ررووژ وه خوه‌ر ژيان به‌يد. (Paul William Roberts:1993).
فره‌وه بوين هێز و توانای ره‌ع تا ئه‌وجیه وه‌رده‌وام ئه‌ده‌ی ك فه‌رعه‌ۆنه‌يل ئه‌را ره‌وادان فره‌ترك خوه‌يان، وه‌جوورێگ خوه‌يان وه‌ليا په‌يوه‌ندی دانه. ئمجا له به‌ڵگه ميسری له‌ی باريه‌و خوه‌نيمن: چه‌س ك ت نازانيده‌ی؟ كيه له تو هويرمه‌ند تره‌كه؟ جی هاكوو ك ت نه‌ويده‌ی؟... ئه‌گه‌ر ت وه ئاو بويشی له كويه بچووه‌و بان، ئه‌و چه‌مه وه فه‌رمان ت كه‌فێده‌و رێ، ئه‌را يه‌گ ت ره‌عيد... توان و ده‌سڵات له ده‌م تن و زانسن و سه‌نن ها له ناو دڵ ت، قسيه‌ی ت كه‌ڵام مات[Maat=(خودای راسيه)]، خودا له‌بان لێوه‌يل ت نيشتيه... ئه‌را ت هه‌تاهه‌تا چاره‌نويس بويه. هه‌رچشتێگ وه ئه‌ساس مه‌يل ت ئه‌نجام گرێدو هه‌رچێ بويشید فه‌رهمانه ك ئه‌ده‌ی جيوه‌جی بكريه‌يد(Ceroge Stiendorff and Keith C Seele:1947).
له سه‌رده‌م ئمپراتوری نوو، ئامن هۆته‌پ وه ئه‌ی باوه‌ڕ ره‌سی ك خودای گشتی ئاتۆنه‌و خود خوه‌ره نه خودای خوه‌ر(ره‌ع)ه.
بنويس ئه‌ی شايه‌د گريده وه‌رچه‌و ك خودای خوه‌ر بوين ره‌ع له مووده‌ی ناو ئه‌ی خوداسه. شايه‌ديش هه‌وه‌جه وه يه ديرێد ك ناو ئه‌ی خوه‌دا وه رووشنايی هه‌ڵيه‌وگه‌ردنيم.
هردۆت وه ناوداربوين كاهه‌نه‌يل(پياويل ئايينی) هليۆپۆليس ئيشاره ئه‌كا(هردۆت، كتاو دويم، به‌ش سێ). هليۆپۆليس له كه‌ليمه وه مانای شار خوه‌ر ئه‌يادو شار خودا را(ra) بويه.
تائيره ديار ئه‌ده‌ی ره‌ع ك خودای ميسر كوينه بويه وه مانای رووشنايی ك چوی خودای خوه‌ر پره‌سينه‌سه‌ی و ئمجا جی خوه‌ی داسه خوه‌ر=ئاتۆن بناسيمه‌ی.
ميسره: له ئه‌ڤيستا ميسره و پاڵه‌وی ميتره يا مێهر، له ئه‌ڤيستای نوو ئيزه‌د هوير و رووشنايی و په‌يمان ناسينه‌و يه‌كێگ له گه‌وراترين ئيزه‌ده‌يل و مينۆوه‌يل له ميتۆلۆژی كوينه‌ی هندوئاريه ك له به‌شه‌يل دويايی ئه‌ڤيستا هه‌م جارتره‌ك گرنگی تايبه‌ت وه‌پێ دريايه.
له‌سه‌ر ناو ئه‌ی ئيزه‌ده، بنويس هاسه‌ر ئه‌ی باوه‌ڕه ك له دوبه‌ش سازيايه:
به‌ش يه‌كم: ميس ك وه مانای ئه‌فسانه‌و ميتۆلۆژيه و له زووانه‌يل هاوريشه وه‌ل فارسيا هه‌چوی ئينگليزی(Myth)، له ئه‌ڵمانی(Mythos)، له فه‌ره‌نسی(mythe)، له يونانی(μύθος)، له سويدی(myt) هه وه‌ی مانا وه كار ئه‌ياد.
به‌ش دويم ئه‌ی ناوه: ره يا رايه ك وه‌ه مانای رووژ و رووشنايیه ك وه‌ل روزا له فارسی هاوريشه‌يه. ئمجا وه‌سه‌ريانيه‌و، ميسره ئه‌تويه‌نێ ميتۆلۆژی يا ئه‌فسانه‌ی رووشن مانا بكريه‌د ك نزيكی فره‌ی وه مانای خودا له ميسر ئه‌ده‌ی.
ميسره په‌يوه‌ندی وه‌ل خوه‌را نه‌يرێد، به‌ڵكو په‌يوه‌ندی ناونی زه‌وی وه‌ل خوه‌راس ك له ريشه‌ی خوه‌يا په‌يمان وه هساو ئه‌ياد، وه‌لی دوياجار وه‌ل خوه‌را يه‌كێگ گرتنه‌سه‌ی.
له راسيش ميهر يا ميسره له سه‌ره‌تا چوی ره‌ع خواهدای خوه‌ر بويه، له باوه‌ت ره‌ع وتيم ك دويا جار جی خوه‌ی وه ئاتۆن(خودای خوه‌ر) دايه. ميهريش له‌وه‌رده‌وامی له لای پارته‌يل و سۆغديه‌يل چوی خوه‌ر خوه‌ی كێشاسه‌و بان(Sundermannm , Werner:1979).
ئه‌هۆره: ئه‌هۆره مه‌زدا له دو به‌ش ئه‌هۆره‌و مه‌زدا وه‌ل يه‌كا پێكهاتيه. به‌ش يه‌كمێ هه‌وه‌سه ك له سه‌نسكريت ئه‌سوۆره وه پێ ئويشن. ئه‌هۆره له ئه‌ڤيستا وه مانای گه‌ورا و سه‌روه‌ره، ئه‌ی چنه سفه‌تێگ ئه‌را ئيزه‌ده‌يل ميهر و ئاپامنپاتيش وه كار بريايه.
ئه‌هۆ+ گيان له پاڵه وه پێ ئويشن ئاخۆ(axw). به‌ش دويميش هه‌چوی به‌ش دويم ميتره وه مانای رووشنايیه‌و هه‌له‌و ريشه هاتيه. هه‌روه‌خت ئه‌ی ريشه‌ناسی قه‌بوڵ بكريه‌يد، مانای ئه‌هۆرا وه‌ل روشنايی گيانه‌وه‌خشا هاوتا ئه‌ده‌ی.
له ئه‌نجام:
له سه‌ر ئه‌ی ئه‌ساسه، نويسه‌ر، ناو خودا ميسر ره‌ع له باوه‌ت ماناو وه‌ل ره ك به‌ش دويم له ده‌سه‌واژه‌يل ئه‌هۆره و ميسريه، نزيك وه يه‌ك و هاوتا زانێد. وه‌لی له‌سه‌ر يه‌گ ئه‌ی ده‌سه‌واژه له فه‌رهه‌نگ ئاريه‌و چيه‌سه ميسر و يا له فه‌رهه‌نگ ميسر هاتيه‌س ناو فه‌رهه‌نگ ئاری داوه‌ری ناكا، وه‌ی مه‌مه‌ره‌گ به‌ڵگه‌ی له باوه‌ته نيه.
يه‌زدان سه‌فا
