ئێڵه‌يل كورد له ناو به‌ڵگه‌يل عوسمانی
د.عيماد عه‌بدسه‌لام ره‌ئوف)، ئه‌ی هويره ئه‌رام هات تا ئه‌ی باوه‌ته بنويسم.
ره‌ئوف له به‌شێگ له ئه‌ی كتاوه ئاماژه وه به‌ڵگه‌يل عوسمانيه‌يل ئه‌كا ك بڕێگ له‌ی به‌ڵگه‌يله له ناويان ژماره‌ی خێڵ و هووزه‌يل كورد هاتيه:
له په‌ڕه‌ی ١٥٩ يه‌ی كتاوه وه‌ل هاوردن به‌ڵگه‌ی ١٧١٤، ره‌ئوف چنه نويساس: ئه‌ی به‌ڵگه له سه‌ر بڕيگ له هووزه‌يل ناوچه‌ی كه‌ركووك و هه‌ولێره ك ناويان له ناو ئه‌و سه‌نه‌ده‌يل نويسيايه‌و وه په‌ێ ئه‌ی سه‌نه‌ده، عوسمانيه‌يل له هووزه‌يل كورد ئه‌ی ناوچهيله تواستنه تا پيه‌ڕنگه(كوپری) ك له سه‌ره‌ده‌م ئه‌وان تازه سازياس، بكه‌نه‌و خاوه‌ن و ئيوه‌تێ بكه‌ن.
به‌ڵگه‌ی ژماره ١٥٧٧: وه گوره‌ی ئه‌ی به‌ڵگه‌يشه، عوسمانيه‌يل وه والی شاره‌زوور و بڕێگ له واليه‌يل تره‌ك ناوچه‌يل كوردستان فه‌رمان دانه تا ليستێگ له ناوه‌يل سه‌رۆك هووزه‌يل ئه‌ی ناوچهيله گرده‌و بكه‌ن تا كلێ بكه‌ن ئه‌را ئستانبۆڵ.
له به‌شێگ تره‌ك له ئه‌ی كتاوه، نويسه‌ر وه هاوردن ناو هووزه‌يل كورد و به‌ڵگه‌يل عوسمانی په‌يوه‌ندیدار وه ئه‌ی هووزه‌يله هاورديه:
زێبار: به‌ڵگه‌ی ١٩٥٩ لاپه‌ڕه‌ی٥، له ئه‌ی سه‌نه‌ده هاتيه ك بارام يه‌كێگ له كوڕه‌يل حسه‌ين به‌گ فه‌رمانڕه‌وای عماديه له لايه‌ن ده‌وڵه‌ت عوسمانيه‌و ئه‌را به‌سره كل كرياس. وه‌لی ئه‌و ئه‌ی فه‌رمانه جیوه‌جی نه‌كرديه‌و ئه‌را نيشته‌جیبوين هووز زێبار وايه‌و له‌وره خوه‌ی شارتديه‌سه‌و.
سيندی و سلێمانی: به‌ڵگه‌ی ١٥٧٥ لاپه‌ڕه‌ی ٢٢٦، له نامه‌يگ ك له لای فه‌رمانڕه‌وای عماديه( قوباد به‌گ) ئه‌را ئهمير به‌غدا كلێ كرديه، ناو هووزه‌يل سندی و سێلمانی ناو برديه...
بلباس: به‌ڵگه‌ی ١٤٧٤ لاپه‌ڕه‌ی ٦٧٥، نامه‌يگه له والی شاره‌زوور وه ده‌وڵه‌ت عوسمانی ك له شۆڕش هووزه‌يل بلباس و ئاكوان ئاماژه ئه‌كا.
ئاكو: به‌ڵگه‌ی ١٧٤٤ لاپه‌ڕه‌ی ٤٥، نامه‌ێگ وه سه‌رۆكه‌يل هووزه‌يل بلباس وئاكو له لايه‌ن سوڵتان عوسمانييه‌و، سوڵتان له‌ی نامه تواسن هووز ئاكو ئه‌را فره‌مانڕه‌وايی ناوچه‌يلێگ له دويای هێرشيان وه ئيران بوينه، قه‌بوڵ كرديه.
زازا: به‌ڵگه‌ی ١٥٧١ لاپه‌ڕه‌ی ١٣، سوڵتان حه‌سه‌ن ئهمير بادينان وه‌ل كل كردن نامه‌ێگ ئه‌را سوڵتان عوسمانی، دوبه‌ره‌يی ناوه‌ين دو ئهمير(عومه‌ر و زينه‌ڵ) له ئه‌ميره‌يل هووز زازا گه‌پ داس.
ره‌نده‌لی و برازی: به‌ڵگه‌ی ١٥٦٧ لاپه‌ڕه‌ی ٤٧١، له‌ی به‌ڵگه ناو هووز ره‌نده‌لی وه‌ل هووز برازيا هاتيه.
ره‌شيدی: به‌ڵگه‌ی ١٥٦٧ لاپه‌ڕه‌ی ٤٧١، ناو هووز ره‌شيدی وه‌ل دو هووز برازی و ره‌نده‌ليا هاوردنه.
شه‌قاقی و مله‌لو: به‌ڵگه‌ی ١٧١٦ لاپه‌ڕه‌ی ٢١، له ئه‌ی به‌ڵگه مه‌مه‌ر دوژمنی دو هووز شه‌قاقی و مله‌لو وه‌تياس.
باجه‌ڵان: به‌ڵگه‌ی ١٧١٦ ده‌فته‌ر ١٢٦ لاپه‌ڕه‌ی ١٦٥، له ئه‌ی به‌ڵگه هاوراس ك هووز باجه‌ڵان له ناوچه‌ی قه‌سرشرين ئيران نيشته‌جی بوينه. له شوونيگ تره‌ك له‌ی سه‌نه‌ده هاتيه ك ئه‌ی هووزه دويای په‌نج ساڵ نيشته‌جی بوين له قه‌سرشرين هێرش كردنه‌سه سه‌ر كرماشان و ئه‌ی ناوچه خستنه‌سه ژێر ده‌س خوه‌يان.
موكری: به‌ڵگه‌ی ١١٦٠ لاپه‌ڕه‌ی ٣٥٥، له ئه‌ی به‌ڵگه هاوردنه ك هووز موكری جی نيشتن خوه‌يان له كوردستان ئيران هيشتنه‌سه‌جی و هاتنه‌سه ناو زه‌ويه‌يل تره‌ك كوردستان ك له ژێر فه‌رمان عوسمانيه‌يل بوينه.
مله‌لو: به‌ڵگه‌ی ١٧٦٧ لاپه‌ڕه‌ی ٦٥، فه‌رمان له لای ده‌وڵه‌ت عوسمانيه‌و ئه‌را به‌غدا كل كرياس تا ته‌يمور يه‌كێگ له مه‌ردمه‌يل هووز مله‌لو بگرنه‌ی.
ساريلو: به‌ڵگه‌ی ١٥٧٧ لاپه‌ڕه‌ی ١٣٢، ئهمير وه كل كردن نامه‌ێگ ئه‌را سوڵتان عوسمانی له ئاژاوه‌كردن هووز ساريلو خه‌وه‌ردارێ ئه‌كا.
باردوس: به‌ڵگه‌ی ١٥٧١ لاپه‌ڕه‌ی ٦٥، له ئه‌ی به‌ڵگه هاتيه ك ئهمير به‌غدا نامه‌یگ ئه‌را سوڵتان عوسمانی كل كرديه‌‌و ئه‌و له هێرش ئهمير عومه‌ر يه‌كێگ له ئه‌ميره‌يل شاره‌زور له هووز باردوس و خارت كردنه‌يل ئه‌ی هووزه ئاگادارێ ئه‌كا.
