ئايا نيشته‌جييه‌يل مه‌نه‌لی كوردن!؟

ئايا نيشته‌جييه‌يل مه‌نه‌لی كوردن!؟
2019-04-03T22:17:00+00:00

ماجده خورشيد /  م له‌ی وتاره‌ ئه‌را جوواودانێگ وه‌ ئه‌ی به‌شه‌ له‌ نويسه‌ره‌يل، به‌شێگ له‌ كتاو نه‌ته‌وه‌يل عراق (ن: گۆرگيس جبران هومی – عه‌بدالعه‌زيز به‌رهام) جوور به‌ڵگه‌ێگ تێرمه‌و وه‌ر و وه‌تمه‌: گومان ئه‌وه‌ چوود مێژوو ئيڵ توركمان له‌ عراق بچوود ئه‌را چوار سه‌ده‌ وه‌رجله‌ زه‌مان حوكمڕانی عوسمانيه‌يل له‌ی وڵاته‌.

له‌ گرنگترين ڕێيه‌يل عوسمانيه‌يل ئه‌را بته‌و كردن په‌يونديه‌يل خوه‌يان وه‌ل عراقا، لايه‌نگره‌يل خوه‌يان له‌ی وڵاته‌ بڵاوه‌و‌ كردن. عوسمانيه‌يل لايه‌نگره‌يل و ئايه‌مه‌يل خوه‌يان له‌ ناوچه‌يلێگ چوی: موسڵ، هه‌ولێر، كه‌ركوك، مه‌نه‌لی، عه‌قره‌ و ئاڵتون كوپری و... ك نيشته‌جييه‌يل كويه‌نه‌ی ئه‌ی ناوچه‌يله‌ كورد بوين، نيشته‌جی كردن.

له‌ وه‌ختێگ ك عوسمانيه‌يل له‌ شوون پراكتيزه‌ كردن و فره‌وه‌ كردن سه‌رزه‌مينه‌يل ژێرده‌سڵات خوه‌يان بوين، كورده‌يل سه‌رزه‌مين خوه‌يان له‌ بووت سروشت و نژاد خوه‌يان دامه‌زرانن و ناوی نان كوردستان.

جوگرافيای زه‌وی كورده‌يل له‌ كڕه‌يل سنوور(ئه‌ريڤان و ئازه‌ربايجان) تا ماراش و نزيكه‌ی حه‌له‌ب ده‌سنيشان كردن. له‌ خوه‌ر‌ئاواوه‌و تا كويه‌يل باكوور چه‌م دجله ره‌ساننه‌ی و تا نزيكه‌ی ناوچه‌یل باشوورخوه‌رئاوای مه‌نه‌لی دريژه‌و بوود. ئمجا له‌ خوه‌رهه‌ڵاته‌و هه‌ له‌ ئه‌ريڤانه‌و ده‌س وه‌ پێ ئه‌كا و وه‌ رزاره‌و ناوچه‌يل باكوو، رزاييه(ورمێ)، مه‌هاباد(ساوجبڵاغ)، سه‌قز، كرماشان و ناوچه‌يل خوه‌رهه‌ڵات مه‌نه‌لی گرێده‌و وه‌ر.

ئه‌ی دو نويسه‌ره‌ له‌ی كتاوه‌، كورده‌يل وه‌ به‌شه‌يل ژێر به‌شه‌و كه‌ن:

1 - كرمانج: (نيشته‌جیيه‌يل باكوور چه‌م دجله و فورات).

2 -  لوڕ: ( نيشته‌جييه‌يل لوڕستان له‌ ئيران).

3 - كه‌ڵهوڕ: )نيشته‌جييه‌يل كرماشان، ئيلام و بڕێگ له‌ ناوچه‌يل توركيا) چوی: دياربه‌كر و جزيره.

4 -  گوران: (نيشته‌جييه‌يل ناوچه‌یل خوه‌رهه‌ڵات كرمانجه‌يل – سنه و بڕێگ له‌ ناوچه‌يل كرماشان، ساوجبڵاغ، مه‌ريوان، وان، بۆتان، چاڵ، شه‌مزينان و عه‌ماديه‌).

له‌ ناو ئه‌ی كتاوه‌ هاتيه‌: كورده‌يل عراق له‌ ناوچه‌يل كويه‌سانييگ جوور: هه‌ولێر، سلێمانی، كه‌ركوك و دياله‌(ك مه‌نه‌لی به‌شێگ له‌ لێ وه‌ هساو‌ تيه‌ێد) و له‌ ناوچه‌يل باكوور موسڵ ژيه‌ن.

نويسيايه‌يل ئه‌ی دو نويسه‌ره‌ له‌ ئه‌ی كتاوه‌ له‌ بان بنه‌مای مه‌مه‌ره‌يل و مێژوو ئاشكرای كورده‌يل له‌ عيراق و ئه‌ودويای ناوچه‌يل ميزۆپۆتاميا كرياس. وه‌ له‌ وه‌ر چه‌و گرتن ئه‌ی كتاوه‌، تويه‌نيم له‌ بان يه‌ پا بيه‌يمه‌ گه‌ز ك وه‌ مه‌مه‌ر بوين چينيگ توركمانی يا هه‌تا عه‌ره‌به‌يل له‌ مه‌نه‌لی، تويه‌نريه‌ێد وه‌ كورد بوين ئه‌ی ناوچه‌ گومان بكريه‌ێد و چينه‌يل جياجيای كورد له‌تێ له‌ وه‌ر چه‌و نه‌گيريه‌ێد.

Shafaq Live
Shafaq Live