شەفەق نیوز/ وەزیر دارایی عراق، دووپاتکرد لە هەسی خوازین سیاسی فراوانیگ ئەرا ئەنجامدان چاکسازیەیل ریشەیی لە وڵاتەگە، ئەرا چارەسەرکردن قەیران گەورای کەم پویلی ک وڵاتەکە وەرەو کنار رمانن برد.

عەلی عەلاوی ئەرا ئەسوشیتد پڕس وت: ئیسە خوازینیگ گەوراتر لە وەرجە پەنج مانگ  هەس، مەزەنە کەم ک ئاشکراکردینگ هەس ک ئەگەر وەیەک ئەڵاجەویگ نرخەیل نەفت بەرزەو نەووین،  خو ئەیە بایەدە وەگەردی رفتار و وەڕێۆبردن بکریەێد.

داوەزین نرخەیل نەفت هیشت داهاتەیل دەوڵەتە هەناردەکار نەفت ئەرا نزیک نیمەی داوەزێد، هەمیش پەشت بەسان تەواوەتی وە نەفت تا توانای حکومەتەگە لە وەدەس هاوردن سەرچەوەی داهاتییگ تر وسان.

فراوانبوین پەککەفتنەگە لە مانگ ئەرا مانگ هەست نا باوەڕی دروس کرد لە چوینیەتی پویل داین لە دویارووژ ئەرا کرا گشتیەگان و قەرزەیل دەیشتەکی و داهاتە سەرکیەگان لە  خوەراک و دەرمان.

جی باسە ک ئابووری عراق نا هەمیشەیی، ک جەختە داراییەگان ئاشکرای کرد، ک نرخەیل وەخوارهاتگ نەفت و پەتای کۆڕونا هاندەری بوی، خوەی گرفت دریژ ماوەیگ نشان دەێد، ک ئەرا زیاتر لە دە ساڵ دڵکران خاوەنەیل چاکسازی کرد.

حکومەت موستەفا کازمی، لەی هەفتە ئەوەگ ناوی نا وە قاقەز چەرمگ دەرکرد، ک خوەی لە شیوەی کتاو ٩٥ لاپەڕەیگە ئەرا چاکسازی ئابووری، ک ئەگەر جیوەجی کریا، هەیلێد چاکسازی ریشەیی لە گشت سیستمەگە بوود لەماوەی سێ تا پەنج ساڵ.

عەلاوی وتیش؛ قاقەزەگە دانریاگە ئەرا دروسکردن چوارچێوەیگ ستڕاتیژ و سیاسی ئەرا ئابووری نوو عراق، و لە کۆتایی ئی ماوە لە ئاڵشتکردن و چاکسازی بایەدە ئابووریگ بیاشتایمن شیوەیگ دووارە دروسکریاگە و دینامیکی زیاتربوود، ئەیە خوەی ئامانجەگەیە.

نەوین پشتگیری لە سیاسیەتە سەرەکیەگان هیشت ئیجوور تەقەلایلیگ لە گوزەیشتە شکست بارن، وهیمان حکومەت کازمی پشت وە رەزامەنی پەرلەمان بەسێد لە بۆچوونیگ ک رای فراوانیگ وەدەس بارێد.

وەرپرسەیل گەورایگ لە حکومەت کازمی، و عەلاوی لەناویان، فرەجار وتن؛  وەگەرد پێشبینی نەکردن لە گەشەی نرخەیل نەفت لە ماوەی نزیکیگ، تەنیا چاکسازیەگان هیلن عراق لە کارەساتیگ ئابووری لا بیەێد، دویارووژ پڕۆژەگە تاقیکردنەوەی گەورایگ وەخوەی دوینێد: واژووکردن پەرلەمان وەشیوەی بڕیاریگ پابەندکەر یا یاسایگ.

 وەزیرەگە هەمیش وت؛ هەر وەختیگ ئەوە بوی، بایەدە باڵ بویمنە بان و دەس بکەیمنە کار.

عەلاوی وتیش؛ لە وەختیگ هاتگ، ئەوەسا لایەنەیل پلان ناو قاقەزەگە لە بوودجەی ساڵ ٢٠٢١ تێکڵاوە کریەن، و ئەویش دەنگدان پەرلەمان خوازێد، و وئەوەسا پشتگیری حکومەت لە کەرتەیل کەهرەبا ونەفت ووردبینی تایبەتیگ وەخوەی دوینێد.

وەزیرەگە دیاریکرد ک بەشیگ لە گرفت دارایی کەرت گشتی خوەی بڕ گەورای پشتکیریەگەس، و نیاز چارەسەرکەردن ئی کارە وەشیوەیگ راستەخۆ لە بوودجەی ٢٠٢١ دیریمن

بەڵکم گفتوگۆە گشتیەگە جەختکردە بان قاقەزە چەرمگەگە ک کەمەوکردن کرا گشتیەگان لە ٢٥ لەسەد لە بەرهەم گشتی ناوخۆیی ئەرا ١٢ لەسەد کەێدە ئامانج.

و کەمەوکردن کرایل کەرت گشتی، وەتایبەت لە ساڵ هەڵبژاردن، کامیگە وەشیوەی فراوانیگ پشتگیری جەماوەری نەیرێد.

وەگەرد ئەوەیش، عەلاوی رکداربوی هەنای وت؛ چەن جاریگ وەرجەیە وتم  ک بەش داهاتە نەفتیەگان ک ئەرا مووچەگان تەرخان کریاگە لە ساڵ ٢٠٠٤،  ٢٠ لە سەد بوی، و ئیسە ١٢٠ لەسەدە.

و جەختکرد ک ئاشکرایە ک ئەیە هەمیشەیی نیە.

لە سیپتەمبەر، عراق ٣،١٦ ملیار دۆلار لە داهاتەیل نەفت وەدەس هاورد، ک خوەی ٩٠ لەسەدە لە داهاتەیل دەوڵەتە، واتە کەمترە لە نیمەی هەفت ملیار دۆلارەگەی مووچەگان و خانەنشینەگان و داهات وقەرزەگان.

مووچەیل ئەیلوول دیرکەفتن، و قرزداین کراگان تەشرین  ئەرا شیوەی گەورایگ کەفێدە بان قەرزکردن ناوخۆیی حکومەت.

پڕۆژەی یاسای وەرین کەفتە ئەنجام ک ریدەێد وە بایی ١٢ ملیار دۆلار لە قەرزکردن ناوخۆیی، و ئیسە پڕوژەی یاسای نوویگ لە داواکردن ٣٥ ملیار دۆلار کەفیدە نوای دەنگدانیگ لە پەرلەمان.

عەلاوی دەربارەی پڕۆژەی یاساگە وت؛ ئومێد خوازم رەزامەنی پەرلەمان وەربگرێد، ئەگەر ئەوە نەوود، جینشینەیلیگ تر دیریمن، بەڵکم کارەگە سەختترەو بوود.

وپشتدەسەی عراق لە پویل گران رەسێدە ٥٦ ملیار دۆلار.