سەرەتای ئەوزەڵکردن زاروو لە هەر وڵاتیگ لە قۆناغە سەرەتایی و باخچە دەسوەپی کەێد، هەر چشتیگ ئیمە ئەرا ئاندەی وڵاتەگەمان تواین، بایەت تویمەگەی لەی تەمەنە بکاڵیمن، ئیمە وە سەپاندن زوان فارسی وەمان زاروویەیلیگ زوان داڵگیان فارسی نییە، رویوەڕی و وسیانیگ چەن ساڵەیان کەیمن لە هەستیارترین ساڵەیل تەمەنیان کە دروسبوین کۆمەڵایەتی بوینیانە.

 ئەوەگ کە لەسەدا 67 خوەنەوارەیل پۆل یەک و دوو سەرەتایی کە پەیوەنی وە نۆ پارێزگای دوو زوانەی وڵاتەگە دیرێد، بەڵگەن ئەرا گیچەڵیگ لەیجویرە، زاروویەیل ئیرانی نافارسی زوان هەنای وەرد زوان فارسی گونجیەن و یایگرن تەمەن مناڵی لەدەسدانە، تەمەنیگ کە چارەنویس سازترین قۆناغە ئەرا یایگردن و راهێنانەیل پراکتیکی  کە لە ئایندە کاریگەری و وەردەوامی دیرێد لە پرۆسەی فراوانکردن گەشەی پێویستی.

 ئیمە نەکفتیمنە فتراق ئەوە کە زوان داڵگی تەنیا زوان قسێ کردن نییە، بەڵکم زوان هەست و سۆزە زوان ژیان تاکە کەسەگەس، زوان داڵگی زوان دەروین ئایەمەیلە و بەرهەمهاوەر یەکەم هویرەوکردنە لە دەروین هەر کەسیگ، دویایی وە زوان گوفتار ئەو کەسە ئەڵگەردان کرێد. 

لێکۆڵینەوەیل نیشان دەن هەر گروپیگ لە کۆمەڵەی دوو زوانە ئەگەر زون داڵگی وە خاسی هویکارە ببوین، مێشک ئەو کەسەیلە لە پرۆسس کردن زانیاریەل توانای  فامستن   توانای زیاتریگ دیرن، لە راسی ئیمە وە هووکارەنەکردن زوان داڵگی سەپاندن زوان فارسی وە ئەو زاروویەیلە زوان داڵگیان فارسی نییە، لەهەمان تەمن مناڵی، تەواوبوین زوان دەروینی و زوان هویرەوکردن  ئەوان وسنیمن و پەستان دەروینی و گیانی زیادیگ خەێمنە بانیان وەگەرد چەن ساڵ دویاکەفتن، لە ئەنجام توەنن وە زوانە سەپێنراوە نووەگە هویرەوبکەن و قسێ بکەن، باوجی ئەوەگ لەی ناوڕاسە لەدەس چی دەرفەتەیل تەواکاری چوارچمگەیل پەروەردەی و بونیادگەری ئەوانە کە تواناییەیل پەیوەنیکردن و گەشەسەنن داهێنەریانەیان دروسکەێد.

خاڵە گرنگەگەی ئەوەسانێ کە زوان دیاردە یا سیستەمیگ کاتالیکیە، وەو مانای کە وە شیوەی سروشتی وەبی دەستێوەردان ئایەم دروسبویە و تەواوبویە و وە رێکی خوەی دروسکردیە، لە دیاردەیل کاتالیکی، ئیمە سەرەتا سوود و وەکارهاوردنیان هووکارەبویمن  لەدویای وە شیکارکردن و بەشەگانی ناسیمن.

کەواتە ئەگەر زوان دیاردەیگ کاتالیکیە کەواتە یەکەمینجار بایەد وەکاریباریمن و وەکارهاوردنی بڕەسیمنە تا رادەی فرەیگ دویایی بچیمنە لای یایگردن و شیکارکیکردنی، هەنای ئیمە مناڵیگ لە دونیای زوان داڵگی خوەی دراریمن و خەیمنە وەر یایگردن ناچاری زوان فارسی، ئەو جاریکان لە یایگردن کاتالیکی زوان داڵگی هالە شکۆفەکردن،  وەو مانای نەرەسیە وە خاڵی لوتکە لە توانای قسەکردن و پرۆسس کردن، لەدویایی ئێ مناڵە بایەت سەرەتا هووکارەی زوان فارسی بوود دویایی  توانای هویرەوکردن وە زوان فارسی لە ناو خوەی ئەوزەڵ وەپی بیەێد، ئیە ئەو ستەمەس ئیمە هەفتا ساڵە وەرانوەر وە مناڵەیل نائیرانی و نافارسی زوان کەیمن و ئەوان خەیمنە  وەرانوەر کێبڕکیگ دەرفەتەیل کۆمەڵایەتی و ئابووری وەرد فارسی زوانەیل و لە بارودۆخیگ نایەکسانی دانەیمنەیان.

 لە راسی، ئیمە وە  هووکارەکردن زوان فارسی، تەواوکاری دەروینی و کەسایەتی نیمەی کۆمەڵگەی وڵاتەگەمان  ئەرا چەن ساڵیگ یەواش یان وسنیمن و دەرفەتەیلیان وە قازانج زاروویەیل فارسی زوان لەناودەەێمن، و وەی بوونەو دەرفەتەیل گشتی لە فراوانکردنی پارێزگایەیلیگ کە کۆمەڵگەگەی نافارسی زوانە لەناودەیمن، هاتێ بەشیگ لەو چوڵایی و ناهاوسەنگی گەشەکردن لەناوەین  پارێزگایەل ناوڕاس و و پارێزگایل سنوور وڵاتەگە هەس  وەی بوونەو بوود، واتە وەگەرد هەبوین بودجەی گونجیایگ  ئەرا فراوانکردن بریگ لە پارێزگایەیل  بی بەشکریاگ تەرخانکریاس  بەڵام ئەو پارێزگایلە هەر بی بەش مەننە، 

لە راسی هاتێ ئیمە وە ئەنقەست زوان فارسی وە زاروویەیل پارێزگایەل دوو زوانە یای دەیمن، وساننیگ چەن ساڵە لە دروسبوین کەسایەتی و توانای مناڵەیل  ئێ ناوچەیلە دروس کەێمن و هەر یەیش سەرەتایگە ئەرا بەشەوکردنیگ نادادپەروەرانەی سەرچەوەیل، وەبان گشت نادادپەروەریەیل سیاسی، و کۆمەڵایەتی و روشنهویرەیل ترە، ئێ جویرە لە نادادپەروەری پەروەردە،  نادادپەروەیگ ویرانکەرە کە ئیمە ماوەی هەفتا ساڵ وە بی دەنگ و یەواش وەبان نەتەوەیل ئیرانی  نافارسی زوان چەسپنیمن.

ئەڵگەردان لە فارسیەو: فاتیمە سەڵاح ئەرکەوازی