شه‌فه‌ق نیوز- زوان، شێوه‌یێگه له ژیان ئیمه، وه‌رد ئیمه دژیێ، وه‌ل ئیمه ره‌وزه‌و دکه‌ێگ و ئه‌ر ئیمه ویرمان وه‌ێ نه‌بێ دمرێ چ ئیمه‌ی خاون زوان زینگ ببیمن چ مردگ.
یه وازی رووژگاره ک هه‌ر زوان خاون‌مردگێ بمرێ وه ده‌رد بێ‌ساونێ خوه‌ێ.
ده‌ولاویشه‌و هه‌ر زوانێ ک خاون داشتووبێ، رووژ وه رووژ باڵا رواکنێ و په‌ل و وه‌چ وه‌شنێ و ریشگ دوه‌رنێ هه‌م ده بن زه‌مین نێشتمانه‌گه‌ی و هه‌م ده قوڕن دڵ خه‌ڵکه‌گه‌ێ.
زوانیش گام وه گام، وه‌گه‌رد ئیمه دیاێ وه‌ر ئه‌و نوا و پێشکه‌فته دبێ، ده‌ێ ناوه‌کییه‌ییش، زوان بڕێ له ئه‌وان وه‌رد خوه‌ێ دبه‌ێ وه‌ر ئه‌و نوا و بڕێ تریش خوه‌یان مێژووسازن و زوان وه‌ر ئه‌و نوا دبه‌ن.
ئه‌حمه‌د خانی، مه‌لا په‌ریشان دینه‌وه‌ری، ناڵی، مه‌لای جزیری و ... بنه‌ڕای کووشکێ ئسپێ و گه‌ورا وه نام زوان کوردی ئێسا ئه‌ڔا ئمڕوو ئیمه نان. ئه‌و که‌ڵێنه‌یله له سه‌را زوان شێعر کوردی گه‌شه دان و ئمجا بڕێ تر گشت زوان کوردی، وه ده‌ق و رووژنامه‌وانی و فیلم و ... و جگه‌جگه زوان وتار و قسه کردن له گڵیژگیاگی خوه‌ێ ئازاد و رزگاره‌و کردن.
زوان، ئه‌ڔا ماین خوه‌ێ تواێ مه‌زووک نه‌بێ و زایێشت داشتووبێ و ئاوه‌زا ببێ ک ئه‌گه‌ر نه‌بێ وشه‌یل تازه له زوانه‌یلێ تر دیانه نامێ و زوانه‌یلێ ک وشه‌ساز نه‌بن، هه‌وه‌جه‌یان دکه‌فێ وه زوانه‌یلێ تر.
ئمڕووکه دو جوور نووڕستن وه باس زوان هه‌سه: زوان بوێشک ک (وه‌زا) و وه‌ر ئه‌و نوا دچوو و دزاێ و زایێشت دیرێ، ئوو زوان (مه‌زا)، ک ده شوونه‌ی جوور ئاو مه‌نه دمینێ و دگه‌نێ یا له هه‌ڵه کردن و خوه‌ێ‌په‌ره‌ستی و موقه‌ده‌س بیین و فره‌خاونی یا له بێ‌خاونی.
ده ئی دۆمادۆما ک جامێعه‌ی ئیمه وه‌رووژتر دبێ و له ده‌وران ویرایی ک سه‌ره‌تای جمێشته‌یل سیاسی و مه‌ده‌نی و فه‌رهه‌نگی بییه، زوانیش په‌ڵتاف گه‌پێ گرتگه و زوان کوردییش قه‌ڵواڕوو بییه و قوولتر و گه‌شه‌دارتره‌و بییه، هه‌مجا له‌ی‌لاویشه‌و هه وه‌وجووره ک زوانه‌واره‌یل کورد وه‌رێیان بی وه بتاوییه‌یله‌ی فره‌یێگ و شێواشێوێ گرته‌یان، زوان کوردییش تووش دووزه‌مه‌یل جووراجوورێ هات.
گشت زوانه‌یل زینگ دنیا له کوردی خوه‌مانی گرتگه تا ئنگلیسی ک زوانه‌وار فره‌یێگ ده‌ێ په‌ڕ و ده‌و په‌ڕ دنیا دیرێ، له بار تئوریکه‌وه، وه خاتر جووراوجووری جوغرافیا و مێژوو و پێشه‌کاری و فهرههنگ و کوومه‌ڵگا و کوومه‌ڵایه‌تی و چشته‌یلێ له‌ی‌وا، په‌ل‌په‌له‌و بییه و لق فره‌یێگ راس کردگه ک تاکمه‌جارێ بڕێ له‌یان ده‌سهه‌ڵاته‌یلێ راس کردنه و دانه‌سه نوای ئه‌و یه‌که‌یله و فره‌تر له گشتێ ئاڵنگ‌ئه‌‌ڵگرتنه له چشته‌یلێ ک ده ژێر ته‌ئسیرێیان بینه.
هاده‌ێ خوه‌تانیش دینه ک وه‌ختێ هیرده‌و بینه له قسه کردن زاڕووه‌یله و ئمجا گووش ته‌کاننه له قسه‌ی باوگ و داڵگ یا باپیر و داپیره‌یله‌یان، دیار داگه ک چه‌نێ وه‌رد یه‌کتری جیاوازن، له‌ی باوه‌ته‌وه.
ئه‌ر بتوانستایمن وه جاران بچیایمن ددیمن ک باوگ و باپیره‌یله‌یش خوه‌یان وه‌ختێ زاڕوو بینه، وشه‌یله‌یان و قسه‌یله‌یان له‌ی‌وا ک پیرن نه‌بییه و وه بان ئه‌یانه دبێ بویشیمن ک هه‌ر چین تازه‌ی ئه‌ڕا خوه‌ێ بڕێ وشه و قسه‌ی هن خوه‌ێ دیرێ ک هاده‌ێ چین و چینه‌یل دۆماتر خوه‌ێ هه له‌یان ئه‌ونه‌ڔه‌سن و بڕێ، هاتێ جگێ له‌یان سینگ وه سینگ بنرن وه زوان چین نووی و فره له‌یانیش له ویره‌و بچن جوور گشت میراته‌یل فه‌رهه‌نگی تر و قه‌ڵا و که‌لاوه‌یلێ ک رمیانه.
هه‌ر چه‌ن ک ئێسه‌یش دبینیمن ک وشه و ئستڵاحه‌یل تازه‌ترێگیش ده زوان کوردی دسازرێ، باوجی خاسه و راسه ئه‌ر بویشیمن ک زوان نمام و نوونمام‌تره‌یله فره‌تر له گشتێ لڕیاگه و ئی گۆڕیانه‌یله تاکمه‌جارێ نیشانه‌ی وه‌ر ئه‌و نا چگن نه‌بییه و فره‌تر له هه‌ر چشتێ له بار جنسی و سیاسی ئه‌ولڕیاگه.
ئه‌یانه هاده‌ێ یه‌کجوور نقاب ببن یا پووشێشت زوانی ئه‌ڕا ئه‌و چشته ک ده‌م و ده‌زگای حکوومه‌تی چوون‌چشتێ وه تابۆ دناسێگه‌ێ و یه یه‌کجوور وسیانه ده وه‌ر ئه‌و وه‌ر زوان ره‌سمی.
ئیمه چ بخوازیمن و چ نه‌خوازیمن که‌لیمه و عباره‌ته‌یل تازه‌ترێ دکه‌فنه سه‌ر زار و زاوان نمامه‌یل و نوونمامه‌یل کوردزوان و هه‌ر چه‌ن ئیمه گه‌پتره‌یله ئه‌وانه نه‌وه‌یمنه کار باوجی بایه‌د که‌لمان نه‌بێ وه‌یان چوون هه‌ق نه‌دیریمن ک ئی جم و جووله‌یل فه‌رهه‌نگییه ک ئه‌ڕا خوه‌یان، یه‌مه دی بینه‌سه به‌شێ له فهرههنگ ئمڕووکه‌ی ئیمه، زوان و فهرههنگ خوه‌یانه.
گشتێ دزانیمن ک تابۆسازی ده فهرههنگ و زوان ک وه ده‌س زوورداره‌یل فه‌رهه‌نگی دکه‌فێگه مل ژێرده‌سه‌یل، خوه‌ێ بڕێ وه‌ر ئه‌و سه‌رپه‌ڕتر دڕانێ، له‌ی‌واویش زوانه‌واره‌یل فه‌رهه‌نگه‌یل ژێرده‌س ماگه، نیشانه و وشه‌سازی فره‌ترێ دکه‌ن.
مسیوه‌تێ تر ک ریشمان گرتگه یه‌سه ک ئیمه خوه‌مان به‌تره‌ف‌کاریمن و فهرههنگ به‌تره‌ف کردن ده لای ئیمه ها نوای فهرههنگ ته‌ولید کردن، چوون بویشيمن تا خاس ئه‌وڕه‌سن، چشتێ جوور یه ک دبینیمن کشوه‌ره‌یلێ ک خاون تکنولوژیین، وه‌ختێ هه‌وه‌جه‌یان که‌فت وه چشتێ، وه ده‌سکه‌فتێگێ تکنولوژیکی جواوێ ئه‌ڔای دکه‌نه دی ئمجا ئیمه چه؟ هه‌ر وه‌خت ک ئه‌وان تکنولووژیێ کردن وه دی، دسنیمنه‌ی وه سه‌نگ پوول و ئمگل ک گیرووده و مفته‌لا وه‌ێ بیمن تازه دکه‌فیمنه فگر یه ک ئی تکنولووژیه ک خڕیمنه‌سه وه گه‌ره‌کمان دیاێ؟ یا نه؟ ئه‌ر دیاێ، ئه‌ڔا چه وه بایسمانه؟ ئی ره‌وێشت چه‌واشه‌مانه، نه‌تیجه‌گه‌ی یه‌سه ک فره له‌ی گیچه‌ڵه‌یله ک ئێسه دیریمنه‌یان، له سه‌ر هه‌وه‌جه‌یل راسکانیمان نییه و له سه‌ر سێرفتی و له سه‌ر دڵه‌قرچیمانه ک دچیمن وه‌ر ئه‌و وه‌ێیان و هه‌وه‌جه‌یلێگن درووکانی.