شەفەق نیوز/ بانک ناودەوڵەتی، ڕوژ پەنجشەممە، ئاشکەرا کرد مەترسی هەڕەشەی زارووێل عێراق و ئایندەی وڵاتەگە دەێد، لەوەر داوەزین ئاست پەروەردە و چاشین بەراورد خوەرهەڵات ناوراس و باکور ئەفریقیا ئەرا نزمترین ئاست داوزیاگە.
پاوپەێ راپۆرت بانک ناودەوڵەتی ک ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵیگێران ئەرای کردیە، زاروویەێل عراق و عراق وەگشتی هانە وەردەم ئەگەر فرە رخبەریگ لەوەر راسی ئاست چاشین لەی وڵاتە وەرەو نزم بۊین چێد وەتایبەت لە خوەرهەڵات ناوراس وباکور ئەفریقا، لەوانەیە فرەتر وەرەو خەراو بۊین بچێد لەوەر کاریگەرییەێل ڤایروس کۆرۆنا لەبان چاشین و بەسین مەکتەوەیلە ئەرا ماوەی دریژیگ.
و ئاماژە دا بایەتە ئیسە لە گشت وەختێگ فرەتر وەبەرهێنان بکرێد لە چاشین ئەرا ئەوەی بتۊینن ئەوەی لەدەس چیە گلەو بیەن و قەێرانەگەێ ئیسە ئەرا هەڵ گونجیاییگ ئاڵشت بکەن، و باس کرد "ئی وەبەرهێنانە بایەت ئەجنداێگی چاکسازی گشتگیریگ لەناوی بود لەبان بنەمای بنیادنان سیستەم خوەنین نوو دابنرێد جەختکردن سیستەم خوەنین، وە گشتی بایەت بوودە مدووی بنیادنان سیستەم خوەنینێگ توانای بوود ئەرا وەرگیری کردن" و وەردەوام بۊین لە قازانج گشت زاڕوویەێل عێراق.
ساڵێگ چاشین لە دەسچۊی پاوپی ئەو راپۆرتە وە ناونشان " بونیان ناین ئایندەێگ خاستر ئەرا مسۆگەر کردن چاشین جەم زاڕووێل عراق: وەناوەی چاکسازی پەروەردە"٫ لە بان بنەمای سەرەکی پەروەردە ک لەی ماوەی دواییە لەبان پەرەی چەرمگێگ ئەرا حکومەت عراق دیاری کریا، و لە راپۆرتەگەی کۆمەلەی بانک ناودەوڵەتی ک دەرچییە وە نامنیشان: " چارەکردن قەیران سەرمایەی ئایەم: ئەرا پیاچین خەرج کردن گشتی ئەرا کەرەسەی گەشەداین مرۆیی لە عراق"، چەن پێشنار لە چاکسازیی کەێد ک ئەگەری فرەس ئەرا جیوەجی کردن و قایم کردن چاشین و توانایەیڵ داواکاری لە بازار.
لە ڕاپۆرتەگە باس کەێد" سەرمایەی مرۆیی گرنگە ئەرا وەدەسهاوردن گەشەداین ئابووری وەردەوام و گشتگیر، و پاوپەی ئەو هێڵکاری سەرمایەی مرۆیی ساڵ 2020 ک وە لایەن بانک ناودەوڵەتی دەرچگە، باس ئەوە کەێد ک ئەو زاڕووێلە لەی رووژەیلە لە عراق لە داڵگبۊن تا ئەو وەختەی گەورە بوون تەنیا 41٪ بەرهەم تێرن. لە ناونی قەیران سەرمایەی مرۆیی لە عێراق، قەیران چاشین هەس ک ئاسەوار دۊیر دیرێد، لەوەر ئەیە ئەدای لاواز لە عێراق بوود لەبان ئاست هێڵکاری سەرمایەی مرۆیی، ئەیەش ڕادەی فرەێگ ئەرا ئاست چاشین نزم چێدەو. و دیاری کرد " پەتای کۆرۆنا بۊیە مدوو وە شیوەی پچرپچر مەکتەوەیل لە گشت ناوچەێل عێراق بوەسێد، یە کاریگەری فرەێگ داشت وەبان 11 ملیۆن خوەنکار عراقی لە مانگ 2 شوبات 2020.
و لە ڕاپۆرتەگە باس لەوە کرد " وەگەرد بەسیان مەکتەوەێلە فیشتر 75٪ لە وەختەێل، وەگەرد کەمی هەلەێلە و یەکسان نەبۊین چاشین لە دۊرەو، فیشتر زارووێل عێراق لە کۆتایی ساڵەێل خوەنین رۊیوەرۊی داوەزینێگ تر بۊینەو، پاوپەی ئەو پێوەر راستیە دانریاگە ئەرا چاشین، خوەنکار عراقیەێلە وە راسی فیشتر ( ساڵێگ لە دەس چگ) لە چاشین رۊیوەرۊی بۊینە.
گرفتەیل ناودەوڵەتی و چارەسەریان وەڕێووەر هەڕێمی فەرماگەی خوەرهەڵات بانک ناودەوڵەتیی، ساروج کومار جاە، وت: ک " لەوانەیە عێراق بتواند قیران تەندروسیگەی ئیسە ئەرا چارەکردنی ئەرا هەلێگ ئاڵشت بکەێد، لەهەمان وەخت ئەرا بوونیادنانی ئایندەێ خاسترێگ ئەرا مسۆگەرکردن هەل چاشین ئەرا گشت زاروویەێل عێراقی، وەتایبەت ئەو زارووێلە فیشتر هانە ژیر هێل نەداری و دیاری کرد " بانک ناودەوڵەتی ئامادەیە تا پاڵپشتیی عێراق بکێد ئەرا دوارە بونیان ناین سیستەم چاشین ک یەکسان فیشترێگ و توانی بوود ئەرا وەرگیری کردن قۆناغ دومای شکانەوەی پەتای کۆرۆنا، وە جورێگ بتواند بکەێد ئەرا هەرە فیشتر لە زاڕووێلە خونیین دابین و قازانجێگ فرەتر وەدەسبارێد، بوودە مدوو گەشەداین وەپیان و فیشترین بگرێدەو.
ڕاپۆرتەگە چەن باوەتێگ خەێگەرۊی " ئەرا بنیان ناین ئایندەێگ خاستر مسۆگەر کردن خوەنین ئەرا گشت زارووێل عێراق لەژیر ناو پاداشتنامەی چاکسازی پەروەردەیی، بتواند گفتوگۆ لە چاکسازی بکەێد لە ئاست کەرەت خوەنستن وەگشت شیوەێگ، و جەتکردن لە وەڵامداین خێراێگ ئەرا قەیرانەێلە و دەسنیشانکردن ئەو داواکاریلە مامناوەن و درۊژ مەودان لە ریگەی 6 بواری ستراتیجی سەرەکی.
یەکێگ لەو شەش بوارە باس لە " وەژداریکردن لە وەلەمداین خیراێگ ئەرا قەێرانەیلە"ْ لە ڕیگەی کەمکردن لەدەسداین خوەنستن خێراو رێگری کردن لە پسای وازهاوردن لە چاشین. و "خاسکردن و بەرزکردن ئاست توانا سەرەکێلە ئەرا داناین چارەێگ ئەرا خوەنستن و جەتکردن ئەرا ئەوەی گشت زارووێل عێراق دابین بکرێد لەهەمان ئاست بابەتێل خوەنستن بەرزەو بکریەد و پاڵپشتی چاڵاکی پۆزەتیڤەێل ئەرا پرۆسەی وانە وتن".
ئاماژە دا وە" گرنگی دانان ستراتیجی تاوەتیگ لە کەرت چاشین وەجوورێگ جیوەجی بکەێد جەخت لە خوەنین و بونیان ناین ئایندەێگی خاس بکەێد" وەی جوورە کۆتایی وە ڕاپۆرتەگە هاتیە باس کەێد " بایەت توانایەێل بەراورد وەگەرد داواکاریەێل بازار کار بکرێد لە ریگەی بەرنامە چاکسازی ئاراستە کریای.