شەفەق نیوز/ راپۆرتیگ لەلایەن (میلیتیاری دۆت کۆم) ئەمریکی، ک تایبەتە وە باوەتە سەربازیەکانه، وت: بایەدە ئەمریکا کۆتایی وە جەنگی له عراق بارێد و وەشیوەیک یەکجاری خوەی بکیشێدەو، و باس کرد چوین مووسڵ لە ساڵ 2014 کەفت و ئیجا رزگار کریا، ک شایەت نشانەیگ ئەرا ململانەی نوویگ لە عراق بوود.
ئەو راپۆرتە ک ئاژانس شەفەق نیوز وەرگێڕانی کرد وت: سوپای ئەمریکا هەزاران سەرباز لە ساڵ 1990 وەرەو خوەرهەڵات ناوڕاس رەوانە کرد، ئەرا نواگردن سەدام حسێن لە داگیرکردن كێلگە نەفتیەیل سعودیە، و ریگریکردنی لە کاروانەیل نەفت جهانی، و دویای زیاتر لە 30 ساڵ و دوو جەنگ گەورا، هیمان هێزەیل ئەمریکا هانە ئەولا، و هیمان وەبی پلانیگ یا ستراتیژیگ ئەرا دەرچگن.
هەمیش پەیمان باڕاک ئۆباما سەرۆک وەرین لە 2007 خستە یاد، ک ئەگەر بویە سەرۆک کۆتایی وە جەنگ عراق تیارێد، چوونکە واشینتۆن چگە ناو جەنگ گوماکەریگ نەبایەگ بکریاد، و ئۆباما وتیش؛ ئیسە مەوقەی کۆتایی هاوردن جەنگەگەس، و وەکوتپڕ دەسکرد وە هاوردنەوەی هێزەگان لە عراق. وه‌ختێگ ئۆباما رەسیە سەرۆکایەتی و پەیمانەگەی وە کیشانەوەی لە عراق جیوەجی نەکرد، و دویاترین هێزیگ جەنگاوەر ئەمریکی ک کیشاوە لە 17ی کانون یەکەم 2011 بوی.
ماڵپەڕە ئەمریکیەگە نووسان؛ وەداخەو، ک کۆتاییەگە تەنیا وساننیگ وەختانە بوی، ک لە حوزەیران 2014 هێز بویچگیگ لە چەکدارەیل داعش شارەیلیگ سەرەکی لە عراق داگیر کرد، و ئۆباما هێزیگ سەربازی بویچگ ئەرا دەسمیەتی بەغداد رەوانە کرد، و تا کۆتایی پاییز 2016 ئەرکەگەیان فراوانەو بوی.
ئیجا چە بوود
لە وەخت خوەی، دانیال دیڤیز موقەدەم لە سوپای ئەمریکا، ک ئیسە خانەنشینە، لە چوارچێوەی ئەرکیگ فەرمی لە تێبینییەکانی دەربارەی سەنگەرەیل مووسڵ نووسان: نیگەرانیی فرە بوی، دویای ئەوە ک وەگەرد ژمارەیەک لە سەرکردە سیاسیەکان و سەربازەیل كۆبونەوە کرد، ک لە مووسڵ دژوە داعش جەنگ کەن، لە باوەت ئەوە نەوی ک کی جەنگەگە به‌یده‌و، چوونکە لە سەرەتاوە ئاشکرا بوی ك داعش توانایی کۆنتڕۆڵکردن جوگرافی لەبان زەوی نەیرێد، بەڵکم دەربارەی ئەوە بوی ک ئیجا چە بوود.
دیفیز، لە راپۆرتیگ ئەرا هاوپەیمانی نووسادەی ک ئامادەکاری دژوە داعش کردیان، ئشاره دا ؛ پێشمەرگە، باڵە شیعەکان و سوپای تایفەیل جووراجور، ک زیان لە بەشبەشەوبوبن وەخوەیان دوینن، بڕوایی وەیەکتر نەیرن.
وتیش؛ ئەگەر ئەوە کاریگەرە لە فەوتانن داعش و بویەسە هووکار یەکگردنیان لە هەسی یەک دوژمن هاوبه‌ش ئەرا گشتیان، شایه‌ت ئی پێکهاتەیله لە جەنگیگ ناوخووی دووارە وەزوی بکەفن. وتیش؛ دویای پەنج ساڵ لەپشت ئەوە، دیارە ئی نیگەرانیە تیەێدە جی.
رویوەڕوبین شیعە وه شیعە
راپۆرتەگە چەوپیکەفتنیک ئەرا بول کالفیرت فەرماندەی هێزەیل ئەمریکا لە عراق لە شوبات گوزەیشتە خستە یاد، ک لەناوی ئووشێد: لەبنەمای گفتوگۆەیلیگ وەگەرد وەرپرسەیل عراق، پلەی نیگەرانی گەورایگ هەس لەباوەت ئەگەرەیل جەنگیگ ناوخۆیی لەناونی شیعە، و لەناونی ئەوانەگ پەیوەندی وە ئیران دیرن و شیعەیل عراقی خواز و نەتەوەگەر.
هەمیش دووارەی قسەیل جەنیڕال بەریتانی کێڤین کەیسی کرد هەنای هووشداری دا ک ئەگەر حکومەت عراقی ستراتیژیگ گونجیاگ ئەرا مامڵه‌تكردن وەگەردیان لەماوەی 5 ساڵ نەهاورد، شایەت کارەگە وە كوت كوتبووین دەوڵەتەگە تەواو بوود
راپۆرتەگە وت؛ وتارەیل ئی دوو فه‌رمانده‌ێ سەربازیە و تێبینیەیل موقەدەم دیڤیز لە ساڵ 2016، دووپات کەن ک کاریگەرە سیاسی و سەربازیەکان نشان دەن ک هیچ کۆتاییگ ئاشتیانە ئەرا ملاملانەیل عراق نییە، گرنگ نەوی ک هێزەیل ئەمریکا لە ماوەی پەنج ساڵ گوزەیشتە شان وەشان عراق جەنگ کردن، و گرنگیش نێەوود ئەرا پەنج ساڵ ئایندەیش وەوجوورە بکەێد، ک ئەنجامەگە هەر یەکیگە: وەردەوامی ئاژاوەگە.
وتیش؛ خەوەرە خاسەگە ئەرا ئەمریکییەکان ئەوەسا ک ئیمە ئەرا مسۆگەرکردن ئاسایش خوەمان چارەسەرکەردن گرفتەیل عراق نێخوازیمن.
و راسیە رووشنەگە ئەوەیە ک هەست سەرەکی ئۆباما لە ساڵ 2007 راس بوی، ک نەبایەد ئی جەنگە بکریاد و بایەد زوی لە عراق بکیشیایمنەو، بەڵکم خوەی هەڵە بوی هەنای مەزەنە کرد ک بایەدە ئەمریکا دووارە لە ساڵ 2014 بچودەو، و دیاری کرد ک فرەی ئەو هەڕەشەیلە ک داعش کردیاد، دژوە رژیمەیل بەغداد و دیمەشق بوی، و فه‌رمان ئۆباما ئه‌ڕا دووارە بڵاوکردن هێزەکان لە عراق وەخاتر ئاسایش ئەمریکا نەوی، و ئاماژە کرد ک ئەمریکا توانای ئەوە داشت، لەڕی هێزەیل خوه‌ی ده‌س بوه‌شنن لە هەر هەڕەشەیگ لەبان ئەمریکا و لە هەر سەرچەوەیگ لە جهان بوود.
راپۆرتە ئەمریکیەگە لە کۆتایی وت؛ ئیسە ئەو مەوقە هات ک عراق خوەی وەتەنیا وەرپرسایەتی ئاسایش خوەی هەڵگرێد، و بایەده عراقیەکان وەشیوەیگ گەوراتر رەنج بیەن تا کۆنتڕۆڵ زەویەیل خوەیان بکەن وەبی دەسمیەتی ئیمە، و بایەدە رەنج زیاتر بیەن تا چوون رەفتار وەگەرد گرفت میلیشیا ناوخۆییەکان بکەن. باوجی خوەیان وەرپرسن لە دیاریکردن شیوەی ئەو کردەوە، نەگ ئەمریکا ک وەهەر جووریگ بوود توانای چارەسەركردن كیشه‌یل سیاسی عراق وە دەسمیەتی هێزەیل سەربازیمان نەیرێد. ئیسە ئەو مەوقە هات ک کۆتایی وه جەنگەگە لە عراق باێد، و هێزەیل ئەمریکا وەتەواوی بکیشنەو.