شەفەق نیوز/ یە چەن رووژیگە بوو گەن کبریت لەبان بەغداد پایتەخت زاڵەو بویە، و ئاسمانی بویەسە تەم زەردیگ، کە پسپۆڕەیل هووشداری لە رخداری ئی گاز ژەهراویە دەن، کە وەشیوەی مەرگبار بەرزەو بوود، و هاتێ دڵ و گەردین خوبن بووسنێد، و تویش تاسیان بارێد.

دویەکە و ئمڕوو بەرزەوبوین ئاست پیسبوین لە بەغداد دووارە بەرزەو بوی، تا بڕەسێدە ئاست رخداریگ کە لە رووژەیل گوزەشتە بەرزترە، و مەردمیش وینە و ڤیدیۆ ئەرا ئەو تاریکیە گرن لە ناوچەیلیگ جیاجیا لە بەغداد، کە نشان پیسبوین وا دەێد، و داوا لە لایەنەیل پەیوەندیدار کەن زویوەزوی چشتیگ ئەرا ئی دیاردەی رخدارە بکەن.

"گشت رووژیگ تاسیەم"

عەباس حسێنی پزشک سڵاکار مناڵەیل، خەڵک بەغدادە، ئویشێد؛ شەوانە تاسیەم و خزەی سینەم تیەێد، و دەنگم کڕەو بویە، لە ئەنجام هەڵمژین ئەو بووەیل گەنە یە چەن رووژیگە لە بەغداد پایتەخت، کە بوو خای گەنیای دیرێد، لە ئەنجام تەکان کاربۆن هن سزانن نیمچەیی، وەتایبەت لە خوەرهەڵات قەنات لە ناوچەیە نزیک لە گردەوکردن گەناڵخە و سزانن تا تەندروسیی.

حسێنی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: دەوڵەتەیل جەهان گەناڵخە و زواڵە کەنە چشتیگ سوود بباشتوود، چ وە کارەبا یا چشتەیلیگ ئەرا وزە، تەنیا لە عراق گەناڵخە کریەێدە ژینگەیگ ژەهراوی، و بوودە دوانەی ئۆکسید کبریت، کە گازیگ ژهەراویە گیچەڵ تەندروسی ئەرا مناڵ و پیرەیل دروس کەێد.

دیاری کرد کە هەڵمژین ئەو گاز ژەهراویە تویش مناڵەیل خوار پەنج ساڵان وە هەوکردن سویە و هەستیاری تیەرێد، هەمیش لەلای گەورە تەمەنەیل، و هاتێ بڕەسێدە هەوکردن لە خوین، و شایەت بکەێدەی کانسەر، و ئەگەر فرەتر بەرزەو بوی، دڵ و گەردین خوبن وسنێد، و تویش تاسیان تیەرێد.

پیسبوین وا دوو بەشە 

لەلای خوەییش، پسپۆڕ کاروبار ژینگە، سەمیم سەلام، باس مدووەیل سەرەکی پیسبوین وا کەێد، کە ئویشێد بوودە دوو بەش؛ بەش یەکەم دامودەزگایل پیشەسازی، ویستگەیل بەرهەمکردن کارەبا، کارخانەیل قیل، پاڵاوگەی دۆرە، و یەکەیلیگ ترەک.

 سەلام ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دیاری کەێد کە چالاکەیل پیشەسازی لە دەورگرد بەغداد و شارەیل نزیکی کە فرەیان مووڵەت ژینگەیی نەیرن، لە ئەنجام هەڵم و تەکان دووانەی ئۆکسید کبریت یا دووانەی کبیریتید هایدرۆجین، و یانە لەناو واگە قورسەو بوون، و لەناو بینایل مینن.

بەش دویەم لە مدووەیل پیسبوین وا، سەلام ئویشێد: هن سزانن تا تەندروس گەناڵخە لە ناوچەی موعەسکەر رەشید و چواردەور شارەیلە کە نیمچە سزیانە، و دویای ئەوە چوود ئەرا لەناوبردن تەواو، و کەسەیلیگ لەناو ئەو گەناڵخە مینەی مس و کارتۆن کەن، هەناێ ئەو گەناڵخە لەیەکەو دەن، ئەو گازەیلە مەرقەز بوون، و ئی پیسبوینە دروس بوود.

بەغداد یەکەمە لەناو ساڵەیل عەرەب

رزبەنی بەغداد خەێدە پلەی یەکەم لە جەهان عەرەبی و ٢٣هەمین شار لە جەهان لە پیسبوین وا لە ساڵ ٢٠٢٢، وەلێ لەو وەختەو تا ئیسە هویچیگ وەرانەور ئەوە وەجی نەهاتیە، وەگورەی قسەی جاسم ئەسەدی پسپۆڕ لە ژینگە.

 ئەسەدی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دووپات کەێد کە پیسبوین وا لە بەغداد رخدارە، و یەیش یەکەمین جار نییە ئی پیسبوینە دیار بوود، کە بەغدای پایتەخت وەرجەیە ئی پیسبوینە توومار کردیە، پیسبوین ئاو و خاک لە ئاو ریڕەوی تەندروسی و کەناڵخەی خەسەخانەیل کە ئەرا ناو دیجلە فرە دریەن، و ئەو بیاوانیە کە وەرەو بەغدا چوود.

ئەسەدی باس ئەو ئەور سیا کەێد کە هن دووانەی ئۆکسید کبریتە کە بەغداد پووشێد، لە پاڵاوگەی دۆرە تیەێد لەناوڕاس بەغداد وەکەێۆ کارخانەیل خشت، و سزانن گەناڵخە و دویکەڵ ئەو ماشین و موەلیدەیل فرە.

وەرجەیە، سەرچەوەیگ ئاگادار وت؛ حکومەت عراق نووڕێدە پێشنیاریگ ئەرا دەرکردن پاڵاوگەی دۆرە ئەرا دەیشت پایتەخت، کە سەرچەوەگە ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: پێشنیارەگە ئویشێدیش شوین پاڵاوگەی دۆرە بکریەێدە پڕۆژەیگ.

لەلای خوەییش، روانگەی "عراق سەوز" کە تایبەتمەنە وە کاروبار ژینگە، مدووەیل بوو کبریت لە ئاسمان بەغداد پایتەخت ئاشکرا کرد کە هن وەکارهاوردن نەفت کبریت بەرزە لە ویستگەیل کارەبا.

روانگەگە هووشداری کرد کە وای بەغدا، وەتایبەت لەی رووژەیل دویاییە، پڕ بویە لە چشتەیل رخداریگ هەڕەشەی تەندروسی مناڵەیل و گەورە تەمەنەیل دەێد، و دیاری کرد کە بەغداد ئەرا یەکەمین جارە پیسبوین وای رەسێدە 515%.

هەڵوێست وەزارەت ژینگە

لەلای خوەییش، وەزارەت ژینگەی عراق، ئەنجامدان دانیشتیگ فریاکەفتن راگەیان ئەرا باسکردن لە چارەیل پیسبوین وا لە بەغداد وە سەرۆکایەتی پارێزگار بەغداد، و لە بەیاننامەیگ وت: دانیشتنەگە باس فرەیگ لە گیچەڵ پیسبوین وا و سیوەیل نواگردنی لەناوی کریا.

لە گامیگ کە کارەیل حکومەت لە چارەکردن ئی باوەتە نشان دەێد، محمد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرەیل، رووژ شەممەی گوزەشتە، فەرمان دروسکردن دەسەیگ وەزارەتی ئەرا چارەکردن گیچەڵ پیسبوین وا لە ئاسمان بەغداد دا، وە مەرجیگ کە وەماوەی دوو رووژ تەمەیلی پیشکەش بکەێد.

لەی باوەتە، لوئەی موختار قسەکەر وەزارەت ژینگە ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ئویشێد: دەسەگە وەلایەن سەرۆک وەزیرەیل دروس کریا، و کاریگ جدی کەێد، و نموونە لە وای ئاسمان برد، تا بخەنەی تاقیکردن، و کارەیلیگ ئەرا خاسەوکردن جیوەجی کریان، و دویای تەواوکردن راپۆرتەگە، ئەرا سەرۆک وەزیرەیل کلی کەێد، تا دەسوە ریکارەیل و چارەسەری ریشەیی ئەرا ئی گیچەڵە بکریەێد.

 وەرجەیەیش، وەزارەت ژینگە دیاری کرد کە ئەو تەکانەیل گازی زەرەدمەنە و ئەو بوو گەنە  لە بەغدا، وەتایبەت لە وەختەیل دیریگ شەوانە، چوودەو ئەرا سزیان نەفت سیا لەناو ویستگەیل کارەبا، و کارخانەیل قیل و خشت، و سزیان شوین گەناڵخەی ناتەندروس لە دەورگرد بەغدای پایتەخت.